1-3. (a) Wanem wanpela presen em Jehova i bin givim long yumi? Olsem wanem yumi inap mekim wok nogut long dispela presen? (b) Bilong i stap insait yet long pasin laikim bilong God, yumi mas mekim wanem kain wok long pasin bilong toktok?

 SAPOS yu givim presen long wanpela yu laikim tru, yu bai pilim olsem wanem sapos em i mekim nabaut long dispela presen? Ating yu givim ka long em, na bihain yu kisim save olsem em i mekim nabaut long ka taim em i draiv, na sampela man i kisim bagarap. Ating bai yu bel hevi tru, a?

² Yumi inap toktok gut, na dispela em i wanpela presen i kam long Jehova, em Man Bilong Givim ‘olgeta gutpela samting na olgeta presen i gutpela tru.’ (Jems 1:17) Ol animal i no gat dispela presen, tasol yumi ol man i gat, na dispela i mekim na yumi inap tokim ol narapela long ol samting yumi tingting long en na kamapim ol tingting i stap long bel bilong yumi. Olsem long tok piksa bilong man i mekim nabaut long ka taim em i draiv, yumi tu inap mekim nabaut long dispela presen, em pasin bilong toktok. Jehova i save bel hevi tru taim ol man i mekim ol tok i bagarapim bel bilong ol arapela!

³ Bilong i stap insait yet long pasin laikim bilong God, yumi mas mekim wok long dispela presen​—pasin bilong toktok​—olsem God i laikim. Jehova i kamapim klia wanem kain tok em i laikim. Baibel i tok: “Ol stingpela tok i no ken kamaut long maus bilong yupela, nogat. Mekim  ol gutpela tok na bai em inap strongim ol man i harim.” (Efesus 4:​29, NW) Nau yumi ken skelim as na yumi mas was gut long toktok bilong yumi, wanem kain tok yumi mas abrusim, na olsem wanem yumi ken mekim ol tok i “strongim ol man.”

4, 5. Sampela savetok bilong Baibel i stori olsem wanem long strong bilong ol tok?

⁴ Wanpela bikpela as na yumi mas was gut long toktok bilong yumi em olsem: Ol tok i gat strong. Sindaun 15:4 i tok: “Sapos man i autim gutpela tok long ol manmeri, dispela tok i olsem diwai bilong givim laip na i helpim ol manmeri long i stap gut. Tasol sapos man i tok nogut long ol manmeri, em i bagarapim tingting bilong ol.” a Wara i save givim nupela strong long diwai i drai, na olsem tasol, gutpela tok inap strongim bel bilong man. Tasol ol tok nogut inap daunim ol arapela. Tru tumas, ol tok yumi mekim i gat strong long bagarapim ol man o mekim gut long ol.​—Sindaun 18:21.

⁵ Wanpela narapela savetok i stori gut long strong bilong ol tok, olsem: “Sapos man i no tingting gut na i tok, orait tok bilong en inap bagarapim bel bilong narapela man olsem bainat i sutim em.” (Sindaun 12:18) Taim man i no tingting gut na i mekim tok hariap, dispela inap bagarapim tru bel bilong narapela na bagarapim pasin bilong man long pas gut wantaim ol narapela. Olsem wanem? Sampela taim tok narapela i mekim i bagarapim tru bel bilong yu? Tasol dispela wankain savetok i mekim dispela gutpela tok: “Tok bilong man i gat gutpela tingting i save helpim ol man olsem gutpela marasin.” Ol gutpela  tok i kamapim savetingting i kam long God inap mekim gut bel bilong ol man na helpim ol long pas gut gen wantaim narapela. Yu inap tingim wanpela taim we gutpela tok bilong narapela i olsem marasin na i mekim gut bel bilong yu? (Sindaun 16:24) Yumi save olsem tok bilong yumi i gat strong, olsem na yumi laik mekim ol tok i mekim gut bel bilong ol arapela, na i no bagarapim bel bilong ol.

