Akxni akxilhaw putum tuku anan kkakilhtamaku, kilakgastapukan makgtaya kiʼakskititkan xlakata naʼakxilhaw tuku anan. Akgtum liʼakxilhtit, wix akxilha akgtum xtawakat kiwi chu lakpuwana komo nawaya o ni. Talakayawaya kʼakgapun chu lakpuwana pi ni katisenalh. Akxilha tachuwin tuku likgalhtawakgapat la uku, chu akgatekgsa, o makgachakgxiya. Wix ni katsiya pero, colores makgtayaman. ¿La makgtayaman?

Xcolor xtawakat kiwi makgtayayan xlakata nakatsiya komo chanit chu nalakpuwana komo nawaya. Xcolor akgapun chu puklhni waniyan la wi kilhtamaku. Xlakata tanu color letras chu niku tatsokgnit wix tlan likgalhtawakgaya uma artículo. Maski ni katsiyaw maklakaskinaw colores xlakata nakatsiyaw tuku anan kkatiyatni. Pero nachuna colores kinkamakgtayayan xlakata tlan o nitlan namakgkatsiyaw.

Akxni wix pina kmercado akxilha lhuwa listat nema kgalhi tanu tanu tuku litamakgchinit, wa chuna litlawakanit xlakata wix naʼakxilha. Maski akinin ni katsiyaw, tiku wankgo tuku color nalimakgchikan listat liwana laksakkgonit color xlakata latamanin nalakgatikgo, komo tsumat o kgawasa, komo lina kata o ni. Tiku kaxtlawakgo xlakata tlan natasiya chiki, xkaxtlawananin lhakgat chu tiku manikgo cuadros katsikgo pi colores tlawa pi tlan namamakgkatsiniyan o ni.

Latamanin tanu tanu akxilhkgo colores, xlakata talakgpali talismanin kxkachikinkan. Akgtum liʼakxilhtit, makgapitsi latamanin xalak Asia tamalakxtumikgo tuku tsutsokgo, o spinini tlan nakitaxtu chu paskua, pero kmakgapitsi kachikin xalak Africa wamputun talipuwan. Pero, maski alakatanu kkachikin stakkgoyaw, wilakgolh colores nema watiya kinkamamakgkkatsiniyan. Kaʼakxilhwi akgtutu liʼakxilhtit.

TSUTSOKGO O SPININI. Color nema lu tliwakga tasiya. Tamalakxtumikan litliwakga, guerra chu akxni wi tuku kalipekwa wili kilatamatkan. Kinkamalakpuwaniyan tapaxuwan o talipuwan chu lakgachunin tlawa pi lakapala naskuja kinakujkan.

Anta kBiblia tachuwin xahebreo «tsutsokgo» taxtuyacha kʼakgtum tachuwin nema wamputun «kgalhni». Akxni Biblia lichuwinan chatum puskat tiku makgwana, o tiku lhuwa tatalakgxtumikgo chixkuwin chu makgnina, Biblia lichuwinan pi smantajwa chu xatsutsokgo xlhakgat wilinit, uma wamputun pi lu skgo la xlitsutsokgo, chu wan pi kgewi «animalh nkaj makgtsutsokgo xlimakstuka xtatsokgnit lakxkajua tachuwin» (Apocalipsis [Revelación] 17:1-6).

XTAKNI, O XKAYIWA. Tanu la mamakgkatsininan ni xtachuna color tsutsukgo, tlawa pi ni lakapala naskuja kinakujkan chu tlawa pi namakgkatsiyaw takaksni. Akxni akxilha la xtakni tasiya jardín chu akxni xtakni tasiyakgo sipi. Libro xla Génesis kinkamasiyaniyan pi Dios tlawalh tuwan chu kiwi nema anankgo xlakata latamanin nalipaxuwakgo (Génesis 1:11, 12, 30).

SNAPAPA. Tamalakxtumikan luz, ni anan tuku nitlan chu ni anan tuku lixkajni. Na tamalakxtumikan lakwan tayat, la talakgalhaman, ni lakgapasa talakgalhin chu tuku skulunku. Wa color nema tlakg lichuwinankan kBiblia. Tiku kamakxilhnika  akxilhkgolh lakchixkuwin chu ángeles pi snapapa xlinkgo xlhakgatkan xlakata nalimasiyakgo pi xaʼakgstitum xwankgonit chu ni maxkajwilikgo xtakanajlakan (Juan 20:12; Apocalipsis [Revelación] 3:4; 7:9, 13, 14). Caballos xalaksnapapan chu tiku kgewilakgolh tiku lhakgakgonit lino fino, snapapa chu xaskulunku uma wamputun guerra xaʼakgstitum (Apocalipsis [Revelación] 19:14). Dios maklakaskin color snapapa akxni kinkawaniyan pi nakinkatapatiyan kintalakgalhinkan akxni wan: «Maski mintalakgalhinkan xtachuna la escarlata xwankgolh, snapapa nakatlawakan la miki» (Isaías 1:18).

Chuna la tamaklakaskin colores kBiblia, limasiya pi Dios lakgapasa chu katsi tuku kinkamamakgkatsiniyan. Akgtum liʼakxilhtit, libro xla Revelación lichuwinan tuku maʼakxilhnika Juan niku wan tuku titaxtumaw la uku: guerras, tatsinkstat chu linin, chuna lanit xlakata ni lhuwa anan liwat chu anan tajatat. Xlakata nakinkamakgtayayan kintalakapastaknikan, akxni maʼakxilhnika Juan limaklakaskin tanu tanu colores caballos chu tiku xkgewilakgolh.

Xapulana tasiya tantum caballo nema snapapa chu skgo, wamputun xaʼakgstitum xguerra Cristo Jesús. Alistalh tasiya tantum caballo nema xatsutsokgo la xcolor lhkuyat, uma wamputun guerras kkachikinin. Alistalh tasiya caballo xatsitsakga, uma wamputun tatsinkstat. Alistalh kstalanitilha «smukuku kawayuj», chu tiku xkgewi «Linin xkgalhiy xtukuwini» (Apocalipsis [Revelación] 6:1-8). Ama colores ni kaj watiya kinkamamakgkatsiniyan tuku wamputunkgo umakgolh caballos chu tiku kgewilakgolh, wata kinkamakgtayayan nalakapastakaw caballos chu tuku wamputun la uku.

Anta kBiblia wi lhuwa liʼakxilhtit xlakata la limaklakaskinkan colores xlakata nalakapastakaw la tasiyakgo. Tiku tlawalh luz chu kilakgastapukan, limaklakaskin colores xlakata naʼakgatekgsaw chu nalakapastakaw tuku lichuwinaw. Colores kinkamakgtayayan namakiyaw chu nalilakpuwanaw, uma tlawa pi namakgkatsiyaw chu kinkamakgtayayan nalakapastakaw nema tlakg xlakaskinka. Chuna, uma akgtum lanka xtamaskiwin kiMalakatsukinakan xlakata nalipaxuwayaw kilatamatkan.