Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¡Lhuwa tuku ni katsiyaw xlakata xliskgalala Dios!

¡Lhuwa tuku ni katsiyaw xlakata xliskgalala Dios!

¡Lhuwa tuku ni katsiyaw xlakata xliskgalala Dios!

«Pus kaʼukxilhtit lantla ni anan [...] [la xlilanka] Dios, chu lantla nkatsi, asta ni lay ntakgatakgsa xtaputsan, chu na ni la mputsananiyaw wa ntu ntlaway.» (ROM. 11:33)

1. ¿Tukuya tlakg lanka talakgalhaman akxilha chatum kstalanina Cristo?

¿TUKUYA tlakg lanka talakgalhaman makglhtinanita? Max lakapastaka akgtum lanka taskujut nema lakgayawakanti o wi tiku wanin pi lu tlan tuku tlawa. Pero chatum kstalanina Cristo tiku tamununita, tlan natalalin Jehová xaxlikana Dios wa tlakg lanka talakgalhaman akxilha. Xlikana akgtum lanka talakgalhaman “nakinkalakgapasan Dios” (1 Cor. 8:3; Gál. 4:9).

2. ¿Tuku xlakata akgtum lanka talakgalhaman nalakgapasaw Jehová chu na nakinkalakgapasan?

2 ¿Tuku xlakata wanaw pi lanka talakgalhaman nalakgapasaw Jehová chu na nakinkalakgapasan? Ni kaj xlakata Jehová wa tiku tlakg lanka xlikalanka kakilhtamaku, lanka talakgalhaman xlakata kakuentajtlawa tiku kapaxki. Uma tuku malakpuwanilh Dios palakachuwina Nahúm: «Jehová tlan likatsi, makgtayanan akxni anan talakgaputsit. Liwana kalakgapasa tiku putsakgo xtamakgtay» (Nah. 1:7; Sal. 1:6). Xlikana, komo makglhtinamputunaw latamat nema ni kgalhi xlisputni, lu xlakaskinka liwana nalakgapasaw xaxlikana Dios chu xKgawasa Jesucristo (Juan 17:3).

3. ¿Tuku kilhchani nalakgapasaw Dios?

3 ¿Pero tuku kilhchanima nalakgapasaw Dios? Nalakgapasaw, ni kajwatiya nakatsiyaw xtukuwani. Kilhchanima tlan natalalinaw, kiʼamigojkan naliʼakxilhaw chu nakatsiyaw tuku lakgati chu tuku ni lakgati. Na nalinaw kilatamatkan chuna la katsinitilhamaw pi lakaskin (1 Juan 2:4). Chu nikaj watiya tama. Xlakata liwana nalakgapasaw Dios, na talakaskin nakatsiputunaw tuku tlawa, chu naʼakxilhaw la makgantaxtilh chu tuku xlakata chuna tlawalh. Akxni tlakg naʼakgatekgsaw tuku lakapastaknit natlawa, kaks nalilakawanaw «lantla nkatsi, asta ni lay ntakgatakgsa xtaputsan» (Rom. 11:33).

Jehová makgantaxti tuku lakapastaknit natlawa

4, 5. 1) ¿Tuku wamputun kBiblia tachuwin tuku «tilakapastakli Dios natlaway»? 2) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit niku limasiya pi pulaklhuwa la tlan wi tuku makgantaxtikan.

4 Jehová chatum Dios tiku makgantaxti tuku lakapastaknit natlawa. Chu Biblia lichuwinan la «tilakapastakli Dios natlaway» (Efe. 3:10, 11). ¿Tuku wamputun kBiblia tachuwin «tilakapastakli Dios natlaway»? Kilhchanima akxni wi tuku liwana lakkaxwiliya natlawaya o tlawaputuna nema pulaklhuwa la tlan namakgantaxtiya.

5 Kawiliw akgtum liʼakxilhtit. Chatum chixku amputun kʼakgtum kachikin. Lakkaxwilinit pi nachan ktama kachikin. Max nalaksaka tuku naliʼan chu tukuya tiji natiya. Pero ktiji max natalakaskin pi atanu tiji natiya, max xlakata nitlan tawi kilhtamaku, lhuwa putlaw anan o nila titaxtukan kcarretera. Pero maski tanu tiji tiyalh, chan kkachikin niku xʼamputun.

6. ¿Tuku limasiya pi Jehová wi tuku lakgpali xlakata namakgantaxti tuku lakapastaknit natlawa?