6. Bilong wanem i hatwok tru long bosim maus bilong yumi?

⁶ Maski yumi wok strong tru, yumi no inap bosim olgeta tok yumi mekim. Olsem na namba tu as na yumi mas was gut long tok yumi mekim em olsem: Sin i mekim na yumi save mekim wok nogut long maus bilong yumi. Ol tingting i stap long bel bilong yumi i save kirapim yumi long mekim tok, na tu, “stat long taim ol manmeri i yangpela yet ol i save tingting long mekim ol pasin nogut.” (Stat 8:21; Luk 6:45) Olsem na i hatwok tru long bosim maus bilong yumi. (Jems 3:​2-4) Maski yumi no inap bosim olgeta tok yumi mekim, yumi ken wok strong long mekim gutpela wok long maus bilong yumi. Man i laik swim i go long het bilong wara em i mas taitim bun tru long sakim strong bilong wara, na olsem tasol, yumi tu i mas wok strong tru long sakim pasin bilong mekim wok nogut long maus bilong yumi.

7, 8. Bilong wanem ol tok yumi mekim i bikpela samting long Jehova?

 ⁷ Namba tri as na yumi mas was gut long tok yumi mekim em olsem: Jehova bai skelim yumi long ol tok yumi mekim. Ol tok bilong yumi i mekim sampela samting long pasin bilong yumi long pas gut wantaim ol arapela, na i mekim sampela samting tu long nem bilong yumi long ai bilong Jehova. Jems 1:26 i tok: “Sapos wanpela man i ting olsem, ‘Mi gutpela Kristen na mi save lotu tru long God,’ tasol em i no bosim gut maus bilong en, orait em i save giamanim em yet. Olsem na bilip bilong en na lotu bilong en em i samting nating tasol.” b Olsem yumi lukim long sapta i kamap paslain long dispela, toktok bilong yumi i poroman wantaim pasin bilong yumi long lotuim God. Sapos yumi no bosim gut maus​—yumi mekim ol tok nogut i bagarapim bel bilong narapela​—olgeta wok Kristen bilong yumi inap kamap olsem samting nating long ai bilong God. Dispela i wanpela bikpela samting tru yumi mas tingim!​—Jems 3:​8-10.

⁸ Tru tumas, i gat as tru na yumi mas was gut, nogut yumi mekim wok nogut long maus bilong yumi. Paslain long yumi skelim ol gutpela tok i save strongim ol arapela, yumi ken skelim ol tok em ol Kristen tru i no ken mekim.

9, 10. (a) Planti man long nau i save mekim wanem kain tok? (b) Bilong wanem yumi mas sakim ol tok doti? (Lukim tu futnot.)

⁹ Tok doti. Long nau planti man i save mekim tok swea, tok nogut, na ol arapela tok doti. Planti i save mekim ol tok doti taim ol i kros, na mekim ol tok pilai nogut bilong kirapim ol man long lap. Tasol tok doti i no samting bilong lap long en. Inap 2,000 yia i go pinis, holi spirit  i kirapim aposel Pol long tokim kongrigesen Kolosi long lusim “ol tok doti.” (Kolosi 3:​8, NW) Pol i tokim kongrigesen Efesus olsem “tok pilai nogut” em wanpela bilong ol samting ‘i no ken kamap namel long’ ol Kristen tru.​—Efesus 5:​3, 4.

¹⁰ Ol tok doti i samting nogut tru long ai bilong Jehova. Em i samting nogut tru long ai bilong ol man i laikim tru God. Tru tumas, pasin bilong yumi long laikim tru Jehova i kirapim yumi long sakim tok doti. Taim Pol i kolim “ol pasin em laik nogut bilong bel i kamapim,” em i kolim “pasin i no klin,” na dispela inap makim tu ol tok doti. (Galesia 5:​19-21, NW) Dispela em i wanpela bikpela samting yumi mas tingim. Man inap raus long kongrigesen sapos planti taim em i kisim tok kaunsel, tasol em i no tanim bel na em i mekim yet ol tok i doti tru na i nogut olgeta. c

11, 12. (a) Olsem wanem pasin bilong stori long i stap bilong ol narapela inap kamapim hevi? (b) Bilong wanem ol man i lotuim Jehova i mas abrusim tok i bagarapim nem bilong narapela?

