Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

TLAN LIʼAKXILHTIT XTAKANAJLAKAN | ABEL

«Maski makgan ninit Abel, wampi chunaku lichuwinama tlan xtatlaw»

«Maski makgan ninit Abel, wampi chunaku lichuwinama tlan xtatlaw»

ABEL akxilhli xborregos la kaks xputswayamakgolh. Max lakalh pakgan niku xtawilana xborregos chu akxilhli la akgtum xkgakganat xtasiya. Xla xkatsi pi anta xwi akgtum espada nema xkuentajtlawama jardín xla Edén xlakata niti natanu. Milh kilhtamaku xnatlatni anta latamakgolh, pero la uku Adán, Eva chu xkamanan nila tanukgo. Kaj kalakpuwanti la tasiya Abel, un laklhtimpunima xchixit, talakayawa talhman chu lilakpuwan xMalakatsukina. ¡Lu xlakaskin pi latamanin tlan xtalalimparakgolh Dios!

Abel xlichatiy xkgawasa Adán, kinkatachuwinanan la uku. ¿Kgaxpatpat tuku wan? Max wix nawana pi nila xlakata makgasa ninit. Xmakni pokgxni wa liwakaya 60 siglos. Nachuna, Biblia kinkawaniyan pi wantiku nikgonita «nialh tuku katsikgoy» (Eclesiastés 9:5, 10). Anta Biblia ni min xtachuwin Abel. ¿Pero la tlan nakinkatachuwinanan?

Dios malakpuwanilh apóstol Pablo xlakata xlichuwinalh Abel: «Maski makgan ninit Abel, wampi chunaku lichiwinama tlan xtatlaw» (Hebreos 11:4, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). ¿La kinkatachuwinanan? Xlakata xtakanajla. Abel wa xapulana lataman tiku limasiyalh lu tlan takanajla. Lu xkanajla wa xlakata lu tlan liʼakxilhtit kinkawilinin. Komo nalikgalhtawakgayaw xlakata xtakanajla chu natlawayaw la tlawalh Abel, nakitaxtu pi kinkatachuwinaman.

¿La nakatsiniyaw xlakata Abel chu xtakanajla maski ni lhuwa lichuwinankan kBiblia? Kaʼakxilhwi.

KKAKILHTAMAKU NIKU STAKLI

Abel lakachilh akxni aku xlakatsukuma latamanin. Alistalh, Jesús lichuwinalh pi Abel latamalh «kxkilhtsukut katuxawat» o Katiyatni (Lucas 11:50, 51). Akxni Jesús lichuwinalh katuxawat xkilhchanima latamanin tiku nakalakgmaxtukan ktalakgalhin. Maski Abel kajku xlikgalhtati latamanin xwanit, Dios akxilhli pi tlan xlakgmaxtuka ktalakgalhin. * Abel stakli niku ni xkakninanikan Jehová.

Maski aku xtsukunit kakilhtamaku lu lilakgaputsa la xwilakgo latamanin. Adán chu Eva max lu stlan xtasiyakgo chu lu lakskulujwan xwankgonit; ni xkgalhikgo talakgalhin chu tlan xlatamakgolh putum kilhtamaku. Pero nitlan tuku xtlawakgonit chu xlakan xkatsikgo: xlakatakikgonit Jehová Dios chu wa xlakata xkatamakxtukanit kjardín xaʼEdén. Xlakata pulana wilikgolh tuku xlakaskinkgo, chu ni kuenta tlawakgolh tuku xmaklakaskinkgo xkamanankan, makglakgalhinanin wankgolh chu nialhla latamakgolh putum kilhtamaku (Génesis 2:15–3:24).

Xlakata nialh kJardín xaʼEdén xwilakgolh lu tuwa xwanit xlatamatkan. Maski chuna, akxni lakachilh xapulana xkgawasakan mapakuwikgolh Caín, nema wamputun «Tuku Tlawakan» chu Eva wa: «Kkgalhilh chatum kgawasa xlakata xtamakgtay Jehová». Max xlakapastakma tuku wa Jehová kjardín xaʼEdén. Xlichuwinanit pi «xkamanan puskat» xʼama masputu tiku kamatlawilh Adán chu Eva tuku nitlan (Génesis 3:15; 4:1). ¿Lakpuwa Eva pi wa puskat nema xlichuwinankanit chu Caín wa xlitaxtu «xkamanan puskat»? Komo chuna xlakpuwama, kaj xtaʼakgskgawinit.

