Xaxlikana takanajla litalakgapasa xlakata tlan latalalin
Xaxlikana takanajla litalakgapasa xlakata tlan latalalin
«Makxtum nakwilikgo chuna la niku katamaknukan borregos.» (MIQUEAS 2:12)
1. ¿La litasiya xliskgalala Dios wantuku tlawanit?
SALMISTA wa: «Kintikukan Dios, wix tipakgatsi y lhuwa tu katlawanita. Wakg jee miliskgalala kalitlawanita; katiyatni litsama lhuwa tu laklikaknit nima katlawanita» (Salmo 104:24). Xlikana, xliskgala Jehová taʼakxilha xlakata putum tuku tlawanit akxtum lamakgtayakgo, anan lhuwa millones laktsu kiwi, bacterias, tipalhuwa animales chu putum makgtayanankgo xlakata naʼanan latamat. Chu nachuna wilakgolh kimaknikan, lhuwa miles tuku akxtum skujmakgolh, xalaktsina, la células chu asta tuku tlawa pi tlan nalatamayaw, akxtum skujkgo xlakata tlan nalipaxuwayaw latamat.
2. Chuna la tasiya kdibujo xla página 15, ¿tuku xlakata kaks xlilakawankgo pi kstalaninanin Cristo tlan xlatalalinkgo?
2 Jehová na katlawalh latamanin, tanu tanu la tasiyakgo, tanu tanu la likatsikgo chu tanu tanu tuku katsinikgo tlawakgo, xlakata tlan xlamakgtayakgolh. Nachuna kinkatlawan la xla, uma wamputun kinkamaxkin tayat nema tlawa pi tlan nalamakgtayayaw (Génesis 1:27; 2:18). Lu nitlan, pero latamanin tamakgatlinikgonit Dios chu nikxni la tlan latalalin (1 Juan 5:19). Wa xlakata kxapulana siglo kaks xlilakawankgo pi congregación xla kstalaninanin Cristo tlan xlatalalinkgo maski tanu tanu xwankgonit, makgapitsi, lakpuskatin xalak Grecia tiku xlakaskinka tuku xlitaxtukgo, judíos tiku lu xkgalhtawakgakgonit, lakskujnin chu tiku pulana xkakninanikgo ídolos (Hechos 13:1; 17:4; 1 Tesalonicenses 1:9; 1 Timoteo 6:1).
3. 1) ¿Tuku tamalakxtumi Biblia chuna la latalalinkgo kstalaninanin Cristo? 2) ¿Tukuya takgalhskinin namastayaw xtakgalhtin kʼuma artículo?
3 Xaxlikana takanajla tlawa pi akxtum kaskujwi xtachuna la skujmakgolh tanu tanu tuku litatlawanit kimaknikan (kalikgalhtawakga 1 Corintios 12:12, 13). Kʼuma artículo namastayaw xtakgalhtin umakgolh takgalhskinin: ¿La kinkamakgtayayan xaxlikana takanajla xlakata tlan nalatalalinaw? ¿Tuku xlakata kaj Jehová tlan tlawa pi tlan nalatalalinkgo lhuwa millones latamanin xalak tanu tanu kachikinin? ¿Tuku tlawaputun pi nialh tlan nalatalalinaw chu la kinkamakgtayayan Jehová xlakata nitu natlawa pi nialh nalatalalinaw? Chu xaʼawatiya takgalhskinin, ¿tuku xlakata tiku ni xaxlikana kstalaninanin Cristo ni latalalinkgo la latalalinkgo xaxlikana kstalaninanin Cristo?
¿La kinkamakgtayayan xaxlikana takanajla xlakata tlan nalatalalinaw?
4. ¿La kinkamakgtayayan xaxlikana takanajla xlakata tlan nalatalalinaw?
4 Xaxlikana kstalaninanin Cristo kanajlayaw pi wa Jehová tiku tlawanit putum tuku anan chu wa xlakata wa lakgchan namapakgsinan xlikalanka kakilhtamaku (Apocalipsis 4:11). Wa xlakata maski tanu tanu la wilaw chu tanu tanu niku xalanin akinin, putum watiya limapakgsin makgantaxtiyaw chu watiya xtalakapastakni Dios. Chu akxni tachuwinanaw Jehová waniyaw «Tlat» (Isaías 64:8; Mateo 6:9). Uma tlawa pi linatalan nawanaw, tlan latalalinaw chuna la lichuwinalh salmista: «Kakxilhtit, snun tlan y lan tamakglhkatsi akxni ti tatapakgsini Dios akxtum tarapaxki la litakam» (Salmo 133:1).
