Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

TLAN LIʼAKXILHTIT XTAKANAJLAKAN

Ni makgxtakgli Dios maski xtlawakan tuku ni xa’akgstitum

Ni makgxtakgli Dios maski xtlawakan tuku ni xa’akgstitum

ELÍAS tlawama kxakaxtum kJordán. Mincha ksur, makgat ksipi Horeb. Lhuwata semanas tlawanit, pero chilha kxkachikin Israel. Lhuwa tuku talakgpalinit: sputmaja tatsinksni chu tsukumapa senan, wa xlakata tiku skujkgo kkapukuxtun lakkaxwilimaparakgo xtiyatkan. Max, palakachuwina lu tlan limakgkatsi akxni akxilha pi tiyat tlan tawilamapa, pero tuku tlakg nitlan limakgkatsi wa latamanin. Lu nitlan wi xtakanajlakan chu lhuwaku kakninanikgo Baal. Elías kgalhi lhuwa taskujut. *

Lakatsu kkachikin nema wanikan Abel-meholá, Elías akxilha lhuwa tuku tachanan. Akgkutiy yuntas xla wakax titum xyakgolh chu xwaxtilhamakgo tiyat nema xatsatata xwanit. Xaʼawatiya yunta wa pulalima tiku putsama Elías: Eliseo, tiku laksakli Jehová xlakata xlakgxokgo nawan Elías. Xapulana, palakachuwina xlakpuwan pi kaj xakstu kskujnima Dios, wa xlakata max lu xlakgapasputun tiku xʼama tawila xlakgxokgo (1 Reyes 18:22; 19:14-19).

¿Elías ni xlipawan Eliseo tiku xʼama makgxtakgni xtaskujut o xlakata max xlakgxokgo xʼama wan? Ni katsiyaw, pero na nila nawanaw pi ni chuna lakpuwa. Xlakata «kaj katiwa chixku xwanit xtachuna lantla nkin» (Santiago 5:17, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). Komo chuna o nichuna, Biblia wan pi alh «niku xwi [Eliseo] chu makmawakalh klhakgat» (1 Reyes 19:19). Uma lhakgat, max xmakgxuwa borrego xwanit o cabra, xtasiya la tuku maktawakakan nema xlimasiya pi Jehová xmaxkinit lu xlakaskinka taskujut, wa xlakata akxni akglhchamawakalh Eliseo wi tuku lu xlakaskinka xkilhchanima. Elías xatapaxuwan alh putsa xlakgxokgo chuna la wanilh Jehová. Lipawa chu kgalhakgaxmatli.

Elías tataktujulh chu wanilh Eliseo xlakgxokgo xʼama tawila

Nachuna, Eliseo lu kskujnaniputun palakachuwina. Pero, ni tunkun xlakgxokgo wa. Akgchaxan kata taskujli chu xatapaxuwan makgtayalh asta lilakgapaska «tiku xmakamawaka chuchut Elías» (2 Reyes 3:11). ¡Max lu tlan makgkatsilh xlakata tiku xmakgtaya lu xaskujni xwanit! Max asta amigos wankgolh. Xlakata akxtum xlamatliwakglhkgo kamakgtayalh pi xtayanikgolh akxni chali chali xtlawakan kʼIsrael tuku ni xaʼakgstitum. Chu tlakg xtayanikgolh tuku nitlan xtlawa Acab, xlakata tlakg lixkajni xlikatsima.

¿Minit kilhtamaku akxni tlawanika tuku nitlan? Wa tuku lu tasiya kʼuma kakilhtamaku niku tlawakan tuku nitlan. Komo naputsaya chatum amigo tiku paxki Jehová namakgtayayan natayaniya. Nachuna, akxni nalilakapastaka xtakanajla Elías namakgtayayan natayaniya akxni natlawanikan tuku nitlan.

«KATAYA CHU KALAKGPI ACAB XMAPAKGSINA ISRAEL»

Elías chu Eliseo liskujkgolh xlakata xkamatliwakglhnikgolh xtakanajlakan kachikin. Takatsi pi kamasiyanikgolh amakgapitsi palakachuwinanin, max lakkaxwilikgolh la akgtum escuela. Titaxtulh kilhtamaku, Jehová maxkipa Elías xasasti taskujut chu limapakgsilh: «Kataya chu kalakgpi Acab xmapakgsina Israel» (1 Reyes 21:18). ¿Tuku xtlawanit mapakgsina?

