Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

TLAN LIʼAKXILHTIT XTAKANAJLAKAN | JOSÉ

«¿Kwi xlakgxokgo Dios?»

«¿Kwi xlakgxokgo Dios?»

TSISWAMA, chu José wi kxjardín xchik. Max xlimakgstilili yakgolh palmeras xla dátiles, laklanka kiwi nema masta tawakat chu estanques nema wilakgolh xlakgaputu patsaps, tasiya xmastilenkg xpumapakgsin faraón. Lakgamakgat, José kgaxmata pi chuwinama xapuxku xkgawasa wanikan Manasés chu takgamanama aktsu xtala Efraín chu makgalitsima. Xlikana pi max lakapastaka xpuskat akxni kalilitsin laktsu xkamanan xlakata tuku xtlawamakgolh. Wa xlakata, xakstu lakalitsin, xlakata katsi pi Dios sikulunatlawanit.

Xtukuwani xapuxku xkgawasa, Manasés, wamputun «Dios tlawanit pi nialh naklakapastaka» (Génesis 41:51). Chu xlikana pi chuna la kuentajtlawanit Dios makgtayanit xlakata ni lu nalipuwan akxni nalakapastaka xtlat, xnatalan, chu xchik. Lakgpalinilh xlatamat xlakata lu xsitsinikgo xanapuxkun xnatalan. Nitlan tuku tlawanikgolh chu asta xmakgniputunkgo. Alistalh kastamaxkika stananin la chatum skujni. Lata akxni staka lhuwa tuku titaxtunit kxlatamat pero nikxni kgalhinit takaksni. Akglhuwa kata skujni litaxtulh. Alistalh tamaknuka kpulachin chu lhuwa kilhtamaku xlichikanit cadena. Pero putum uma titaxtulha. La uku José, xlichatiy tlakg lanka la faraón, tiku tlakg xlakaskinka litaxtu lanka kachikin Egipto. *

Putum uma kata, José akxilhnit pi xkgantaxtunit putum tuku xwanit Jehová. Takgatsimaja akgtujun kata lata lhuwa ananit tachanan chuna la xlichuwinankanit xlakata Egipto, chu José makima tachanan nema akgataxtu. Na tatamakgaxtokgnit chatum egipcia wanikan Asenat chu kgalhinit chatiy kamanan. Pero chuntiya lakapastaka xfamilia tiku wilakgolh kCanaán, tlakg lakapastaka xaʼawatiya xtala, Benjamín, chu xtlat, Jacob. Max José kgalhskinkan komo tlan wilakgolh chu komo xnatalan nialh lakgkatsaninankgo chu nialh lakluku. ¿Tlan wi tuku xtlawalh xlakata xlakkaxtlawalh chu makxtum xtawilapa xfamilia?

¿Nachuna titaxtupat la José? Max kmifamilia ni anan takaksni xlakata lasitsinikgo, lalakgkatsananikgo o laʼakgskgawi. Komo chuna, max namakgtayayan nalikgalhtawakgaya xliʼakxilhtit xtakanajla José chu naʼakxilha la kalikatsinilh xfamilia.

«KALAKGPITIT JOSÉ»

José lu lhuwa taskujut xlakgaya wa xlakata lakapala titaxtulh kata. Chuna la xlichuwinanit Jehová kxtamanixnit faraón, akxni titaxtulh akgtujun kata akxni analh lhuwa liwat tsukulh kata akxni nialh analh liwat. ¡Ni lakgolh tachanan! Tatsinkstat tsukulh anan lakatsu kachikinin. Pero, chuna la wan Biblia, «putum kʼEgipto xkgalhikgo liwat» (Génesis 41:54). Xlikana, tlan kitaxtunilh kachikin Egipto xlakata José wa tuku xkilhchanima tamanaxnat chu lakkaxwililh tuku natatlawa.

Xlakata José putum kilhtamaku tataktujulh, Jehová maklakaskilh

Max egipcios xmakgkatsikgo pi José lhuwa xkamakgtayanit chu xʼakxilhkgo pi liwana xlakkaxwilinan. Pero José xlakaskin pi wa xDios, Jehová tiku xmaxkika paxtikatsinit. Nachuna, komo akinin maklakaskinaw tuku katsiyaw xlakata naskujnaniyaw Dios chu taktujuyaw, xla tlan namaklakaskin xlakata nakinkamatlawiyan tuku akinin nipara tsinu chuna xlakpuwanaw.

