Komo wix kgalhiya kamanan, uma natlawa pi nalimasiyaya komo lakapala sitsiya o ni. * María xalak Brasil kgalhi xtsumat tiku akgkutati kata kgalhi, wan: «Lu kimakgasitsi kintsumat akxni ni kinkgalhakgaxmata. Lu ksitsiyaw chu pixlanka klakilhniyaw». Carmela, xalak Italia nachuna titaxtuma. Wan: «Akxni xaktalakilhni kinkgawasa xʼan talakchuwatunu niku lhtata».

¿Tuku xlakata makgapitsi kamanan lakgatikgo taʼakglhuwikgo? ¿Wa lakgpalikgolh xʼamigos? Max. Biblia wan pi xʼamigos chatum lataman matlawikgo tuku tlan o tuku nitlan (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Nachuna, tuku lilakgastanankgo lakgkgawasan lichuwinankgo xlakata ni nakgalhakgaxmatnankgo.

Pero wi atanu tuku kiliʼakxilhatkan, komo nakatsiya, ni tuwa namakgkatsiya nalakkaxtlawaya. Kalichuwinaw makgapitsi.

Apóstol Pablo tsokgli: «Akxni nkit aktsu kgawasa xakwanit, xtachuna xakchuwinan lantla nchatum aktsu kgawasa, chu nachuna xaklakapastaka lantla nchatum aktsu kgawasa, chu nkintalulokgtat, xtachuna xwanit lantla aktsu kgawasa; wampi akxni nchixku kuaj, kmakgaxtakgli wa lantla xtayat nchatum aktsu kgawasa»  (1 Corintios 13:11). Chuna la wan uma tuku likgalhtawakgaw, laktsu kamanan ni chuna lakpuwankgo la tiku lina kata. ¿Tuku xlakata?

Laktsu kamanan ni liwana katsikgo tuku tlan chu tuku nitlan. Pero, tiku lankata liwana lakapastaknan chu liwana lakpuwan tuku natlawa. Akgtum liʼakxilhtit, tlakg liwana akxilha la nakitaxtuni tuku natlawa chu lakpuwan la nakitaxtuni amakgapitsin tuku natlawa. Tiku laklankata chuna lakpuwankgo la lichuwinaw, pero tiku kajku kamanan aku katsinimakgolh.

Biblia kawani lakgkgawasan tlakg kakatsinikgolh maklakaskinkgo xtalakapastaknikan (Proverbios 1:4). Nachuna, kawani putum kstalaninanin Cristo pi liwana kamaklakaskinkgolh “xtalakapastaknikan” (Romanos 12:1,2; Hebreos 5:14). Pero, akxni tsuku maklakaskin xtalakapastakni, max uma natlawa pi minkgawasa nalitalatlawayan maski ni xlakaskinka. O max wi tuku nawaniyan nema nalimasiya pi nina kgalhi talakapastakni (Proverbios 14:12). Komo chuna, ¿la namakgtayaya pero ni natalakilhniya?

Pero, liwana kalakpuwanti: akxni makgtayapat minkgawasa xlakata liwana nalakapastaknan, ni kalakpuwanti pi chuna nala la wix lakpuwana. Maski xla nalimasiya pi ni kgaxmatniman, pero lhuwa tuku xlikana natlawa tuku wanipat. Max kaks nalakawana komo minkgawasa nalakgpali xtalakapastakni ni makgas kilhtamaku, asta max nawaniyan pi wa xtapuwan tuku wani.

«Lakgachunin xaklalikilhniyaw tuku ni xlakaskinka. Akgtum liʼakxilhtit, akxni xakwani pi ni kamakgalh tuku tamaklakaskin, o ni kamakglhuwilh xtala tsumat. Makglhuwa kʼakxilhnit pi kaj xlakaskin xakkgalhskilh tuku lakpuwan, chu kakʼakgatekgsnilh chu kakwanilh la uma: “Wa uma tuku lama o wa uma tuku lakapastaka”. Akxni klakpuwan pi komo chuna xakwanilh ni xʼanalh takgaw.» (Kenji, Japón.)