Acab xmakgxtakgnit xaxlikana takanajla, chu wa tiku tlakg lixkajni xlikatsi ama kilhtamaku. Xtatamakgaxtokgnit Jezabel, tiku malakgatumilh kkachikin pi xkakninanika Baal. Nachuna, uma mapakgsina kakninanilh ídolos (1 Reyes 16:31-33). Akxni xkakninanikan Baal, wi tuku xtlawakgo xlakata lhuwa kamanan xkgalhikgolh chu xtlawakgo talakgxtumit chu asta xkamakgnikgo xkamanankan. Nachuna, Acab ni xkgalhakgaxmatnit tuku xwaninit Jehová xlakata namakgni mapakgsina xalak Siria Ben-hadad, xlakata xlakaskin tumin (1 Reyes, capítulo 20). Pero mapakgsina chu xpuskat tlakg lhuwa tuku xkgalhiputunkgolh chu tlakg lixkajni xʼamakgo likatsikgo.

Acab xkgalhi lu lanka chiki kSamaria chu atanu kJezreel, max 37 kilómetros xlimakgat. Niku xwi xliʼakgtiy chiki xwi akgtum pukuxtu niku xʼanan lu lakstlan viñas chu xla Nabot xwanit. Mapakgsina xlakaskin uma pukuxtu, wa xlakata tachuwinalh chu wanilh pi xlilakgpalilh atanu pukuxtu nema tlakg tlan o xmaxkilh tumin. Nabot kgalhtinalh: «Nila ktimaxkin, xlakata Jehová nitlan akxilha, pi nakmaxkiyan tuku kimakgxtakgnikgonit kinatlatni» (1 Reyes 21:3). Wi tiku lakpuwan pi Nabot kaj wa xtlawa tuku xlakaskin chu kalipekua xwili xlatamat. Pero xla xkgalhakgaxmatma xLimapakgsin Jehová, niku xwan pi ni kstakgolh tuku xkamakgxtanikgonit xfamiliajkan (Levítico 25:23-28). Nabot nikxni xlakatsalaputun xlimapakgsin Dios. Nachuna, xtalakaskin takanajla chu ni xpekualh, xlakata xkatsi pi katuwa xwilima xlatamat akxni ni tlawalh tuku kskinima mapakgsina.

Acab, ni xlakaskinka xʼakxilha xLimapakgsin Jehová. Akxni alh kxchik «ksitsi chu xlipuwan» xlakata ni maxkika tuku xlakaskin. «Wa xlakata tamalh kxputama chu makgat lakaʼalh, chu ni wayalh.» (1 Reyes 21:4.) Akxni Jezabel akxilhli pi xchixku xtlawama la chatum aktsu kgawasa tiku lu maskgatanikan, wi tuku tlawalh xlakata xkgalhilh tuku xlakaskin xchixku chu chuna xmasputulh akgtum familia tiku tlan xlikatsikgo.

Lu kaks kinkamalakawaniyan akxni likgalhtawakgayaw xlakata tuku lu nitlan tlawalh. Mapakgsina Jezabel xkatsi pi xlimapakgsin Dios xwan pi xʼanalh chatiy testigos xlakata xkanajlaka tuku nitlan xlimawakama (Deuteronomio 19:15). Wa xlakata, kxtukuwani Acab, kamalakgachanilh cartas lakgkgolotsin xalak Jezreel niku xkawanima pi xputsakgolh chatiy lakchixkuwin tiku xwankgolh pi Nabot wi tiku nitlan xlichuwinama, chu xmakgnikan tiku chuna xtlawa. Lu tlan kitaxtunilh tuku lakkaxwililh. Chatiy «lakchixkuwin tiku nitu xlitaxtukgo» akgsaninankgolh xlakata Nabot chu aktalamakgnika. Pero ni kajwatiya uma: ¡na kamakgnika xkamanan! (1 Reyes 21:5-14; Levítico 24:16; 2 Reyes 9:26.) * Chuna la akxilhaw, Acab mastalh talakaskin pi wa xpulalilh xpuskat, mastalh talakaskin natlawa tuku xlakaskin chu kamamakgnininalh tiku nitu xtlawakgonit.

Kaj kalakpuwanti la makgkatsilh Elías akxni Jehová makatsinilh tuku xtlawanit mapakgsina chu xpuskat. Lu nitlan limakgkatsikan akxni akxilhkan pi tiku lixkajni likatsikgo katlawanikgo tuku nitlan amakgapitsin (Salmo 73:3-5, 12, 13). La uku akxilhaw akxni tlawakan tuku lu nitlan, min kilhtamaku chuna tlawakgo tiku kgalhikgo limapakgsin chu wankgo pi xpalakachuwinanin Dios. Pero tuku likgalhtawakgayaw kinkamatliwakglhan, xlakata kinkamalakapastakayan pi nila tuku tatsekga kxlakatin Jehová. Putum akxilha (Hebreos 4:13). ¿Chu tuku tlawa akxni akxilha pi tlawakan tuku nitlan?