Titaxtulh kilhtamaku, tatsinkstat na kalakgchilh egipcios. Akxni skinikgolh tamakgtay faraón, xla wa: «Kalakgpitit José. Tuku nakawaniyan, wa natlawayatit». Wa xlakata, José malakkilh niku xmakikanit tachanan, chu egipcios tlan tamawakgolh liwat (Génesis 41:55, 56).

Pero nichuna xwilagolh atanu países, la Canaán, niku xlama xfamilia José. Xtlat José, Jacob, kgaxmatli pi xʼanan liwat kʼEgipto, wa xlakata kawanilh xkamanan pi xʼankgolh tiyakgo liwat (Génesis 42:1, 2).

Jacob kamalakgachalh putum xkamanan pero ni malakgachalh xaʼawatiya xkgawasa, Benjamín, xlakata lu xlakapastaka akxni malakgachalh xkgawasa José pi xʼalh kaʼakxilha xnatalan chu nikxni akxilhpa. Xkamanan, makamaxkikgolh akgtum lu stlan klhakgat José nema xtalakxtittamanit chu xkgalhi kgalhni chu malakpuwanikgolh pi José xwanit tantum lapanit (Génesis 37:31-35).

«TUNKUN LAKAPASTAKLI»

Akxni xtlawankgonita akglhuwa ciento kilómetros, xkamanan Jacob chankgolh kʼEgipto. Akxni kgalhskininankgolh niku tlan xtawamakgolh liwat, kawanika pi xtachuwinankgolh chatum lanka puxku wanikan Zafenat-panéah, pero wa José xwanit (Génesis 41:45). Akxni akxilhkgolh, ni lakgapaskgolh; kajwatiya akxilhkgolh la chatum lanka mapakgsina xalak Egipto. Xmaklakaskinkgo xtamakgtay chu xlakata xlimasiyanikgolh kakni, tlawakgolh tuku xlismanikanit uma kilhtamaku: «lakgtakilhputakgolh asta kkatiyatni lichankgolh xlakankan» (Génesis 42:5, 6).

Pero José kalakgapasli xnatalan. Akxni lakgtakilhputakgolh, lakapastakli tamanixni nema Jehová mamanixnilh akxni kgawasaku xwanit. Biblia wan pi «tunkun lakapastakli José xtamanixni nema xlimanaxnanit xpalakatakan», anta niku xʼakxilhnit pi xnatalan xlakgtakilhputamakgo chuna la xtlawamakgo la uku (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Tuku natlawa José? ¿Takgosun naʼan kaʼakgpixtiy, o nakamalakgaxokge?

José xkatsi pi ni xlitlawat chuna la xmakgkatsi, maski xnatalan. Jehová xlakaskin pi xkamanan Jacob akgtum lanka kachikin xlitaxtulh, wa xlakata liwana xtasiya pi wa Dios tiku xtlawama tuku xlama (Génesis 35:11, 12). Komo xnatalan chuntiya lakluku xwankgonit, xakstukan xkapaxkikan chu ni xlakgalhamaninankgo, ¿la tlan xkgantaxtulh tuku xlakapastaknit Dios? Chu komo xlakpuwa pi nakamalakgaxokge, katuwa xwililh xlatamat xtala Benjamín chu xtlat, nema max katuwa xwi. Chu nipara tsinu xkatsi komo xlamakgolhku. José lakpuwa pi ni nakawani xnatalan tiku xwanit, nakaliʼakxilha chu nakatsi komo xtalakgpalikgonita. Chuna tlan xkatsilh pi xtlawama tuku Jehová xlakaskin pi xtlawalh.

Max ni chuna katititaxtuw chuna la José. Pero, la uku familias latalatlawa o lamakgxtakga. Uma kilhtamaku, max natlawayaw chuna la makgkatsiyaw chu wa natlawayaw tuku pulana namin kkintalakapastaknikan. Komo chuna natitaxtuyaw, tlakg tlan nawan komo natlawayaw la José chu naputsananaw tuku lakaskin Jehová natlawayaw (Proverbios 14:12). Xlikana, maski xlakaskinka tlan nakatalalinkan familia, pero tlakg xlakaskinka tlan natalalinkan Jehová chu xKgawasa, Jesús (Mateo 10:37).

