Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Pedro wa tiku xapulana papa litaxtulh?

¿Pedro wa tiku xapulana papa litaxtulh?

«Cardenal Jorge Mario Bergoglio S.I. laksakkanit xlakata nalitaxtu Sumo Pontífice, 265 xlakgxokgo Pedro.» (VATICAN INFORMATION SERVICE, CIUDAD DEL VATICANO, 13 XLA MARZO KATA 2013)

«Obispo xalak Roma lakgchan napulalin pusikulan xlikalanka kakilhtamaku xlakata wa xlakgxokgo San Pedro, tiku Jesucristo maxkilh uma limapakgsin.» (LA PRIMAUTÉ DE L’ÉVEQUE DE ROME DANS LE TROIS PREMIERS SIÈCLES [PRIMACÍA XLA OBISPO XLA ROMA KXAPULANA AKGTUTU SIGLO], DE VINCENT ERMONI, 1903)

«Komo wi tiku nawan [...] pi Romano Pontífice ni wa xapaxuwana xlakgxokgo Pedro tiku tlakg xapuxku, kamaxtuka» (XAPULANA CONCILIO VATICANO, 18 XLA JULIO KATA 1870)

LHUWA millones católicos xlikalanka kakilhtamaku, tuku talakkaxwililh kata 1870 xla xapulana Concilio Vaticano, akgtum tamasiy xla takanajla pusikulan, nema lu xlakaskinka. Pero tuku lu xlakaskinka kilikatsitkan wa komo xlikana chuna masiya Biblia. Nachuna, ¿wa papa Francisco xlakgxokgo apóstol Pedro? ¿Pedro wa tiku xapulana papa litaxtulh?

«KXAʼAKGSPUN UMA CHIWIX»

Tuku lakkaxwilika kkata 1870 xla Concilio Vaticano takilhtikgolh xlakata tuku akgatekgskgolh kMateo 16:16-19 chu Juan 21:15-17. Akxni likgalhtawakgayaw umakgolh textos chu atanu tuku wan Biblia xlakata la kgalhchuwinankgolh Jesús chu Pedro, akxilhaw pi apóstol tlawalh lu xlakaskinka taskujut akxni aku xtsukumakgolh kstalaninanin Cristo. Chu akxni lalakgapaskgolh, Jesús lichuwinalh pi Pedro xʼama kgalhi lu tlan tayat la xla chiwix (Juan 1:42). Pero, ¿lakgayawalh Jesús akgtum taskujut nema tlakg xlakaskinka?

Anta Mateo 16:17, 18, likgalhtawakgayaw uma tuku lichuwinalh Jesús: «Chu akit kwaniyan: “Wix Pedro [tukuwani nema kilhchanima «aktsu chiwix»], chu kxaʼakgspun uma chiwix nakwili kimPusikulan, chu xlitliwakga linin nila naʼakgchipa”». * ¿Xlichuwinama Jesús pi Pedro, chatum chixku, xʼama malakatsuki “Pusikulan” o congregación? ¿Tlakg xlakaskinka xlitaxtulh nixawa amakgapitsin kstalaninanin Jesús? ¿La akgatekgskgolh uma tachuwin apóstoles tiku xkgaxmatmakgolh? Evangelios limasiyakgo pi akxni Jesús xlichuwinanita uma, makglhuwa litaʼakglhuwikgolh xlakata tiku tlakg xlakaskinka xlitaxtu (Mateo 20:20-27; Marcos 9:33-35; Lucas 22:24-26). Komo Jesucristo wi tuku tlakg xlakaskinka xtilakgayawalh Pedro, ¿chuntiyaku xlitaʼakglhuwikgolh xlakata tiku tlakg xlakaskinka xlitaxtu?

¿Tuku akgatekgsli apóstol Pedro akxni Jesús wanilh uma tachuwin? Xlakata judío xwanit, liwana xlakgapasa tuku xwankanit pi nala nema xlichuwinan «chiwix» o «chiwix nema wi xchastun» (Isaías 8:13, 14; 28:16; Zacarías 3:9). Akxni Pedro katsokgnanilh maktum carta kstalaninanin Jesús, kawanilh pi uma «chiwix» nema xlichuwinankanit wa Jesucristo xwanit, Mesías. Apóstol limaklakaskin tachuwin xagriego petra, xlakata kaj xlichuwinalh Cristo, watiya tachuwin nema limaklakaskilh Jesús kMateo 16:18 (1 Pedro 2:4-8).

Apóstol Pablo na litaxtulh chatum kstalanina Cristo tiku ni xmakgxtakgnan. ¿Xlakpuwan pi Jesús xlakgayawanit Pedro pi wa tlakg xapuxku xwa? Pablo xkatsi pi wi tuku xlakgayawakanit Pedro kcongregación xla kstalaninanin Cristo kxapulana siglo. Wa pi apóstol na xlitaxtu tiku «xkaliʼakxilhkan xtalayaw pusikulan». Chuna, Pablo xkatsi pi ni kaj akgtum talayaw xʼanan (Gálatas 2:9). Nachuna, komo Jesús xtiliyawalh Pedro xʼakgxakga congregación xla kstalaninanin, ¿xlichuwinalh Pablo pi amakgapitsi kstalaninanin xliʼakxilhkgolh akgtum talayaw xla Pusikulan?