«KINTEKGSPARANITA, KINTALATLAWANA»

Jehová wanilh Elías pi xlakgalh Acab. Wanilh: «Anta wi kxviña Nabot» (1 Reyes 21:18). Akxni Jezabel wanilh xchixku pi xlata xwanit viña, alh akxilha xpukuxtu. Nikxni lakpuwa pi Jehová xʼakxilhma. Kaj kalakpuwanti la lakawa akxni akxilhli xviña. Max xlakpuwama la xtlawalh xlakata lu kastlan xwa uma pukuxtu. Kaj xalan, lakgchalh Elías. Xtapaxuwan tasitsi kitaxtulh chu limasiyalh pi ni xakxilhputun akxni wanilh: «Kintekgsparanita, kintalatlawana» (1 Reyes 21:20, Biblia de Jerusalén, 1975).

«Kintekgsparanita, kintalatlawana»

Pulaktiy tuku limasiya pi ni liwana xlakapastaka tuku wa Acab. Pulana, akxni wanilh Elías «Kintekgsparanita» limasiyalh pi nitlan xwi xtakanajla. Jehová xtekgsnita. Akxilhli pi tlawalh tuku nitlan maski xkatsi pi ni xlitlawat chu lipaxuwalh tuku tlawalh xpuskat nema nitlan. Dios liwana akxilhli tuku xwi kxnaku chu akxilhli pi xlakata lhuwa tuku xkgalhiputun xmasputunit xtalakgalhaman chu nialh xtlawa tuku xaʼakgstitum. Xlipulaktiy, akxni wanilh Elías «kintalatlawana», limasiyalh pi ni xakxilhputun chatum chixku tiku xʼamigo Jehová xwanit chu tlan xmakgtayalh xlakata xtlawapa tuku tlan.

Acab lhuwa tuku kinkamasiyaniyan xlakata ni lakapastakli tuku tlawalh. Putum kililakapastakatkan pi Jehová putum akxilha. Xla kinTlatkan chu kinkapaxkiyan. Wa xlakata xliputum xnaku lakaskin pi katiyaparaw xatlan tiji komo tamakgatlininitaw. Jehová kinkalimakgtayayan xʼamigos, lakchixkuwin tiku ni makgxtakgkgo la Elías, namasiyakgo xtachuwin. Lu nitlan komo kintalatlawanakan nakaliʼakxilhaw (Salmo 141:5).

Elías wanilh Acab: «Ktekgsnitan». Xla xkatsi la xkgalhi xtayat mapakgsina: kgalhana, makgnina chu ni xkgalhakgaxmatnan. ¡Lu ni pekualh palakachuwina akxni lakgalh uma chixku tiku lu lixkajni xlikatsi! Elías makatsinilh Acab tuku nitlan xʼama limini Dios. Jehová xʼakxilhnit pi kachikin na xkapasama tuku nitlan xtlawakgo xfamilia Acab, wa xlakata lakpuwa putum nakamasputu. Chu Jezabel, na xʼamaka malakgaxokgekan (1 Reyes 21:20-26).

Elías xkatsi pi maski latamanin xtlawakgolh tuku nitlan ni chuntiya xʼama tamakgxtakga. La uku ni tuwa chuna lakpuwankan. Pero, uma tuku lichuwinan Biblia kinkamalakapastakayan pi Jehová putum akxilha chu lakkaxtlawa tuku nitlan wi akxni lakgchan kilhtamaku. Xtachuwin kinkawaniyan pi namin kilhtamaku akxni namasputukgo tuku nitlan (Salmo 37:10, 11). Pero max wi tiku nakgalhskinkan: «¿Akxni talakkaxlanan Jehová kajwatiya malakgaxokgenan o lakgalhamanan?».

«¿AKXILHNITA LA TATAKTUJUNIT ACAB?»

Biblia wan: «Akxni Acab kgaxmatkgolh uma tachuwin, tsukulh xtita xlhakgat chu wililh lhakgat nema xlitasiya pi xlipuwama; chu nialh wayalh chu chuntiya xlakma lhakgat nema xlitasiya pi xlipuwama chu nialh xpaxuwa» (1 Reyes 21:27). Max Elías kaks lilakawa xlakata tuku tlawalh Acab. ¿Xlakgpalinit xtayat mapakgsina?