«UMA TUKU NAKKALIʼAKXILHAN»

Ni makgatsankgalh kilhtamaku, José kaliʼakxilhi xnatalan xlakata nakatsi tuku xwi kxnakujkan. Pulana kaliyawalh pi skgalananin xlitaxtukgo chu tiku xmatitaxtima tachuwin, lu tliwakga kawanilh. Xlakan tsukukgolh wankgo pi xkgalhikgo xfamiliajkan chu pi xkgalhikgo xaktsujku xtalakan tiku xtamakgxtakgnit xchikkan. ¡Lu paxuwalh José akxni katsilh pi xlama xtala! Uma tanu tuku malakpuwanipa. Kawanilh xnatalan: «Uma tuku nakkaliʼakxilhan. [...] Ni katitaxtutit unu asta akxni namin mintala xaʼaktsujku». Ni lhuwa kilhtamaku titaxtulh, kamaxkilh talakaskin nataspitparakgo xchikkan xlakata xlinkgolh Benjamín pero kawanilh pi xtamakgxtakgli chatum xlakata xkatsilh pi xʼama taspitparakgo (Génesis 42:9-20).

Xlakpuwankgo pi Zafenat-panéah ni xkaʼakgatakgsni, wa xlakata kgalhkaw xnatalan tsukukgolh lichuwinankgo tuku xtlawanikgonit José la xtitaxtunit puxam kata: «Lu xlikana pi linaw kuenta xlakata kintalakan, xlakata akxilhwi la xlilakgaputsama akxni xkinkawaniman pi xlakgalhamaw, pero ni kgaxmatniw. Wa xpalakata kinkalakgminitan uma talakgaputsit». José, liwana xʼakgatekgsa putum tuku xkilhwamakgolh, «katapanunilh chu tsukulh tasa» (Génesis 42:21-24). Pero José xkatsi pi ni kajwatiya talakaskin nalimasiyakan pi nitlan limakgkatsikan tuku tlawakan. Wa xlakata chuntiya kaliʼakxilhli.

Machokgolh Simeón chu kamalakgachalh amakgapitsi xnatalan kCanaán. Na kalakgmujunilh tumin kxkuxtalhkan niku xlinkgo liwat. Akxni chankgolh kxchikkan, wanikgolh Jacob putum tuku xtitaxtukgonit. Akxni makglhuwa xwanikgonita xtlatkan mastalh talakaskin pi Benjamín xkataʼalh kʼEgipto. Amakgtum kxchik José, wanikgolh skujni pi xtekgskgonit kxkuxtalhkan tumin chu xʼamakgo maspitkgo. Maski uma lu tlan xwanit, José xakxilhputun komo xlikana tuku xwankgo. Atsinu tatayanilh tuku xmakgkatsima akxni akxilhli Benjamín, chu katawayalh xnatalan. Alistalh kamaxkilh talakaskin pi nataspitkgo xchikkan, pero limapakgsinalh pi matsekgka xcopa anta kxkuxtalh Benjamín (Génesis 42:26–44:2).

Alistalh, José kamaputsaninalh xnatalan xlakata xmaspitnikgolh xcopa. Akxni tekgskgolh xcopa anta kxkuxtalh Benjamín chu limawakaka pi xkgalhanit, xputumkan taʼankgolh asta kxchik José. La uku José tlan xkatsilh la xlikana likatsikgo xnatalan. Judá chuwinalh chu katatalaknulh xnatalan xlakata kskujnin José xwankgolh. Pero José ni lakaskilh chu wa pi kaj wa Benjamín xtamakgxtakgli anta kʼEgipto (Génesis 44:2-17).

Tuku kgalhtinalh Judá taxtulh kxnaku: «Xaʼawatiya xkgawasa xtse [Benjamín], chu xtlat lu xlikana paxki». Umakgolh tachuwin max makgalipuwa José xlakata na xkgawasa Raquel, xtse Benjamín. Chuna la xtlat, José lu stlan la xlakapastaka Raquel, tiku nilh akxni lakachilh Benjamín. Max wa xlakata lu xpaxki xtala (Génesis 35:18-20; 44:20).

