Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Xkatsiyata?

¿Xkatsiyata?

¿Xlikana pi judíos «xminkgonit nkaniwaj [kachikinin] xlikatlanka nkatiyatna» kJerusalén kPentecostés xla kata 33?

Tiji niku lhuwa xtitaxtukan kJerusalén Pentecostés kata 33

Hechos 2:5-11 chuna wan, nachuna wan Filón, chatum judío tiku xlichuwinan tuku xla, ama kilhtamaku, wi tuku tsokgli xlakata lhuwa latamanin tiku ankgolh kJerusalén kkata 33, kpaskua xla Pentecostés.

Wa uma tuku wa Filón xlakata tiku xʼankgo kJerusalén: «Lu lhuwa xalak kaniwa kachikinin nema anankgo; makgapitsi atantun, amakgapitsi kpupunu chu lata Oriente, Occidente, knorte chu ksur ankgo kʼuma paskua». Na lichuwinalh maktum carta nema mapakgsina Herodes Agripa I, xtanat Herodes el Grande, malakgachanilh mapakgsina romano Calígula. Kʼuma carta wa xlakata Jerusalén: «Xasanto kachikin [...] xtse ni kaj akgtum país, Judea, wata na xtsekan lhuwa nema anankgo xlakata anankgo lhuwa tiku tanu tanu kilhtamaku kamalakgachanit kkachikinin nema lakatsu wilakgolh».

Agripa tsokgwililh akgtum lista xla kachikinin, colonias niku xwilakgo judíos, xwilakgolh lu lakgamakgat la kMesopotamia, knorte xla África, Asia Menor, Grecia chu islas xla Mediterráneo. Joachim Jeremias tiku lakputsanan wa: «Uma tuku tsokgwilika ni talichuwinan akxni xʼankgo kJerusalén; pero takgatekgsa, xlakata xtalakaskin pi judíos tiku laklankata xwanit xliʼanatkan kJerusalén» (Deuteronomio 16:16).

¿Niku xtamakgxtakgkgo lhuwa miles tiku xʼankgo kJerusalén akxni xtlawakgo paskua xla judíos?

Tuku akgataxtu niku xmakgstokgwilikan chuchut nema tekgska kJerusalén

Akgatunu kata xtlawakgo akgtutu paskua kJerusalén: Pascua, Pentecostés, chu paskua xla Laktsu Chiki. Kxapulana siglo, lhuwa miles xʼankgo asta kJerusalén tiku xwilakgolh xlikalanka Israel chu kachikin niku xlamakgolh judíos (Lucas 2:41, 42; Hechos 2:1, 5-11). Tiku xʼankgo xputsakgo niku tlan xtamakgxtakgkgolh.

Makgapitsi xtamakgxtakgkgo kxchikan xʼamigos, makgapitsi kposadas o kchiki niku xmakgamakglhtinankan tiku xʼankgo. Lhuwa xwilikgo aktsu xchikkan xpulakni kachikin o xkilhtin chu anta xtamakgxtakgkgo. Akgtum liʼakxilhtit, Jesús tamakgxtakgli Betania, kachikin nema lakatsu xwi (Mateo 21:17).

Tekgskanit lakatsu ktemplo makgapitsi chiki niku xkgalhi tanques niku tlan xpaxkan. Xtalakpuwan pi umakgolh chiki albergues xwankgonit niku tiku xʼankgo tlan xjaxkgo chu xpaxkgo chu alistalh tlan xʼankgo ktemplo. Wi tuku tekgska nema xtatsokgtawilanit pi chatum tiku xwanikan Teódoto, chatum sacerdote xla akgtum sinagoga, «xtlawanit sinagoga niku tlan xtalikgalhtawakgalh Limapakgsin chu [...] niku xtamakgxtakgolh chu cuartos chu niku xmakgstokgwilikan chuchut xpalakata tiku xminkgo».