5. ¿Tukuya tlan tayat tlawa pi xaxlikana kstalaninanin Cristo tlan nalatalalin?
5 Maski lakgalhinanin akinin kstalaninanin Cristo, akxtum skujniyaw Dios xlakata katsininitaw nalapaxkiyaw. Jehová kinkamasiyaninitan chu ni anan atanu tiku tlakg tlan nakinkamasiyaniyan (kalikgalhtawakga 1 Juan 4:7, 8). Anta kxTachuwin kinkawaniyan: «Wa xpalakata nkalikgalhitit wa ntu nkgayaj nalikatsanatit, luwa xalakgalhamananin, luwa tsatsata mintalakapastaknakan nakgalhiyatit, chu xasmalhwan nawanatit, chu nakgalhiyatit ntapaxuwanaliyan. Kalapaxuwanalipinitit, chu na nalamatsankgananiyatit nchatunu amakgapitsin lapi wi nti lamakgasitsiyatit; xtachuna lantla nkamatsankgananin [...] [«Jehová», NM], na chuna wixin nkatlawatit. Na wa ntu ntlakg xlakaskinka, mpi nalakgalhiniyatit ntapaxkit, xampi wa yuma ntu lakatanks makxtum tlawanan» (Colosenses 3:12-14). La akxilhaw, tapaxkit wa tayat nema kalilakgapaskan xaxlikana kstalaninanin Cristo, uma tlawa pi tlan nalatalalinaw. ¿Ni xlikana pi ni anan alakatanu chuna la lu tlan talalinaw kinatalankan? (Juan 13:35.)
6. Xlakata akinin lipawanaw xTamapakgsin Dios, ¿la kinkamakgtayayan xlakata tlan nalatalalinaw?
6 Xaxlikana kstalaninanin Cristo na tlan latalalinaw xlakata lipawanaw pi kajwatiya xTamapakgsin Dios tlan nakamakgtaya latamanin. Katsiyaw pi nialh makgas xtamapakgsin Dios natawila xlakgxokgo mapakgsinanin chu nakalisikulunatlawa latamanin tiku kgalhakgaxmatnankgo pi xliputum kilhtamaku ni nakgalhikgo taʼakglhuwit (Isaías 11:4-9; Daniel 2:44). Wa xlakata lilatamayaw chuna la wa Jesús: «[Kistalaninanin] ni katuxawat [o kakilhtamaku] ntapakgsikgoy, lantla chu nkit, ni xala katuxawat» (Juan 17:16). Xlakata ni makgtanuyaw tuku xalak kakilhtamaku wa xlakata tlan latalalinaw maski anan guerras chu tuku nitlan xalak kakilhtamaku.
Kajwatiya niku makglhtinanaw tastakyaw xlakata kintakanajlakan
7, 8. ¿La kinkamakgtayayan likgalhtawakga nema takilhtinit kBiblia xlakata tlan nalatalalinaw?
7 Kstalaninanin Cristo tiku xlamakgolh kxapulana siglo tlan xlatalalinkgo xlakata lakxtum tuku xkamasiyanikan. Xlakan xkanajlakgo pi Jesús xmasiya, na xpulalin congregación, xlimaklakaskin apóstoles chu lakgkgolotsin xalak Jerusalén. Umakgolh lakgkgolotsin lu xlipawankgo Dios chu akxni wi tuku xlakkaxwilikgo natlawakgo putum xtakilhti kxTachuwin Dios chu wa superintendentes nema xkalakgapaxialhnankgo congregación xmakatsininankgo. Biblia xlichuwinama umakgolh superintendentes akxni wa: «Cha nchu akxni xtitaxtukgoy nkakgatunu chuchutsipij [o kachikinin], xwanikgo natalanin mpi natlawakgoy xtastakyaw wa ntu xlakkaxtlawakgonit ntalakgachanin [o apóstoles], chu mpuxkunanin lakgkgolun nti xwilakgo kJerusalén» (Hechos 15:6, 19-22; 16:4).
8 La uku na wilakgolh Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová, umakgolh xatalaksakni xlakata naʼankgo kʼakgapun chu tlawakgo pi natalan tlan nalatalalinkgo xlikalanka katiyatni. Wa xlakata tlawakgo lhuwa likgalhtawakga ktanu tanu tachuwin xlakata namatliwakglhaw kintakanajlakan. Chu xlakata umakgolh likgalhtawakga takilhtinit kxTachuwin Dios, uma wamputun pi uma tastakyaw ni xla lakchixkuwin, xla Jehová (Isaías 54:13).
