Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Xkatsiyata?

¿Xkatsiyata?

¿Tuku xlakata limapakuwika Nínive «kachikin niku stajmakgankan kgalhni»?

Dibujo niku soldados tsapswilimakgo xʼakgxakgakan xtalatlawananin tiku kaʼakgchipakgolh

Nínive kachikin niku xtapakgsi Asiria. Uma lanka kachikin xkgalhi palacios lu lakstlan templos, laktilanka tiji chu laklanka patsaps. Nahúm palakachuwina judío lichuwinalh la «kachikin niku stajmakgankan kgalhni» (Nahúm 3:1).

Lakgchan la limapakuwilh, kxpalacio Senaquerib kNínive wilakgolh dibujos nema masiyakgo la lixkajnit xlikatsikgo asirios. Kʼakgtum dibujo tasiya chatum asirio tiku puchtunima ksimakgat chatum tiku chimikanit kkatiyatni. Dibujos nema wilakgo kpatsaps limasiya pi tiku xkalichilinkgo xkakgankgaxtokgokgo o xkakilhpixtokgokgo. Komo napuxkun tiku xkachilinkan, xafuerza xkapixmawakakan xʼakgxakgakan xmapakgsinanin.

Tiku putsanan tuku xla Asiria wanikan Archibald Henry Sayce lichuwinan tuku lu lixkajni xtlawakgo akxni xkaʼakgchipakgo akgtum kachikin: «Xtsapswilikgo xʼakgxakgakan latamanin akxni xʼakgchipatilhakgo akgatunu kachikin; lakgkgawasan chu laktsuman xastakna xkalhkuyukan o wi tuku tlakg nitlan xkatlawanikan; lakchixkuwin xkalilakgxtokgokan kiwi, xkamakgxukan, xkamaxtunikan xlakgastapukan, o xkachukunikan xmakankan, xtantunkan, xtakgenkan o xkinkankan».

¿Tuku xlakata judíos xwilinikgo aktsu patsaps kxkilhpan xʼakgstin xchikkan?

Dios kawanilh judíos: «Komo natlawaya xasasti minchik, militlawat aktsu patsaps xakgstin minchik, xlakata minchik ni nalitawila kgalhni komo wi tiku [...] xmokgosli» (Deuteronomio 22:8). Uma lu xkamakgtaya familias xlakata lu xmaklakaskinkgo xakgstin xchikkan.

Atsinu ni putum chiki nema xʼanankgo kIsrael xkgalhikgo azotea, tlan xʼankgo latawilakgo anta o wi tuku xʼankgo tlawakgo. Akxni lu klhkaknan anta klhtatakgo (1 Samuel 9:26). Tiku xchananankgo xmaklakaskinkgo azotea xlakata xmaskakakgolh lino, higos, uvas o talhtsi akxni nina xlakgswakgakgo (Josué 2:6).

Xakgstin chiki na xtamaklakaskin xlakata xkakninanika xaxlikana Dios o ídolos (Nehemías 8:16-18; Jeremías 19:13). Apóstol Pedro tawakalh tastunut kʼazotea xlakata xtlawalh oración (Hechos 10:9-16). Chu komo kʼazotea xkgalhi niku tlan kskgekgkan nema xlitlawakanit xatuwan palmeras o xakiwi uvas, lu tlan xtawilakan anta.

Libro The Land and the Book (Katiyatni chu Libro) wan pi xchikkan israelitas xkgalhikgo akgtum escalera «kxkilhtin chiki» nema tlan xlitawakaka kxakgstin. Wa xlakata tiku xwi kxazotea tlan xtaktalh maski ni xtanulh kxchik. Uma kinkamakgatekgsniyan tuku Jesús wa la xlilakaskinka natsalataxtukan kkachikin nema xʼamaka masputukan: «Chu wa nti kxakgstin chiki wi nawan, ni kataktalh mpala tu namin maxtuy kxchik» (Mateo 24:17).