¹¹ Tok baksait, tok i bagarapim nem bilong narapela. Ol manmeri i save stori long i stap bilong ol arapela man. Yu ting dispela pasin i kamapim hevi long olgeta taim? Nogat. Hevi i no inap kamap sapos yumi stori long ol gutpela samting o long ol samting inap helpim narapela, olsem husat i bin kisim baptais o husat i mas kisim sampela tok bilong strongim bel bilong em. Ol Kristen long taim bilong ol aposel i tingim tru sindaun bilong ol arapela, na narapela i tokim narapela long i stap bilong ol wanbilip. (Efesus 6:​21, 22; Kolosi 4:​8, 9) Tasol pasin bilong stori  long i stap bilong ol arapela inap kamapim hevi, sapos yumi no kolim stret ol samting i bin kamap o yumi kamapim sampela tok i no bilong ol narapela long save long en. Na samting i nogut moa, dispela pasin inap kirapim yumi long bagarapim nem bilong ol narapela, em dispela pasin i save kamapim ol samting nogut. Tok i bagarapim nem bilong narapela i makim pasin bilong “sutim ol tok giaman . . . em dispela pasin i save bagarapim gutnem bilong man.” Ol Farisi i bin sutim dispela kain tok bilong bagarapim gutnem bilong Jisas. (Matyu 9:​32-34; 12:​22-24) Planti taim tok bilong bagarapim narapela i save kamapim kros.​—Sindaun 26:20.

¹² Long ai bilong Jehova, pasin bilong mekim tok i bagarapim nem bilong narapela o tok i brukim lain, dispela em i no liklik samting, nogat. Em i nolaik tru long ol man i mekim “ol man i bel nogut long ol brata bilong ol yet.” (Sindaun 6:​16-19) Tok Grik ol i tanim olsem “man bilong bagarapim nem bilong narapela” em di·aʹbo·los, em wanpela nem bilong Satan. Em i Devil, man nogut bilong bagarapim gutnem bilong God. (KTH 12:​9, 10) Yumi laik abrusim ol tok em inap mekim yumi kamap olsem Devil. Tok bilong bagarapim nem bilong narapela i no ken kamap insait long kongrigesen, em dispela kain tok i save kamapim ol pasin olsem “tok pait” na “brukim lain.” (Galesia 5:​19-21) Olsem na paslain long yu stori long i stap bilong narapela man, askim yu yet: ‘Dispela tok em i tru? Em i gutpela pasin long tokim ol narapela long dispela samting? I gat wok long tokim ol narapela long en?’​—1 Tesalonaika 4:11.

13, 14. (a) Tok nogut inap mekim wanem long narapela? (b) Tok i bagarapim narapela em wanem kain tok? Olsem wanem ol samting nogut inap painim man i mekim ol dispela tok?

¹³ Tok nogut. Olsem yumi tok pinis, ol tok i gat strong long bagarapim bel bilong narapela. Tru, sin i mekim na  sampela taim yumi olgeta i save mekim sampela tok em bihain yumi bel hevi long en. Tasol Baibel i mekim tok lukaut long sampela kain tok em ol i no ken kamap insait long famili Kristen o kongrigesen. Pol i tokim ol Kristen olsem: “Rausim olgeta pasin bilong bel nogut na kros na belhat na bikmaus na tok nogut.” (Efesus 4:​31, NW) Sampela narapela Baibel i tanim “tok nogut” olsem “tok i bagarapim narapela” na “tok i daunim narapela.” Tok nogut​—olsem kolim kain kain nem nogut, sutim tok oltaim​—inap daunim tru narapela na mekim em i pilim olsem em i samting nating. Bel bilong ol pikinini inap bagarap hariap moa taim wanpela i mekim tok nogut long ol.​—Kolosi 3:21.

¹⁴ Baibel i no orait liklik long ol tok i bagarapim ol narapela​—em pasin bilong mekim ol tok i daunim ol narapela o i rabisim ol. Ol samting nogut inap painim man i save mekim ol dispela kain tok, em inap raus long kongrigesen sapos em i no bihainim tok ol i givim long em bilong helpim em long senisim pasin. Sapos em i no senisim pasin bilong em, em inap lus long kisim ol blesing bilong Kingdom. (1 Korin 5:​11-13; 6:​9, 10) Olsem na yumi no inap i stap insait yet long pasin laikim bilong God sapos yumi gat pasin bilong mekim tok i no gutpela, o tok giaman, o tok nogut. Ol kain tok olsem i save daunim ol man.