6 Chuna la chixku nema lichuwinaw, Jehová pulaklhuwa tuku tlawa xlakata namakgantaxti tuku lakapastaknit. Pero kamaxki talakaskin xlakskujnin nalaksakkgo tuku natlawakgo, minkilhtamaku wi tuku lakgpali akxni talakaskin xlakata namakgantaxti tuku lakapastaknit natlawa. Akgtum liʼakxilhtit, la makgantaxtinit tuku xlakapastaknit natlawa chu limaklakaskilh wantiku xwankanit namin. Akxni Jehová katlawalh xapulana kinatlatnikan kawanilh: «Kakgalhitit mi lakkamanan chu kalhuwantit; kamatsamatit katiyatni chu kakuentajtlawatit» (Gén. 1:28). Pero akxni nialh kgalhakgaxmatkgolh Dios kjardín xaʼEdén, ¿nialh xʼama tamakgantaxti tuku Jehová xwanit? Ni. Akxni chuna lalh, lakapala tanu tuku lakkaxwililh natlawa, tlan nawanaw pi tiyalh atanu «tiji» xlakata namakgantaxti tuku xlakapastaknit. Wa pi xʼama min tiku litaxtu «xkamanan puskat» nema xʼama lakkaxtlawa tuku nitlan tlawakgolh Adán chu Eva (Gén. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Juan 3:8).

7. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku wan xlakata Jehová kʼÉxodo 3:14?

7 Jehová limasiyanit pi lhuwa tuku tlan lakgpali xlakata namakgantaxti tuku lakapastaknit natlawa. Chu chuna liʼakgatekgsaw, o makgachakgxiyaw tuku wanilh Moisés akxni maxkilh akgtum taskujut. Akxni Moisés wa pi wi tuku ni la xmakgantaxtilh, Jehová wanilh: «“Akit nakwan tuku akit nakwan”. Chu wanilh: “Wa uma nakawaniya xkamanan Israel: «Akit nakwan, wa tiku kimakaminit»”» (Éxo. 3:14). Akxni lichuwinalh la likatsi, Jehová xlimasiyama pi tlan tlawa tuku natalakaskin xlakata namakgantaxti tuku lakapastaknit. Apóstol Pablo liwana limasiya uma kcapítulo 11 xla carta nema kamalakgachanilh Romanos, niku lichuwinan kgantum olivo. Putum, tiku nalatamakgo kʼakgapun o kKatiyatni, kiliʼakgatekgsatkan tuku wamputun uma liʼakxilhtit, xlakata uma nakinkamakgtayayan nakatsiyaw la Jehová lu xaskgalala.

Tuku Dios lakapastaknit natlawa chu wantiku xwankanit namin

8, 9. 1) ¿Tuku pulaktati nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku kilhchanima olivo? 2) ¿Tukuya takgalhskinin naʼakxilhaw xlakata Jehová chu tuku kinkamasiyaniyan xtakgalhtin?

8 Komo liwana akgatekgsputunaw liʼakxilhtit olivo, pulana pulaktati tuku kilikatsitkan xlakata la Jehová makgantaxti tuku lakapastaknit natlawa chu limaklakaskin wantiku xwankanit pi namin. Pulana, Dios wanilh Abrahán: «Minkamanan natalisikulunatlawa putum kachikinin xalak kkatiyatni» (Gén. 22:17, 18). Xlipulaktiy, Jehová kamaxkilh xkamanan Abrahán, kachikin Israel xlakata tlan xwankgolh «akgtum tamapakgsin xla sacerdotes» (Éxo. 19:5, 6). Xlipulaktutu, Dios wi tuku tlawalh xlakata xtawilalh «akgtum tamapakgsin xla sacerdotes» akxni akxilhli pi lhuwa israelitas ni makgamakglhtinankgolh Mesías (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). Chu xlipulaktati, maski wa Jesús tiku pulana kilhchani xkamanan Abrahán pero Jehová na kamaxki talakaskin atanu tiku na xkamanan Abrahán nalitaxtukgo (Gál. 3:16, 29).

9 Pero kʼApocalipsis na lichuwinan pi 144,000 tiku naʼankgo kʼakgapun natamapakgsinankgo Cristo chu sacerdotes nawankgo (Apo. 14:1-4). Uma libro na kalimapakuwi «xkamanan Israel» (Apo. 7:4-8, NM). ¿Wamputun uma pi putum 144,000 kaj israelitas xwankgolh? Xtakgalhtin uma takgalhskinin limasiya la Jehová wi tuku lakgpali xlakata nalimakgantaxti tuku lakapastaknit natlawa. Xlakata nakatsiyaw xtakgalhtin kaʼakxilhwi tuku wan carta nema Pablo katsokgnanilh natalan xalak Roma.