Judá taspitpa chu tasaskinilh José pi ni skujni xtlawalh Benjamín. Asta wa pi wa xʼama tamakgxtakga xlakgxokgo xtala. Xaʼawatiya, wa uma tuku tasaskinilh: «¿La tlan naklakgan kintlat chu ni naklin kgawasa? Xlakata kpekuan nakakxilha la napatinan kintlat» (Génesis 44:18-34). Xlikana xtasiya pi Judá xtalakgpalinit. Ni kajwatiya limasiyalh pi nitlan xlimakgkatsi tuku xtlawanit, wata tlan likatsilh chu lakgalhamaninalh.

José akxilhli pi xnatalan lu xlikana nitlan xlimakgkatsikgo tuku xtlawakgonit

José nialh xtayani tuku xmakgkatsima. Wa xlakata kawanilh pi xtaxtukgolh putum kskujnin chu pixlanka tsukulh tasa; lu pixlanka asta takgaxmatli kxchik faraón. Chu kawanilh xtukuwani: «Akit José mintalakan». Xnatalan kaks lakawankgolh. Pero José kaʼakgpixtiyalh chu katsukli, chuna kalimasiyanilh pi xkatapatinit (Génesis 45:1-15). Chuna, limasiyalh xtalakgalhaman Jehová, tiku lu kinkatapatiyan (Salmo 86:5). Chu akinin, ¿nachuna likatsiyaw?

«LAPATKU»

Akxni faraón katsilh tuku titaxtulh José, wanilh pi xlimilh kʼEgipto xtlat tiku xlina kata chu putum xfamilia. Wa xlakata ni makgas kilhtamaku titaxtulh José akxilhpa xtlat. Akxni akxilhli xkgawasa, Jacob tasalh chu wanilh: «La uku tlan nakni, xlakata kakxilhnitan, xlakata lapatku» (Génesis 45:16-28; 46:29, 30).

Akxni latatanokgli, Jacob latamalhku akgkutujun kata. Akxni nina xniy, kasikulunatlawalh 12 xkamanan chu wa la xʼama kakitaxtuni kilhtamaku nema aku xmima. José, xlikgalhakgawitu xkamanan, pulaktiy tuku maxkilh xlakata na maxkilh tuku xlakgchan xapulana. Nachuna, anta kxkamanan José xʼama taxtu akgtiy tribus lata akgkutiy tribus xalak Israel. ¿Chu tuku akgspulalh Judá, xlikgalhtati xkgawasa Jacob? Xlakata limasiyalh pi lu nitlan xlimakgkatsi tuku xtlawakgonit nixawa xnatalan, Jacob wa pi anta kxfamilia xʼama min Mesías (Génesis, capítulos 48 chu 49).

Jacob nilh akxni xkgalhi 147 kata. Akxni nilh, xkamanan xpekuankgo pi José xmaklakaskilh limapakgsin nema xkgalhi xlakata xkamalakgaxokgelh. Pero José kawanilh pi nichuna. Chuna la xkawaninit xapulana, xla xʼakxilhnit pi Jehová xmakgtayanit xlakata uma; wa xlakata ni xlilat chuntiya nitlan xlimakgkatsikgolh. Kawanilh: «Ni kapekuantit, ¿kwi xlakgxokgo Dios?» (Génesis 15:13; 45:7, 8; 50:15-21). José xkatsi pi Jehová wa tlakg tlan juez xwanit. ¿Xlakgchan xkamalakgaxokgelh tiku Jehová xkatapatinit? (Hebreos 10:30).

Chu wix, ¿tuwa makgkatsiya natapatinana? Maski tuwa tapatinankan akxni katsiyaw pi tiku kinkatlawanin tuku nitlan lu kaj chuna tlawalh, komo nakatapatiyaw tiku xlikana ni tlan limakgkatsikgo, ni kajwatiya akinin tlan namakgkatsiyaw, wata na tlan namakgkatsi tiku kinkatlawanin tuku nitlan. Nachuna, na nakgalhiyaw xtakanajla José chu xtalakgalhaman kinTlatkan, Jehová.

^ par. 4 Kaʼakxilhti artículos xla «Tlan liʼakxilhtit xtakanajlakan» 1 xla agosto kata 2014, 1 xla noviembre kata 2014 chu 1 xla febrero kata 2015 xla uma revista.