Tuku tlakg nitlan, komo Eva chu Adán masiyanikgolh Caín chuna nalakpuwan, xtlawamakgo pi tlakg lanka xmakgkatsika. Alistalh, Eva kgalhilh xlichatiy xkgawasa pero ni wa laktlan tachuwin la xapulana. Limapakuwikgolh Abel chu kilhchanima «Jaxanat» o «Nitu litaxtu» (Génesis 4:2). Xlakata Eva chuna xwilinilh xtukuwini Abel ¿xwamputun Eva pi ni xlipawan chuna la Caín? Max chuna pero ni katsiyaw komo xlikana.

Maski chuna, natlatni xala uku lhuwa tuku kamasiyani tuku tlawakgolh Adán chu Eva. Xlakata tuku tlawakgo chu wankgo natlatni, ¿natlawa pi kamanan tlanka nakamakgkatsikan, lhuwa tuku nakgalhiputunkgo chu kaj xakstu nakapaxkikan? ¿O nakamasiyanikgo napaxkikgo Jehová Dios chu tlan natalalinputunkgo? Lu nitlan, pero Adán chu Eva ni chuna tlawakgolh. Maski chuna, xkamanankan xkgalhikgo takgalhkgalhin.

¿TUKU MAKGTAYALH ABEL XLAKATA XKANAJLANILH DIOS?

Akxni kstakmakgo chatiy xlakgkgawasan, Adán max kamasiyanilh taskujut tuku tlan xkalikuentajtlawakgolh xfamiliajkan. Caín chanana wa chu Abel xkuentajtlawana borrego.

Pero Abel tlawalh tuku tlakg xlakaskinka: titaxtulh kata kgalhilh takanajla, uma xastlan tayat nema alistalh lichuwinalh Pablo. ¿La kgalhilh takanajla Abel xlakata nitiku xʼanan tiku xkanajlani Jehová ama kilhtamaku? Max pulaktutu tuku makgtayalh Abel lu nakanajlani Jehová. Kakaʼakxilhwi.

Wantuku tlawanit Jehová.

Xlikana pi Jehová wa pi nialh lu tlan xʼama makgalanan katiyatni chu wata lhtukun xʼamakgolh stakkgo. Maski chuna, katiyatni lhuwa xmakgalanan xlakata xkamaxkilh tuku xmaklakaskinkgo xfamilia Abel. Nachuna, Dios nitu wa xlakata animales nema kgoskgo, skiti o tamakgnin chu amakgapitsi; nipara kasipijni, kgalhtuchokgo chu pupunu; nipara akgapun, puklhni, Chichini, Papaʼ chu staku. Kaniwa niku xlakaʼan Abel xakxilha tuku litasiya pi Jehová Dios lu paxkinan, skgalala chu masta tuku tlan, tiku Malakatsukilh putum tuku anan (Romanos 1:20). Akxni xlilakapastaka tuku xtlawanit Jehová chu la xlikatsi, tlakg kstaka xtakanajla.

Abel max xlimaxtu kilhtamaku xlakata nalilakapastaka Jehová. Kalakpuwanti pi akxilhpat la kuentajtlawama xborregos. Tiku kuentajtlawa borregos talakaskin lhuwa natlawan. Xkalin xborregos niku kaxtum, niku anan kgalhtuchokgo..., putum kilhtamaku xputsa xaxtakni tuwan, tlakg xatlan niku xkgotnankgolh chu niku klhtatakgolh. Xliputum animales nema katlawalh Dios, borregos wa tlakg xlitakuentajtlawat chu talakaskin nakapulalinkan. ¿Xʼakxilha Abel pi xlakaskin xpulalilh, xmakgtayalh chu xkuentajtlawalh chatum Tiku tlakg skgalala chu tliwakga nixawa lataman? Max chuna kskin akxni xtlawa xʼoración chu chuna tatliwakglhli xtakanajla.

Xlakata Abel xakxilha tuku tlawanit Dios makgtayalh lu nakanajlani xapaxkina Malakatsukina

Tuku Jehová malaknulh.

Adán chu Eva max xkawani xkamanan tuku xlanit kjardín xaʼEdén chu tuku xlakata katamakxtuka. Abel lhuwa tuku xlilakapastakat xwanit.

Jehová wa pi tiyat nialh lu tlan xʼama makgalanan, chu Abel xʼakxilha pi chuna xkgantaxtuma xlakata kstakma lhtukun. Jehová na wa pi Eva xʼama patinan akxni xkgalhkgalhinalh chu akxni xlakachilh xkamanan. Xlikana pi akxni Eva xkakgalhitilha xkamanan, Abel xakxilha pi xlikana xwanit uma tachuwin. Jehová na wa pi Eva lu xʼama maklakaskin pi xchixku lu xkuentajtlawalh chu xpaxkilh chu Adán xʼama mapakgsi. Abel akxilhli la xlalikatsini xtlat chu xtse. Putum kilhtamaku akxilhli pi putum xtachuwin Jehová xlikana kgantaxtu. Wa xlakata, Abel lu xkanajla tuku tiwa Jehová xlakata «xkamanan puskat» xʼama lakkaxtlawa tuku nitlan tilalh kjardín xaʼEdén (Génesis 3:15-19).

