Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Xkatsiyata?

¿Xkatsiyata?

¿La xtlawakan akxni xmastakan tumin ktemplo kxkilhtamaku Jesús?

Niku xmakikan tumin ktemplo xwi kʼatrio niku tlan xtanukgo lakpuskatin. Libro El templo: Su ministerio y servicios en tiempos de Jesucristo wan: «Niku xtanukgo lakpuskatin xlistili columnas nema nitu xkgalhikgo, chu kpatsaps, xwilakgolh akgkututu [cofres] o “trompetas” niku xmujukan tumin».

Cofres, xkawanikan trompetas xlakata xpixni tsatsu xwanit chu kxtampun kgetlanka xwanit. Chu patunu xwan kxtapan tukuya tamakamastan xwanit chu tanu tanu la xlimaklakaskinkan tuku xtastokga. Jesús xwi kʼatrio niku tlan xtanukgo lakpuskatin akxni akxilhli chatum puskat tiku xninita xchixku chu xmujuma xtumin, niku xmujumakgoka (Lucas 21:1, 2).

Cofres 1 chu 2 xlixokgokan impuestos kata nema xtitaxtuma chu kata nema xtitaxtunita. Cofres 3 asta 7 wa xlixokgokan tórtolas, palomas, kiwi, incienso, chu vasos xla oro. Komo chatum judío xʼakgataxtuni akxni kxokgonita xtamakamastan xmuju kʼakgtum cofre nema xwilakgolh. Cofres 8 asta 12 anta xmujukan tuku xkiʼakgataxtu xla tamakamastan xlakata talakgalhin nema ni xtatlawaputun, tamakamastan xlakata wi tuku nitlan xtlawakanit, tamakamastan xla tsiktsi, xla nazareos chu tiku xkgalhikgo lepra chu xpakskgonit. Kcofre 13 xmujukan xatapaxuwan tamakamastan.

¿Tlan lipawankan tuku tsokgli Lucas?

Lucas tsokgli maktiy libros xalak Biblia: Evangelio xla Lucas chu Hechos xla Apóstoles. Xla wa pi «na tlan ktlawanit naktsokga, akxni lakatanks xakʼakgatakgsnitta xlipaks nkatuwaj», pero makgapitsi kgalhtawakgananin ni kanajlakgo tuku tsokgli (Lucas 1:3). ¿Tiku xaxlikana lichuwinan?

Lucas lichuwinan tuku tlan katsikan pi chuna lalh. Akgtum liʼakxilhtit, lichuwinan mapakgsinanin nema xkawilinit Roma la pretores (tiku jueces xlitaxtukgo) xalak Filipo; politarcas (mapakgsinanin xalak kachikinin) xalak Tesalónica, chu asiarcas (tiku xkalakgayawakanit natlawakgo paskua chu takgaman) xalak Éfeso (Hechos 16:20, Kingdom Interlinear; 17:6; 19:31). Na wani tetrarca (mapakgsinanin xalak distrito) Herodes Antipas chu procónsul xalak Chipre wani Sergio Paulo (Hechos 13:1, 7).

Akxilhaw pi Lucas liwana maklakaskilh umakgolh títulos, akxni xtalakgpali kachikin na xtalakgpali xtítulo mapakgsina. Biblista Bruce Metzger wa: «Títulos nema maklakaskin libros xla Hechos liwana kilhchani kilhtamaku chu niku kalichuwinankan». Arqueólogo William Ramsay limapakuwilh Lucas «tiku lichuwinan tuku lu xlikana lanit».