Tlan nawanaw pi tsinu tsukulh lakgpali xtayat. Acab tataktujulh, nema max tuwa makgkatsilh xlakata lu lanka xmakgkatsikan. ¿Pero xlikana lakgpalilh xtayat? Xlakata nakatsiyaw xtakgalhtin, kaʼakxilhwi xlakata chatum mapakgsina tiku tlakg lixkajni tuku xtlawa nixawa Acab: Manasés. Akxni Jehová talakkaxlalh Manasés, tataktujulh chu tasaskinilh pi xmakgtayalh. Pero wi tuku atanu tlawapa. Lakgpalilh xlatamat, kamasputulh ídolos nema xtlawanit, liskujli xlakata kskujnanilh Jehová asta kawanilh kachikin pi chuna xtlawakgolh la xtlawama (2 Crónicas 33:1-17). ¿Nachuna tlawalh Acab? Ni.

Jehová akxilhli tuku tlawalh Acab. Wa xlakata wanilh Elías: «¿Akxilhnita la tataktujunit Acab kimpalakata? Xlakata kintaktujuninit, ni ktiliminilh tuku nitlan akxni lamajku. Akxni nalatama xkgawasa naklimini tuku nitlan kxchik» (1 Reyes 21:29). ¿Xtapatima Jehová mapakgsina? Ni, kajwatiya komo xlikana xmakgxtakgli tuku xtlawama xlakgchalh pi xlakgalhamanka (Ezequiel 33:14-16). Pero xlakata tsinu nitlan xlimakgkatsi, Jehová tsinu lakgalhamalh. Mapakgsina ni xʼakxilhli akxni xkamasputuka putum xfamilia.

Tuku ni talakgpalilh wa tuku Jehová xʼama tlawani Acab. Ni lhuwa kilhtamaku titaxtulh, Dios kakgalhskilh xʼángeles xlakata la xʼakgskgawilh Acab xlakata xmakgtlawalh akgtum guerra niku xnilh. Ni lhuwa kilhtamaku titaxtulh kgantaxtulh tuku xwanit Jehová; Acab lhtukuka akxni xmakgtlawama guerra chu lhuwa kgalhni makgalh chu nilh kxputlaw. Biblia wan pi akxni chakgeka xcarruaje mapakgsina, makgapitsi chichi talakatsuwikgolh chu slipikgolh xkgalhni. Xtachuwin Jehová nema Elías wa xlakata Acab, kgantaxtulh kxlakatin putum tiku anta xlamakgolh: «Niku chichi slipikgolh xkgalhni Nabot, na anta naslipikgo chichi minkgalhni» (1 Reyes 21:19; 22:19-22, 34-38).

Elías, Eliseo chu amakgapitsin kskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgolh, tuku kitaxtunilh Acab lu tlan limakgkatsikgolh xlakata Jehová lakapastakli xtakanajla Nabot chu xlakata ni pekualh. Max tunkun o ni tunkun, Dios tiku tlawa tuku xaʼakgstitum nakamalakgaxokge tiku lixkajni likatsikgo. Na lu tlan kinkamamakgkatsiniyan xlakata katsiyaw pi komo tlan akxilha kalakgalhaman tsinu tiku kamalakgaxokge (Números 14:18). ¡Lu tlan tuku masiyanika Elías, tiku lhuwa kilhtamaku tayanilh maski lu lixkajni xlikatsi mapakgsina! ¿Tlawanikanita tuku ni xlilat? ¿Xlakaskinti pi xmakgtayan Dios? Nachuna katlawa la Elías chu Eliseo tiku nikxni makgxtakgkgolh chu chuntiya xlichuwinankgo xlimapakgsin Dios chu nikxni tlawakgolh tuku ni xaʼakgstitum.

^ párr. 3 Jehová tlawalh pi ni ksenalh akgtutu a itat kata xlakata xlimasiyalh pi Baal ni xkgalhi litliwakga, tiku israelitas xwankgo pi xdios sen xwanit chu tiku xtlawa pi xlakgolh tachanan (1 Reyes, capítulo 18). Kaʼakxilhti revista La Atalaya artículos «Tlan liʼakxilhtit xtakanajlakan» 1 xla enero chu 1 xla abril kata 2008.

^ párr. 13 Max Jezabel lakkaxwililh pi xkamakgnika xkamanan Nabot xlakata liwana xkatsilh pi ni xkamaxkika pukuxtu. Komo katsiputuna tuku xlakata Dios masta talakaskin kaʼanalh tuku nitlan, kalikgalhtawakga artículo «Tiku likgalhtawakgakgo katsiputunkgo» xla uma revista.