15. Wanem kain tok i gutpela bilong “strongim ol man”?

¹⁵ Pasin bilong toktok i olsem wanpela presen, na olsem wanem yumi ken yusim dispela presen long pasin God i laikim? Tingim, Baibel i tokim yumi long mekim ol tok i gutpela bilong “strongim ol man.” (Efesus 4:29) Jehova i amamas taim yumi mekim ol tok i strongim bel bilong ol arapela. Bilong mekim ol kain tok olsem, yumi mas wokim  gut tingting. Baibel i no kamapim ol lo long dispela samting; na i no gat wanpela lista i kolim wanem kain tok em “stretpela tok.” (Taitus 2:8) Bilong mekim ol tok i gutpela bilong “strongim ol man,” yumi ken tingim tripela bikpela samting i insait long tok bilong strongim man: Em i gutpela, em i tru, na i helpim man. Nau yumi ken skelim sampela tok i save strongim ol man.​—Lukim blok “ Tok Bilong Mi i Save Strongim Ol Arapela?” long pes 160.

16, 17. (a) Bilong wanem yumi mas mekim tok amamas long ol arapela? (b) Yumi gat wanem ol rot bilong tok amamas long ol arapela insait long kongrigesen? insait long famili?

¹⁶ Gutpela tok amamas. Jehova wantaim Jisas i save olsem em i bikpela samting long mekim tok amamas long ol arapela. (Matyu 3:17; 25:​19-23; Jon 1:47) Yumi ol Kristen, yumi tu i mas mekim tok amamas long ol arapela. Bilong wanem? Sindaun 15:23 (NW) i tok: “Tok i kamap long taim stret em i gutpela tumas!” Askim yu yet: ‘Mi save pilim olsem wanem taim narapela i tok amamas long mi? Dispela i save strongim na mekim gut bel bilong mi, laka?’ Tru tumas, taim wanpela i mekim gutpela tok amamas long yu, yu save olsem em i luksave long samting yu mekim, na em i tingim yu, na hatwok yu mekim bilong mekim wanpela wok em i no lus nating. Kain tok olsem i strongim yu long bilip long yu yet na i kirapim yu long wok strong moa. Yu save amamas taim narapela i mekim tok amamas long yu, olsem na yu mas wok strong long mekim tok amamas long ol arapela, a?​—Matyu 7:12.

¹⁷ Skulim yu yet long tingim ol gutpela pasin bilong ol arapela, na mekim tok amamas long ol. Insait long kongrigesen, ating yu harim wanpela gutpela tok long miting, o yu luksave long wanpela yangpela husat i wok strong long winim sampela mak bilong spirit, o yu lukim wanpela lapun husat i save kam oltaim long ol miting maski em i gat hevi bilong lapun. Sapos yu mekim tok amamas  long ol, ol inap pilim tru dispela tok na dispela inap strongim ol long ol samting bilong spirit. Insait long famili, ol man marit na meri marit i mas mekim tok amamas long narapela narapela. (Sindaun 31:​10, 28) Ol pikinini i save stap gut tru taim ol i pilim olsem papamama i tingim ol na i amamas long ol. Tok amamas i save givim strong long pikinini, wankain olsem wara na lait bilong san i save givim strong long ol plaua. Yupela ol papamama, painim rot bilong tok amamas long ol pikinini bilong yupela long ol gutpela pasin na wok ol i mekim. Kain tok olsem inap strongim bel bilong ol pikinini bilong yupela na kirapim ol long bilip long ol yet na wok strong moa long mekim pasin i stret.

18, 19. Bilong wanem yumi mas wok strong long mekim gut bel bilong ol wanbilip bilong yumi? Olsem wanem yumi ken mekim olsem?

¹⁸ Mekim gut bel bilong narapela. Jehova i save tingim tru “ol manmeri i save daunim ol yet” na ol man em ol narapela i daunim ol. (Aisaia 57:15) Baibel i tokim yumi long “mekim isi bel bilong narapela narapela” na long “mekim gut bel bilong ol man i bel hevi.” (1 Tesalonaika 5:​11, 14, NW) Yumi ken bilip tru olsem God i save lukim na i amamas long ol samting yumi mekim bilong mekim gut bel bilong ol wanbilip em ol i gat bel hevi.