Xlakskujnin Jehová.

Kxfamilia Abel nitiku tlan liʼakxilhtit xwanit. Pero ni kajwatiya xlakan xlamakgo kKatiyatni ama kilhtamaku. Akxni katamakxtuka Adán chu Eva, Jehová wi tuku tlawalh xlakata nialhla xtanukgolh kParaíso nipara xkamanan. Xlakata niti xtanulh, niku xlaktanukan kayawalh querubines, ángeles tiku tlakg tliwakga xwankgonit, chu «kgantum espada nema xlakgpasawaka chu xtakgalhspitwaka» (Génesis 3:24).

Kalakpuwanti pi akxilhpat Abel, akxni aktsinajku xwanit chu kaʼakxilhma querubines, nema xtasiyakgo la latamanin. Xlikana pi lu lakgtliwakgan xtasiyakgo. Chu na lu xmakgapekuanan espada nema xlakgpasawaka chu xtakgalhspitwaka. ¿Kaʼakxilhli pi querubines xlakgachanikgonita chu xmakgxtakgkgonita niku xkayawakanit? Ni chuna. Tantaku chu tantaskaka, kata kata, chu putum kilhtamaku, umakgolh xalakgtliwakga ángeles antiya xyakgolh. Abel katsinilh pi Jehová xkgalhi xlakskujnin tiku ni xmakgxtakgkgo tuku xkalakgayawakan chu xaʼakgstitum xwankgonit. Abel akxilhli pi querubines ni xmakgxtakgkgo Dios chu xkgalhakgaxmatkgo, chu uma ni akxilhli kxfamilia. Xlikana pi xliʼakxilhtitkan umakgolh ángeles matliwakglhkgolh xtakanajla Abel.

Xliputum xlatamat, Abel tlan xkaʼakxilha querubines pi ni xmakgxtakgkgo chu xkgalhakgaxmatkgo Jehová

Akxni Abel xlilakapastaka tuku xtlawanit Jehová, tuku xwanit pi natlawa chu xliʼakxilhtitkan xlakskujnin, tlakg tsukulh matliwakglha xtakanajla. ¡Lhuwa tuku kinkamasiyaniyan! Xtachuna la kaj xkinkatachuwinan. ¡Abel lu tlan liʼakxilhtit kawilinilh kamanan pi na tlan nakanajlanikgo Dios, maski xfamilia ni chuna natlawakgo! Xlakata akxilhaw tuku lu lakstlan tlawanit Jehová, kgalhiyaw maktuminika Biblia chu lhuwa xliʼakxilhtitkan tiku kanajlanikgolh, kinkamakgtayayan xlakata lu nakanajlaniyaw Dios.

TUKU XLAKATA TLAKG TLAN XWANIT XTAMAKAMASTAN ABEL

Akxni kstaktilhama xtakanajla Abel lu xlimasiyaniputun Jehová. Pero ¿tuku tlan xmaxkilh chatum lataman tiku Malakatsukilh putum tuku anan? Dios ni xlakaskin pi xmakgtayakgolh latamanin chu wi tuku xmaxkikgolh. Pero, Abel wi tuku akgatekgsli: komo xmaxkilh Jehová tuku tlakg xatlan xkgalhi chu xliputum xnaku xmaxkilh, xapaxkina xTlat xalak akgapun xatapaxuwan xmakgamakglhtinalh.

Wa xlakata, Abel makamaxkilh makgapitsi xborregos. Xla laksakli tlakg xatlan xborrego nema pulana xlakachinit chu makamaxkilh, asta tuku xla xlakpuwan pi tlakg xatlan uma wamputun «nema xkgalhi xmanteka». Caín na xlakaskin pi ksikulunatlawalh Dios chu tlan xʼakxilhli wa xlakata na makamaxkilh tuku xmakgalanit. Pero Caín ni chuna xlakapastaka la Abel chu anta litasiyalh akxni makamaxkikgolh tamakamastan Jehová.