Tuku namakgtaya akxni nataxtu kchiki chu xakstu natawila wa namasiyaniya tuku xlitlawat (Génesis 2:24). Namakgtayaya xlakata nakatsi tuku nawan akxni nastaka, xtayat, tuku nalakpuwan, tayat nema nakgalhi nalilakgapaskan. Akxni namatlawiputunkan tuku nitlan, kgawasa tiku liwana masiyanikanit liwana lakpuwan tuku natlawa chu kgalhskinkan: «¿Tiku akit? ¿Tuku tayat kkgalhi? ¿Tuku xtlawalh tiku watiya kgalhi tayat la akit?» (2 Pedro 3:11).

Biblia lichuwinan José, chatum kgawasa tiku xkatsi tuku xlakaskin. Akxni xpuskat Potifar makglhuwa wanilh pi xtatlawalh talakgxtumit, kgalhtilh: «¿La naktlawa lanka talakgalhin chu naklakgalhinan kxlakatin Dios?» (Génesis 39:9). Maski nina xʼanan limapakgsin xlakata talakgxtumit, José akxilhli tuku xlakpuwan Dios xlakata uma. Akxni wa tachuwin: «¿La naktlawa...?», limasiyalh pi chuna xlakpuwan la Dios (Efesios 5:1).

Nachuna, minkgawasa katsinima tuku wamputun kxlatamat, uma lu tlan, tuku katsinima namakgtaya xlakata natayani akxni namatlawiputunkgo tuku nitlan xcompañeros (Proverbios 1:10-15). Pero uma tuku katsinima, max na natlawa pi natalatlawayan.

Akxni katsinima tuku nalilakgapaskan chu tuku kanajla, uma lu namakgtaya kxlatamat.  Biblia kawani kstalananin Cristo pi ni, «nakinkaliyanan nkaniwa [...] ntu ntamasiyun, ntu nkaj xalikgaman litlawanankgoy nchixkuwin, wa lantla akgskgawinankgoy» (Efesios 4:14). Wa xlakata, wix kawili liʼakxilhtit.

«Akxni kilaktsuman akxilhkgo pi kkakgaxmatniputunkgo, na kinkgaxmatnikgo akxni akit wi tuku kkawanikgo, maski tanu la klakpuwan. Nachuna kuenta ktlawa xlakata ni nakkamafuerzajni xlakata nalakpuwankgo la akit; wata kkamaxkikgo talakaskin xakstukan kalaksakkgolh tuku tlan.» (Ivana, República Checa.)

Chuna la laktsukamanan, kamanan katsikgo la natlawakgo xlakata xnatlatnikan nakamaxkikgo talakaskin natlawakgo tuku lakaskinkgo. Komo chuna la kminchik, kuenta katlawa. Xlikana pi kamaxkikan talakaskin lakkaxtlawa taʼakglhuwit, pero ni putum kilhtamaku, uma tlawa pi nalakpuwan: «Komo makglhuwa nakwan, nakimaxkikan talakaskin». ¿Wi atanu tuku tlan natlawaya? Wi, natlawaya xtastakyaw Jesús: «Kajwatiya pi akxni nawanatit Tlan, Tlan chu akxni nawanatit Ni, Ni» (Mateo 5:37). Minkgawasa nialh lu nawaniyan komo katsiya tuku takgalhtin namaxkiya.

Pero na talakaskin ni namalakatsaliya. Kamaxki talakaskin nawaniyan tuku xlakata lakpuwan pi tlan xwa lakgachunin katsisnita nachin. Komo wix nawaniya pi tlan, ni katilimasiya pi kaj mafuerzajniman; wata nalimasiyaya pi wa tlawapat uma tastakyaw xalak Biblia: «Xlipaks tachixkuwitat stalanka kamasiyanikgotit pi wixin wanti lipawanatit Cristo xlikana paxkinanatit» (Filipenses 4:5, Hua Xasasti Talaccaxlan, TXS, 1999).

Xlikana pi ni anan chatum tlat tiku ni kgalhi talakgalhin. Chuna la wan Biblia: «Paks akgchakgxtayayaw» (Santiago 3:2). Komo wix lipina kuenta kawani pi katapatin. Akxni wix limasiyaya pi minkuenta, uma namasiyani minkgawasa xlakata nachuna natlawa.

«Akxni nialhtu klakilhnimaw, chu akit tlakg tlan kmakgkatsi kwani pi kakintapatilh xlakata lu ksitsilh. Uma tlawa pi nialh nasitsi chu masta talakaskin pi tlan naktachuwinan.» (Kenji, Japón.)