9. ¿La kinkamakgtayayan taskujut nema kinkalakgayawanitan Dios xlakata tlan nalatalalinaw?
9 Natalan tiku pulalinkgo congregación na makgtayanankgo xlakata tlan nalatalalinaw. ¿La tlawakgo? Pulalinkgo xlakata natalichuwinan Dios. Wantiku akxtum skujnaniyaw Dios tlakg tlan latalalinaw nixawa latamanin tiku tamakxtumikgo xlakata kaj wi tuku tlawakgo. Kcongregación ni akgtum tamakxtumit niku kaj anaw latawilayaw, anaw xlakata namalankiyaw Jehová chu xlakata namakgantaxtiyaw taskujut nema kinkalakgayawakanitan: nalichuwinanaw xalakwan xalaksasti tamakatsin, nakamakgalhtawakgayaw latamanin chu nakamatliwakglhaw kinatalankan (Romanos 1:11, 12; 1 Tesalonicenses 5:11; Hebreos 10:24, 25). Wa xlakata apóstol Pablo kawanilh natalan: «Minpalakata pi akgstitum wilatit, mana watiya ntipatu ktalakapastakna, limakaxtum nakgalhiyatit litliwakga nakgalhmakgtayayatit ntakanajla ntu nkgalhiyatit xla xatlan tamakatsinin» (Filipenses 1:27).
10. ¿Tuku xlakata xkachikin Dios tlan latalalin?
10 Chuna la akxilhnitawa kstalaninanin Cristo tlan latalalinaw xlakata kanajlayaw pi kajwatiya Jehová lakgchan namapakgsinan, lapaxkiyaw chu kanajlayaw pi kaj watiya xTamapakgsin Dios nakinkamakgtayayan chu kakgalhakgaxmataw tiku Dios kaliyawanit taskujut xkachikin. Pero minkilhtamaku xlakata lakgalhinanaw, tlawa pi nialh lu tlan nalatalalinaw. Kaʼakxilhwi tuku tlawa pi nialh tlan nalatalalinaw chu la kinkamakgtayayan Jehová xlakata tlan nalatalalinaw (Romanos 12:2).
La natlawayaw xlakata ni tlankajwa nawanaw chu niti nalakgkatsananiyaw
11. ¿Tuku xlakata akxni tlankajwa nalikatsiyaw tlawa pi nialh tlan nalatalalinaw chu la kinkamakgtayayan Jehová ni tlankajwa nawanaw?
11 Akxni tlankajwananaw tlawa nialh tlan nakatalalinaw amakgapitsin, akxni wi tiku chuna xtayat lu lichuwinan tuku tlawa xlakata lanka naʼakxilhkan. Pero uma tlawa pi nialh la nalatalalinaw chu max natlawa pi nalalakgkatsananiyaw. Wa xlakata Santiago xtamakgalhtawakgen Cristo lakatanks wa: «Xlipaks ntapakxni [o litlankajwanankan] [...], ni tlan» (Santiago 4:16). Akxni kalimasiyaniyaw latamanin pi kaj nitu litaxtukgo, limasiyayaw pi ni paxkinanaw. Akxilhaw pi Jehová akgtum lu tlan liʼakxilhtit xlakata xla tataktuju chu tlan talalinaw maski akinin lakgalhinanin. David wanilh Dios: «Xlakata taktujuya wantuku tlawa pi lanka nakwan» (2 Samuel 22:36). Biblia kinkamakgtayayan xlakata ni lankajwa nalikatsiyaw chu naʼakxilhaw tuku kgalhiyaw chuna la xlilat. Wa xlakata Dios malakpuwanilh apóstol Pablo xlakata natlawa uma takgalhskinin: «¿Tu ntlakg minkaknikan likgalhiyatit? Su ¿tu nkgalhiyatit mpala ni wa nkaj kalimakatankantit? Chi lapi kaj kalimakatankantit, ¿tuwan litatlankaniyatit xtachuna mpala kaj ni kalimakatankantit?» (1 Corintios 4:7).
12, 13. 1) ¿Tuku xlakata kaj lakapara wi tiku lakgkatsananiyaw? 2) ¿La kinkamakgtayayan nakaʼakxilhaw kinatalankan chuna la kaʼakxilha Jehová?