«Akgtum tamapakgsin xla sacerdotes»

10. ¿Tukuya talakgalhaman kgalhikgolh xalak Israel?

10 Chuna la akxilhwi, xapulana kachikin Israel kamaxkika talakaskin anta xtaxtukgolh «akgtum tamapakgsin xla sacerdotes chu xasanto kachikin» (kalikgalhtawakga Romanos 9:4, 5). ¿Pero tuku xʼama la akxni xmilh tiku xwankanit pi namin? ¿Anta kʼIsrael xʼamakgolh taxtukgo 144,000 israelitas xaʼespirituales, nema na xlitaxtukgolh xkamanan Abrahán?

11, 12. 1) ¿Tukuya kata tsukuka kalaksakkan tiku xʼamakgolh mapakgsinankgo kʼakgapun, chu tuku tlawakgolh lhuwa judíos? 2) ¿La xʼama tlawa Jehová xlakata “xtakgatsilh” xkamanan Abrahán?

11 (Kalikgalhtawakga Romanos 11:7-10.) Kxapulana siglo, judíos lakgmakgankgolh Jesús. Wa xlakata Jehová nialh kaj judíos kalimaklakaskilh xlakata anta nataxtukgo xkamanan Abrahán. Pero kPentecostés kkata 33 akxni tsukuka kalaksakkan tiku xʼamakgolh litaxtukgo «tamapakgsin [xalak akgapun] xla sacerdotes», makgapitsi judíos tlan xlakapastaknankgo chu xatapaxuwan makgtapakgsikgolh. Kaj ni lhuwa xwankgonit, «xman nkaj tsinu» komo tamalakxtumiyaw la xlilhuwa xwilakgolh judíos (Rom. 11:5).

12 Wa xlakata, ¿la xʼama tlawa Jehová xlakata “xtakgatsilh” xkamanan Abrahán? (Rom. 11:12, 25NM.) Kaʼakxilhwi takgalhtin nema masta Pablo: «Ni wa mpala kitsankganit xtachuwin Dios; xampi ni xlipaks wa nti xkilhtsukut [o xkamanan] Israel, tlan nalitapakuwikgoy israelitas. Na ni xlipaks wa [xkamanan] Abraham mpala likgalhikgoy ntiji xlakgskgatan Abraham nalitapakuwikgoy [...] ni xlipaks wa nti lu wa xkilhtsukut Abraham wa nti xlakgskgatan Dios» (Rom. 9:6-8). Wa xlakata Jehová nialh kskin pi judíos xwankgolh xlakata xkamanan Abrahán xlitaxtukgolh.

Tuku wamputun olivo

13. 1) ¿Tuku kilhchani olivo? 2) ¿Xtankgaxekg? 3) ¿Xakiwi? chu 4) ¿Xpakgan?

13 Pablo tamalakxtumi xkamanan Abrahán xpakgan olivo nema chankanit (Rom. 11:21). * Uma kiwi limasiya la xʼama kgantaxtu tuku Dios lakapastaknit natlawa xlakata tuku talakkaxlalh Abrahán. Xtankgaxekg olivo xasanto chu kilhchanima Jehová, xlakata wa kamaxki latamat Israel xaʼespiritual (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Xakiwi kilhchani Jesús, wantiku tlakg xlakaskinka xlitaxtu xkamanan Abrahán. Chu xpakgan kilhchanima «xatakgatsin» tiku na litaxtukgolh xkamanan Abrahán.

14, 15. ¿Tiku kilhchanima pakgan nema «pakgxwakaktikanit» kʼolivo, chu tiku pakgan nema injertarlika?

14 Kliʼakxilhtit xla olivo, judíos tiku lakgmakgankgolh Jesús katamalakxtumikan pakgan nema «pakgxwakaktikanit» wa xlakata nialh kamaxkika talakaskin xkamanan Abrahán nalitaxtukgo (Rom. 11:17). ¿Tiku xʼamakgolh tawilakgo kxlakgxokgo? Xʼamakgolh tawilakgo tiku judíos nipara tsinu xlakpuwankgo, xlakan tlanka xkamakgkatsikan xlakata xkamanan Abrahán xwankgonit. Pero kalakapastakwi pi Juan tiku xMununan xkawaninit pi komo Jehová xlakaskilh tlan xtlawalh pi asta chiwix xkamanan Abrahán xwankgolh (Luc. 3:8).