¹⁹ Tasol yu inap tok wanem long wanpela wanbilip Kristen husat i bel hevi? No ken ting olsem yu mas stretim hevi bilong em. Planti taim, ol sotpela tok i klia inap helpim em. Tokim man i bel hevi olsem yu wari long em na yu tingim em tru. Tokim em olsem yu amamas long beten wantaim em; yu ken askim Jehova long helpim em long save olsem ol arapela i save laikim em na God tu i laikim em. (Jems 5:​14, 15) Strongim em long bilip olsem kongrigesen i tingim em tru na em i dia tumas long ol. (1 Korin 12:​12-26) Ritim wanpela ves bilong Baibel bilong  strongim em long bilip olsem Jehova i save tingim em tru. (Song 34:18; Matyu 10:​29-31) Taim yu lusim hap taim bilong mekim “gutpela tok” long man i bel hevi na yu mekim tok i kam long bel, dispela bai helpim em long pilim olsem ol arapela i laikim em na i amamas long em.​—Sindaun 12:25.

20, 21. Wanem ol samting bai mekim na skultok inap kamapim gutpela samting?

²⁰ Gutpela skultok. Yumi gat sin, olsem na yumi olgeta i mas kisim sampela skultok long sampela taim. Baibel i tokim yumi olsem: “Sapos yu larim man i skulim yu na givim gutpela tingting long yu, orait bihain bai yu gat gutpela tingting na save.” (Sindaun 19:20) I no wok bilong ol elda tasol long givim skultok. Ol papamama i save givim skultok long ol pikinini. (Efesus 6:4) Ating ol strongpela sista i ken givim sampela skultok long ol yangpela sista. (Taitus 2:​3-5) Pasin laikim i kirapim yumi long givim skultok em man inap kisim na dispela tok i no daunim em. Wanem samting inap helpim yumi long givim kain skultok olsem? Tingim tripela samting i mekim na skultok i kamapim gutpela samting: astingting bilong man i givim tok, as na em i givim dispela tok, na pasin em i bihainim bilong givim skultok.

 ²¹ Bilong skultok inap kamapim gutpela samting, man i givim dispela tok i mas askim em yet: ‘Wanem ol samting bai mekim na i no hatwok long mi kisim skultok?’ Taim yu save olsem man i givim skultok em i tingim yu, na i no olsem kros i kirapim em long givim dispela tok, na em i no gat tingting nogut, orait i no hatwok tumas long yu kisim dispela skultok. Olsem na taim yu givim skultok long ol arapela, yu tu i mas bihainim wankain pasin na tingting. Gutpela samting bai i kamap sapos tok bilong Baibel i stap olsem as bilong skultok man i givim. (2 Timoti 3:16) Maski yumi kolim stret tok bilong Baibel o nogat, tok bilong Baibel i mas i stap olsem as bilong ol skultok yumi givim. Olsem na ol elda i mas was gut, ol i no ken strong long ol arapela i mas bihainim tingting bilong ol; ol i no ken senisim tok bilong Baibel na bai i luk olsem tok bilong Baibel i sapotim tingting bilong ol yet. Skultok bai kamapim gutpela samting sapos man i givim dispela tok long pasin i stret. Taim man i givim skultok long gutpela pasin, narapela bai amamas long kisim dispela tok na em i no pilim olsem em i nogut olgeta.​—Kolosi 4:6.

22. Yu tingting strong long mekim wanem kain wok long presen yu bin kisim, em pasin bilong toktok?

²² Pasin bilong toktok i wanpela gutpela presen i kam long God. Pasin bilong yumi long laikim tru Jehova i mas kirapim yumi long mekim gutpela wok tasol long dispela presen. No ken lusim tingting olsem ol tok yumi mekim i gat strong​—ol inap strongim ol narapela o daunim ol. Olsem na gutpela sapos oltaim yumi wok strong long mekim wok long dispela presen long pasin God i laikim​—bilong “strongim ol man.” Long dispela rot tok bilong yumi bai strongim ol narapela na i helpim yumi long stap insait yet long pasin laikim bilong God.