Abel mastalh xtamakamastan xlakata xkgalhi takanajla, Caín ni xkgalhi takanajla

Abel chu Caín max maklakaskinkgolh altar chu lhkuyat akxni mastakgolh xtamakamastankan chu max kxlakatinkan querubines chuna tlawakgolh, tiku kajwatiya xlakan xpalakachuwinankgo Dios kKatiyatni. Tatsokgni wan pi «Jehová tlan xakxilha Abel chu xtamakamastan», maski ni wan la limasiyalh (Génesis 4:4). ¿Tuku xlakata tlan xakxilha xtamakamastan Abel?

¿Wa xtamakamastan tlakg tlan xwanit? Abel makamastalh xborregos chu tlawalh pi kstajtamakgalh xkgalhni. Alistalh, Dios maklakaskilh tantum borrego nema ni xatatatla xlakata xlimasiyalh xtamakamastan xKgawasa nema ni xkgalhi talakgalhin, «xKgalhnilu Dios» (Juan 1:29; Éxodo 12:5-7). Pero Abel ni liwana xʼakgatekgsa tuku xkilhchanima.

Pero liwana katsiyaw uma: Abel makamastalh tuku tlakg xatlan xkgalhi. Jehová ni kajwatiya tlan akxilhli tamakamastan, na tlan akxilhli tiku makamastalh, xlakata akxni chuna tlawalh limasiyalh pi lu xpaxki chu xkanajlani.

Pero Caín ni chuna xlikatsi. Jehová «nitlan xʼakxilha Caín chu xtamakamastan» (Génesis 4:5). Ni xwamputun pi nitlan xwanit xtamakamastan Caín, xlakata alistalh klimapakgsin nema maxkika Moisés, xwan pi tlan xmakamaxkikgolh Jehová tuku chankan kkatiyatni (Levítico 6:14, 15). Biblia wan, Caín «xtatlaw ni lakuan xwanit» (1 Juan 3:12). La uku lhuwa latamanin nachuna lakpuwankgo la Caín, pi tlan maski kaj limasiyakan pi kanajlanikan Dios. Lakapala litasiyalh pi ni xlikana xpaxki Jehová xlakata tuku tlawalh.

Akxni Caín katsilh pi Jehová nitlan akxilhli xtamakamastan, ¿nachuna tlawaputulh la xliʼakxilhtit Abel? Ni chuna tlawalh. Wata lu sitsinilh xtala. Jehová akxilhli tuku xlakpuwama Caín, chu lakatitum wanilh pi nitlan xʼama kitaxtuni. Wanilh pi komo chuntiya xlakpuwa xʼama tlawa lanka talakgalhin, pero na wanilh pi komo xlakgpalilh xtapuwan «tlan xʼama kitaxtuni», uma wamputun pi xʼama sikulunatlawa (Génesis 4:6, 7).

Lu lilakgaputsa, pero Caín ni kuenta tlawalh tuku wanilh Dios. Wata wanilh xtala pi xtaʼalh kkakiwin, Abel xatapaxuwan taʼalh. Anta Caín wilinilh chu makgnilh Abel (Génesis 4:8). Chuna, Abel wa tiku pulana putsastalanika xlakata xtakanajla, xapulana tiku asta limakgnika. Xla nilh pero chuntiyaku lichuwinankan.

Xkgalhni Abel kitaxtulh la xtasaskinima Jehová pi xtlawalh tuku xaʼakgstitum. Chu Dios tlawalh tuku xaʼakgstitum, akxni malakgaxokgelh Caín xlakata makgninalh (Génesis 4:9-12). La uku Abel kinkatachuwinanan xlakata xtakanajla. Maski max kaj akgtum ciento kata latamalh Abel, ni xtachuna la tiku makgas xlatamakgo ama kilhtamaku. Pero tlawalh tuku lu xlakaskinka kxlatamat chu akxni nilh katsilh pi xTlat xalak akgapun, tlan xakxilha (Hebreos 11:4). Liwana katsiyaw, pi Jehová makinit kxtalakapastakni, kgalhima namalakastakwanikan chu nalatama kparaíso (Juan 5:28, 29). ¿Na anta tawilaputuna xlakata namakgamakglhtinana? Na tlan anta natawilaya komo liwana lakapastaknita natlawaya la Abel chu nakanajlaya chuna la xkanajla. ▪

^ párr. 8 Tachuwin «kxkilhtsukut katuxawat» wamputun akxni Adán chu Eva «kgalhikgolh xapulana xkamanan». ¿Tuku xlakata Jesús wa pi Abel «kxkilhtsukut katuxawat» maski wa Caín xapuxku xwanit? Xlakata tuku laksakli chu tuku tlawalh Caín limasiyalh pi ni kgalhakgaxmatputulh Jehová. Wa xlakata tlan nawanaw pi Caín, Adán chu Eva ni katikamalakastakwanika chu na nila katikalakgmaxtuka.