15 Wa xlakata, ¿tuku tlawalh Jehová xlakata xmakgantaxtilh tuku xlakapastaknit natlawa? Chuna la wan Pablo, xwakgli xpakgan olivo chu wililh xlakgxokgo xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha. Tlan nawanaw pi injertarlika xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha kxakiwi kʼolivo nema xchankanit (kalikgalhtawakga Romanos 11:17, 18). Chuna la wan uma tachuwin, tiku kalaksakkanit nema kamaxtuka kʼatanu kachikinin, na anta xmakgtaxtukgo natalan xalak Roma tiku ni judíos xwankgonit xtachuna la kaʼinjertarlika kʼolivo. Chuna na xkamanan Abrahán litaxtukgolh. Maski xapulana ni la xmakgtapakgsikgolh kʼuma talakkaxlan, xlakata xwankgonit xtachuna xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha, Jehová kamaxkilh talakaskin xlakata judíos xaʼespirituales nawankgo (Rom. 2:28, 29).

16. ¿La lichuwinalh Pedro pi tsukulh xasasti kachikin xaʼespiritual?

16 Kʼakgtum carta nema kamalakgachanika israelitas xaʼespirituales, chu na anta xwilakgolh tiku ni judíos xwankgonit, apóstol Pedro kawanilh: «Wa nkgalhiy xkakni wixin mimpalakatakan nti nkanajlayatit [Jesucristo]; wampi wa nti lakgachixkuwimakgankgoy, lu wa tanu xpalakatakan: “Wa nchiwix wa ntu ntilakgmakgankgolh mpatsapsnanin, wa yuma xapuxku tiwa kxchastun patsaps”. Chu na chuna wan: “Wa nchiwix liʼakgchakgxni, chu nchiwix xliʼakgasitsinkan!” [...] Wampi wa wixin, xatalaksaknin kilhtsukut, wa [sacerdotes] wixin nti xkilhtsukut reyes, chixkuwin xasantujlanin, wa nti lu wa xtapakgsin Dios wixin, lakimpi wixin naliʼakgchuwinanatit wa ntu xatlan ntlawanit wa nti yama nkatasaninitan ktapakglhtutit [o kapukswa], anta nkalimin lilakgatit kxkgakganat. Wa wixin wa xalipulanaj, ni xtapakgsiyatit, wampi wa nchu xtapakgsin Dios wixin; wa xalipulanaj, ni xkalakgchanitan ntalakgalhaman, wampi wa nchu nkalakgchanitan ntalakgalhaman» (1 Ped. 2:7-10).

17. ¿Tuku xlakata talakpuwan pi «ni chuna xlitatlawat» tuku tlawalh Jehová?

17 Jehová wi tuku tlawalh nema lhuwa nipara tsinu xkanajlakgo natlawa xpalakatakan. Pablo wan pi uma tuku lalh talakpuwan pi «ni chuna xlitatlawat» (Rom. 11:24NM). ¿Tuku xlakata? Xlakata ni chuna xtalismani natatlawa, naʼinjertarlikan xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha kxkiwi xatlan olivo. (Pero wa uma tuku xtlawakgo makgapitsi tiku xchananankgo kxapulana siglo.) * Nachuna nila nawanaw pi tuku Dios tlawalh nitlan xwanit. Maski judíos xlakpuwankgo pi tiku ni judíos xwankgonit nila xmastakgo xatlan tawakat, Dios tlawalh pi makgapitsi xlitaxtukgolh «nchixkuwin» chu xmapakgsinankgolh kTamapakgsin (Mat. 21:43). Kata 36, Cornelio xapulana tiku ni judío xwanit kstalanina Cristo wa chu lilaksakka espíritu santo. Chuna tlan nawanaw pi kamaxkika talakaskin xlakata tiku ni judíos xwankgonit chu ni xkacircunsidartlawakanit tlan xkaʼinjertarlika kʼolivo (Hech. 10:44-48). *

18. ¿Tuku kamaxkika talakaskin judíos maski xtitaxtunita kata 36?

18 ¿Wamputun uma pi akxni xtitaxtunita kata 36 nipara chatum tiku judío xwanit tlan xlitaxtulh xkamanan Abrahán? Ni. Pablo kinkawaniyan: «Pus maski wa xlakan judíos na chuna, wa lapi ni makgkatsi xatsakat nawankgoy, pus na natamakilhastukkgokan nkiwi; xampi wa Dios, lu wa tlanka xlitliwakga nkgalhi lantla makxtum natatlawapalakgoy nkiwi. Xampi wa lapi anta wix maxtukanita ntani nkaj xachunata kiwi, na wa lantla ni mintapakgsit makxtum tatlawakanita xatlan kiwi olivo, ¿pus tu tlakg xaliwaka lakapalaj wa nti lu wa anta ntapakgsinikgoy xatlan kiwi olivo lantla makxtum natawampalakgoy?» (Rom. 11:23, 24).