Makgtum akxni Pablo kilhnilh Pedro xlakata ni putum latamanin tlan xkalikatsini, liwana chu lakatanks tsokgli: «Akit klakatakilh xlakata xtayat nitlan xwanit» (Gálatas 2:11-14). Uma limasiya pi Pablo xkatsi pi Jesús ni xmatsukinit xPusikulan o congregación, xpalakata Pedro o atanu lataman tiku kgalhi talakgalhin. Wata xkatsi pi niku xlakatsuku congregación wa Jesucristo. Pablo liwana xkatsi pi «uma chiwix wa Cristo» (1 Corintios 3:9-11; 10:4).

«WIX PEDRO...»

Wa xlakata, ¿tuku wamputun tachuwin: «Wix Pedro, chu kxaʼakgspun uma chiwix nakwili kimPusikulan»? Xlakata liwana naʼakgatekgsaw uma texto, talakaskin nalikgalhtawakgayaw tuku wan pulana chu alistalh niku wi versículo. ¿Tuku xlichuwinama Jesús chu Pedro? Jesús aku xkakgalhskinit kstalaninanin: «¿Tiku wankgo pi akit?». Pedro tunkun wa: «Wix Mesías xkgawasa xastakna Dios». Jesús wanilh pi lu tlan xtakgalhtin chu na wanilh pi xʼama matsuki «xPusikulan» o congregación xʼakgspun akgtum «chiwix», nema tlakg palha, chiwix nema Pedro aku xwanit pi xkanajlani: Jesucristo (Mateo 16:15-18).

¿Tuku wamputun tachuwin: «Wix Pedro, chu kxaʼakgspun uma chiwix nakwili kimPusikulan»?

Wa xlakata lhuwa tiku litaxtukgolh «Xnatlatni Pusikulan» wankgolh kxtatsokgnikan pi chiwix nema talichuwinan Mateo 16:18 wa Cristo. Akgtum liʼakxilhtit, ksiglo akgkitsis, Agustín de Hipona tsokgli: «Malana wa: “Kxaʼakgspun uma chiwix nakwili kimPusikulan”, xlakata Pedro xwanit: “Wix Mesías xkgawasa xastakna Dios”. Chu Malana kgalhtilh: “Kxaʼakgspun uma chiwix nema wix kanajlaniya, nakmatsuku kimPusikulan”». Agustín makglhuwa lichuwinalh pi «chiwix wa Cristo xwanit».

Komo Agustín chu atanu xkamalakgaxokgeka la tuku kanajlakgo Pusikulan Católica la uku, xkalilakgapaska la tiku xmakgxtakgkgonit takanajla. Chu ni kaj xlakan. Tiku lakputsanani takanajla suizo Ulrich Luz wan pi lhuwa tiku lakputsananikgo Biblia la uku, na xliʼakxilhkgolh pi «chiwix» wa Jesús, wa xlakata Concilio Vaticano xla kata 1870 na xkaliʼakxilhli la tiku makgxtakgkgonit takanajla.

¿WA PAPA XLAKGXOKGO PEDRO?

«Papa» akgtum tachuwin nema apóstol Pedro nema nipara tsinu xlakgapasa. Asta siglo akgnajatsa, lhuwa obispos tiku ni romanos xlitaxtukgo xkalilakgapaskan uma tukuwani. Uma tachuwin na ni lu maklakaskinka la akgtum título asta siglo akgkawitu. Chu nachuna xapulana kstalaninanin Cristo ni xkanajlakgo pi Pedro xapuxku xliyawakanit chu nipara wi tiku tawi xlakgxokgo. Wa xlakata chatum erudito alemán Martin Hengel wa pi «ni anan tuku limasiya pi wa “xapulana” papa».

Wa xlakata, ¿Pedro litaxtulh xapulana papa? ¿Wilakgolh tiku tawilakgolh xlakgxokgo? Uma xtamasiy católicos xlakata pi papa xapuxku, ¿akgtum tamasiy xalak Biblia? Xtakgalhtin umakgolh takgalhskinin wa pi ni. Jesucristo wa tiku malakatsukilh xpusikulan, xaxlikana congregación xla kstalaninanin Cristo (Efesios 2:20). Chu kinchatunukan kinkalakgchanan namastayaw xtakgalhtin uma lu xlakaskinka takgalhskinin: «¿Ktekgsnit xaxlikana xpusikulan Cristo?».

^ párr. 8 Putum textos xla uma artículo kilhtikanit kBiblia El libro del Pueblo de Dios, nema wi kpágina oficial xla Internet xla Vaticano.