12 Atanu tuku na tlawa pi nialh tlan nalatalalinaw wa nalalakgkatsananiyaw. Xlakata putum akinin lakgalhinanin «minkilhtamaku lakgkatsananaw» (Santiago 4:5, NM). Asta kstalaninanin Cristo tiku tliwakga wi xtakanajlakan na lakgkatsaninankgo, xlakata tuku kgalhikgo amakgapitsin, akxni wi tiku lakgayawakan akgtum taskujut kcongregación o xlakata tuku tlan tlawakgo amakgapitsin. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, chatum tiku kgalhi xkamanan nalakgkatsanani chatum tala tiku xliputum kilhtamaku skujnanima Jehová xlakata taskujut nema lakgayawakanit, pero max tiku xliputum kilhtamaku skujnanima Jehová na nalakgkatsanani tala xlakata xla kgalhi xlakkamanan. ¿Tuku natlawayaw xlakata uma tayat ni natlawa pi nialh tlan nalatalalinaw?
13 Wantuku nakinkamakgtayayan xlakata ni nalalakgkatsananiyaw wa nalilakapastakaw tuku Biblia kawani tiku kalaksakkanit nema naʼankgo kʼakgapun, pi nalapaxkikgo la akgtum makni (kalikgalhtawakga 1 Corintios 12:14-18). Kalilakapastakwi kilakgastapukan nema tasiya, chu kinakujkan nema niti akxilha. Maski ni lakxtum, ¿ni xlikana pi lanka xtapalh akxilhaw kilakgastapukan chu kinakujkan? Nachuna Jehová lhuwa xtapalh kaliʼakxilha xlakskujni, maski namin kilhtamaku nawanaw pi wi tiku «tlakg xlakaskinka tasiya» nixawa achatum. Wa xlakata kilikatsinitkan nakaʼakxilhaw kinatalankan chuna la kaʼakxilha Jehová. Tlakg tlan nakamakgtayayaw chu ni nakalakgkatsananiyaw. Akxni chuna natlawayaw natasiya tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo chu tiku ni.
Nixaxlikana kstalaninanin Cristo ni latalalin
14, 15. ¿La tapitsikgolh kstalaninanin Cristo tiku makgxtakgkgolh xaxlikana takanajla?
14 Tiku ni xaxlikana kstalaninanin Cristo xlakan kgalhikgo lhuwa takglhuwit lu tlan latalalinaw. Umakgolh takanajla lakatsukukgolh kRoma ksiglo IV, akxni chatum mapakgsina nema xtapakgsi knixaxlikana takanajla lakapastakli nakapulalin tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo, ama kilhtamaku xtalakgatuminita niku xmapakgsinan. Tsinu tsinu kachikinin tiku xwankgo pi kstalaninanin Cristo tsukukgolh tapitsikgo xlakata nialh Roma tapakgsinikgolh chu matsukikgolh atanu takanajla.
15 Akglhuwa ciento kata umakgolh tamapakgsin lachipakgolh. Ksiglos XVII chu XVIII, Gran Bretaña, Francia chu Estados Unidos masiyakgolh pi nakakninanikan kachikinin chu uma xwamputun pi xlakatsukuma akgtum takanajla. Ksiglos XIX chu XX, uma talakapastakni lakalhuwa xtalakgatuminita. Pulaklhuwa tuku tlawalh pi akglhuwa cientos xtapitsikgolh takanajla chu tlakg lhuwa kakninanikgo kachikinin. Chu tiku tapakgsikgo kʼumakgolh takanajla ankgo kguerra chu kamakgnikgo tiku nawatiya takanajla kgalhikgo. Wa xlakata la uku tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo ni lakxtum tuku masiyakgo chu na kamapitsi xlakata kakninanikgo kachikinin.
16. ¿Tuku tlawa pi tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo nitlan nalatalalin?
16 Xlakata tlawaputunkgo pi tlan nalatalalin, makgapitsi tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo, ksiglo XX wi tuku tsukukgolh tlawakgo xlikalanka kakilhtamaku xlakata tlan nalatalalinkgo. Pero maski lhuwata kata liskujmakgolh kaj ni lhuwa tiku tlan latalalinkgo, chu latamanin tiku kgalhikgo umakgolh takanajla kamapitsi xlakata makgapitsi wankgo pi niti kinkamalakatsukin, amakgapitsi tanu tanu la lakpuwankgo xlakata tiku makgan kskgata, tiku tatalakgxtumi xtachixku, xlakata lakpuskatin napulalinkgo akgtum takanajla. Wilakgolh makgapitsi tiku pulalinkgo takanajla tiku tlawaputunkgo pi latamanin tiku kgalhikgo atanu takanajla tlan nalatalalinkgo chu nialh lakapastakputunkgo tamasiy nema makgasa lalimakgasitsilh. Pero uma tlawa pi nialh tliwakga natawila xtakanajlakan. Maski chuna tlawamakgolh nila tlawakgo pi latamanin akxtum nalakgo.