«Xlipaks nalakgtaxtukgoy liʼIsrael»

19, 20. Chuna la lichuwinaw xaliʼakxilhtit olivo, ¿tuku namakgantaxti Jehová?

19 Xlikana, tuku xlakapastaknit Jehová natlawa xpalakata «xʼIsrael Dios» lu nila kanajlayaw la kgantaxtuma (Gál. 6:16). Chuna la wa Pablo, «xlipaks nalakgtaxtukgoy liʼIsrael» (Rom. 11:26). Akxni nachan kilhtamaku nema Jehová lakkaxwilinit «xlipaks [...] liʼIsrael», uma wamputun xatakgatsin israelitas espirituales naskujkgo kʼakgapun. Xlikana, mapakgsinanin chu sacerdotes nawankgo. ¡Ni anan tuku natlawa pi ni natamakgantaxti tuku Dios lakapastaknit natlawa!

20 Putum «ntachixkuwitat xlikatlanka nkatuxawat» tlan namakglhtinankgo lhuwa tasikulunalin kaj xpalakatakan «xkamanan» Abrahán, uma kilhchanima Jesucristo chu 144,000, chu chuna nakgantaxtu tuku Dios wanit natlawa (Rom. 11:12; Gén. 22:18). Chuna la akxilhaw putum xkachikin Dios tlan namakglhtinankgo tasikulunalin. Xlikana chuna la akxilhaw pi kgantaxtutilhama tuku Dios lakapastaknit natlawa, nachuna wanaw la Pablo: «Kaukxilhtit lantla ni anan [...] [la xlilanka] Dios, chu lantla nkatsi» (Rom. 11:33).

[Notas nema wilakgo kpágina]

^ párr. 13 Akxni Pablo lichuwinalh olivo ni xkilhchanima israelitas. ¿Tuku xlakata? Xlakata maski kʼIsrael xkgalhikgo mapakgsinanin chu sacerdotes, nikxni mapakgsinankgolh sacerdotes; xlakata Limapakgsin nema maxkika Moisés ni xmasta talakaskin pi mapakgsinanin na xliskujkgolh la sacerdotes. Wa xlakata uma olivo ni xkilhchanima israelitas. Pablo limaklakaskilh olivo xlakata nalimasiya la kgantaxtulh tuku Dios xlakapastaknit natlawa xlakata Israel xaʼespiritual, «akgtum tamapakgsin xla sacerdotes». Uma tuku talichuwinalh uku nialh chuna takgatekgsa la talichuwinalh kLa Atalaya 1 xla enero kata 1984, páginas 14 asta 19.

^ párr. 17 Lalh chuna la xtalichuwinanit kBiblia xlakata 70 semanas xla kata: tiku ni judíos xwankgonit kamakgamakglhtinanka akxni ksputnita akgtutu kata aitat, xlakata pulana kaj xkalaksakkanit tiku judíos xwankgonit xlakata nalitaxtukgo Israel xaʼespiritual (Dan. 9:27).

¿Tuku katsiniw?

• ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata Jehová akxni akxilhaw la makgantaxti tuku lakapastaknit natlawa?

• ¿Tuku kilhchanima liʼakxilhtit nema talichuwinan kRomanos kcapítulo 11?

Olivo

Tankgaxekg

Kiwi

Xpakgan

• ¿Tuku xlakata talakpuwan pi «ni chuna xlitatlawat» akxni injertarlika xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha?

[Takgalhskinin]

[Epígrafe xla página 26]

 ¿Tuku xlakata injertarlikan xpakgan olivo nema kaj xakstu xpulha?

▪ Lucio Junio Moderato Columela chatum soldado xalak Roma xwanit chu na xchananan kxapulana siglo nema lhuwa lakgapaska xlakata tsokgli makkutiy libros nema kawanikan La labranza.

Xlimakkitsis xlibro wan «xamakgan proverbio niku wan pi tiku lakgkuxtu olivos, kaskinima kamastakgolh xtawakat; tiku wilini abono, tasaskinima; chu tiku akchukuwili, mafuerzajli xlakata namasta xtawakat».

Alistalh na wan: «Asta [...] makgapitsi kiwi nema tlan tasiyakgo, ni mastakgo xtawakat. Umakgolh tlan nakaʼakchukuwilikan chu nakapaskgakan xlakata naʼinjertarlikan xpakgan olivo nema kaj xakstu pulha chu liwana nachachikan. Chu akxni nalhnapay xpakgan atanu kiwi nema wilinikan, kiwi namastapara xtawakat».

[Epígrafe xla página 25]

¿Akgatekgsaw tuku kilhchanima xaliʼakxilhtit olivo?