Kxaxlikana takanajla tlan latalalinkgo maski tanu tanu kachikinin tapakgsikgo
17. ¿Niku xlichuwinankanita kBiblia pi xaxlikana takanajla xʼama tlawa pi latamanin tlan nalatalalinkgo «kxaʼawatiya kilhtamaku»?
17 Maski kakilhtamaku nitlan latalalin, xaxlikana kstalaninanin Cristo chuntiyaku tlan latalalin. Dios xlichuwinanita pi chuna xʼama la, Miqueas wan: «Makxtum nakwilikgo chuna la niku katamaknukan borregos» (Miqueas 2:12). Nachuna palakachuwina Miqueas wa pi xaxlikana takanajla xʼama tawila xakgspun amakgapitsi takanajla, nema kakninanikgo nixaxlikana dioses o tiku kakninankgo mapakgsinanin. «Kxaʼawatiya kilhtamaku nala pi ksipi niku wi kxchik Jehová liwana nataya kxakgspun kasipijni, chu xlikana natawila xakgspun laktsu sipi chu anta naʼankgo kachikinin.» Chu na wampa: «Xlakata putum kachikinin, xlakan nalatamakgo kxtukuwani xdioskan; pero akinin, nalatamayaw kxtukuwani Jehová kiDioskan» (Miqueas 4:1, 5).
18. ¿Tukuya tayat lakgpalinitaw xlakata xaxlikana takanajla kinkamakgtayanitan?
18 Miqueas na lichuwinalh la xaxlikana takanajla xʼama tlawa pi asta tiku pulana ni xlaʼakxilhputunkgo tlan xlatalalilh: «[Latamanin tiku xalak] laklanka kachikinin naʼankgoy chu nawankgoy: “Katantit, chu katakxtuw kxsipi Jehová chu kxchik xDios Jacob: chu xla nakinkamasiyaniyan xlakata xtiji, chu xlikana natlawanaw kxtiji”. [...] Namastalankikgoy [o namalakgskupakgoy] xʼespadajkan chu nalitlawakgoy arado chu xlanzas nalitlawakgoy tuku liʼakgsitkan kiwi. Ni katilalitalachipalh espada akgatunu kachikinin, chu nialh katitlawakgolh guerra» (Miqueas 4:2, 3). Chu chuna kgantaxtuma. Xlikalanka kakilhtamaku wilakgolh tiku nialh kakninanikgo xkachikinin o dioses nema latamanin tlawakgonit chu makgtanukgonit kxaxlikana takanajla. Putum tlan latalalinkgo xlakata Jehová kamasiyaninit nalapaxkikgo.
19. ¿Tuku litasiya xlakata lhuwa millones xaxlikana kstalaninanin Cristo tlan latalalin?
19 Xlikalanka kakilhtamaku kajwatiya xaxlikana kstalaninanin Cristo tlan latalalinkgo, liwana limasiya pi Jehová kalipulalima xespíritu santo. La uku tlakg lhuwa latamanin xlikalanka kakilhtamaku tlan latalalinkgo nixawa amakgapitsi kata nema titaxtunit. Kaks lilakawanaw la kgantaxtuma tachuwin nema wi kʼApocalipsis 7:9, 14, uma kinkamasiyaniyan pi nialh makgas xʼángeles Dios namakgxtakgkgo un, nema kaj limasiyat, namalakgsputu uma xakalixkajni kakilhtamaku (kalikgalhtawakga Apocalipsis 7:1-4, 9, 10, 14). ¡Akgtum lanka tasikulunalin pi kgalhiyaw natalan xlikalanka kakilhtamaku! ¿Pero tuku kilitlawatkan chatunu chatunu xlakata chuntiyaku tlan nalatalalinaw? Naʼakxilhaw xtakgalhtin kʼartículo nema aku mima.
¿La xkgalhtinanti?
• ¿La tlawa xaxlikana takanajla pi latamanin tlan nalatalalinkgo?
• ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata ni nakalakgkatsananiyaw kinatalankan chu nitu natlawa nialh tlan nakatalalinaw?
• ¿Tuku xlakata xaxlikana kstalaninanin Cristo ni kamapitsi maski tanu tanu xkachikinkan?
[Takgalhskinin]
[Epígrafe xla página 15]
Kstalaninanin Cristo, xapulana siglo tanu tanu niku xalanin xwankgonit
[Epígrafe xla página 17]
Akxni akxtum kuentajtlawayaw tlan natawila Pukgalhtawakga tlawa pi tlan nalatalalinaw