1, 2. Wanem ol samting i kamap taim Pol na Barnabas i stap long Listra?

 OL MANMERI long Listra i no stap isi na ol i mekim bikpela nois. Wanpela man em mama i karim em lek nogut, i kalap na amamas bihain long tupela man em i no save long ol, i oraitim em. Ol manmeri i kirap nogut, na wanpela pris bilong Sus i bringim sampela lip na plaua ol i bin raunim na ropim na givim long tupela man, em ol i ting tupela i god. Ol bulmakau i singaut taim pris i redi long kilim ol i dai. Pol na Barnabas i singaut na traim stopim ol man. Tupela i brukim klos bilong ol, ol i kalap i go namel long ol manmeri na i tokim ol strong tru olsem ol i no ken lotuim ol, na nau ol manmeri i harim.

² Orait nau, ol Juda bilong Aikoniam na Antiok bilong Pisidia em ol i birua, ol i kam kamap. Ol i mekim tok i bagarapim gutnem bilong Pol na Barnabas, na kirapim ol man bilong Listra long birua long ol. Ol dispela man em bipo ol i laik lotuim Pol, nau ol i stonim em i go inap long em i hap i dai. Taim belhat bilong ol i pinis, ol i pulim Pol i go ausait long geit bilong taun, ol i ting em i dai pinis.

3. Bai yumi skelim wanem ol askim long dispela sapta?

³ Wanem ol samting i bin kamap paslain long dispela? Ol man bilong autim gutnius long nau inap kisim wanem skul long pasin bilong Barnabas, Pol, na ol manmeri bilong Listra em ol i bin senisim hariap tingting bilong ol? Na olsem wanem ol elda Kristen inap bihainim pasin bilong Barnabas na Pol em ol i no les long mekim wok autim tok, “na Jehova i givim strong long tupela na tupela i no pret long autim tok”?​—Apo. 14:3.

4, 5. Bilong wanem Pol na Barnabas i go long Aikoniam? Wanem samting i kamap long dispela taun?

⁴ Sampela de paslain long dispela, ol man i bin rausim Pol na Barnabas long wanpela taun bilong Rom, em Antiok bilong Pisidia, bihain long  ol Juda i bin givim hevi long tupela. Tasol ol i no bel hevi, nogat, ol i ‘rausim das long lek bilong ol.’ (Apo. 13:50-52; Mat. 10:14) Long pasin isi Pol na Barnabas i lusim dispela taun, na ol i lusim ol manmeri i no laik harim tok long han bilong God long givim strafe long ol. (Apo. 18:5, 6; 20:26) Tupela misineri i amamas, na ol i wok yet long mekim raun bilong autim tok. Ol i wokabaut i go inap 150 kilomita long hap saut-is, na ol i kamap long hap graun i gat gutpela gris namel long ol maunten Taurus na Sultan.

⁵ Pastaim, Pol na Barnabas i go kamap long Aikoniam. Em wanpela taun bilong Galesia—provins bilong Gavman Rom—na pasin Grik i strong long dispela hap. a Ol Juda i gat nem na planti man bilong ol arapela lain husat i bin joinim lotu Juda, ol i sindaun long dispela taun. Olsem Pol na Barnabas i save mekim, tupela i go insait long sinagog na kirap autim tok. (Apo. 13:5, 14) Ol i “autim gut tok na bikpela lain manmeri ol i bilip, em ol Juda na Grik wantaim.”​—Apo. 14:1.

6. Bilong wanem Pol na Barnabas i gutpela tisa? Olsem wanem yumi ken bihainim pasin bilong ol?

⁶ Bilong wanem pasin bilong Pol na Barnabas long mekim tok i kamapim gutpela kaikai? Pol i pulap long savetingting i kam long Baibel. Em inap stori gut long histori, ol tok profet, na Lo Bilong Moses, bilong kamapim klia olsem Jisas em i dispela Mesaia em God i bin tok promis long en. (Apo. 13:15-31; 26:22, 23) Taim Barnabas i toktok, em i kamapim klia olsem em i tingim tru ol man. (Apo. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Tupela wantaim i no bilip long save bilong ol yet, nogat, “Jehova i givim strong long tupela” na ol i toktok. Olsem wanem yu inap bihainim pasin bilong dispela tupela misineri taim yu autim tok? Yu mas save gut tru long Tok Bilong God. Kamapim ol skripsa em planti man bai amamas long harim. Painim ol rot bilong mekim gut bel bilong ol man yu autim tok long ol. Na oltaim ol tok yu mekim i mas kam long Baibel, na i no long tingting bilong yu yet.

7. (a) Gutnius i kirapim ol man long mekim wanem? (b) Sapos famili bilong yu i bruk bikos yu harim tok bilong gutnius, orait yu mas tingim wanem samting?

⁷ Tasol i no olgeta man long Aikoniam i amamas long harim tok bilong Pol na Barnabas. Luk i tok: “Ol Juda i no bilip, ol i kirapim ol manmeri bilong ol arapela lain long kisim tingting nogut long ol brata.” Pol na Barnabas i luksave olsem ol i mas stap na sambai long gutnius, na ol i “stap longpela taim liklik long dispela hap . . . na tupela i no pret long autim tok.” Olsem na “ol manmeri bilong dispela taun ol i bruk tupela lain; sampela i go long sait bilong ol Juda na sampela i go long sait bilong tupela aposel.” (Apo. 14:2-4) Long nau tu i wankain. Gutnius i mekim sampela i stap wanbel, na i brukim lain namel long sampela. (Mat. 10:34-36) Sapos famili bilong yu i bruk bikos yu harim tok bilong gutnius, orait tingim, planti taim tok win nating o tok giaman bilong bagarapim gutnem i as bilong pasin birua. Gutpela pasin bilong yu inap soim olsem ol dispela tok i no tru, na bihain em inap senisim tingting bilong ol man i birua long yu.​—1 Pita 2:12; 3:1, 2.

8. Bilong wanem Pol na Barnabas i lusim Aikoniam? Yumi kisim wanem skul long pasin bilong ol?

 ⁸ Bihain liklik, ol birua i wokim plen bilong stonim Pol na Barnabas. Taim tupela misineri i kisim save long dispela, ol i go autim tok long narapela hap. (Apo. 14:5-7) Ol man bilong autim tok bilong Kingdom i mekim wankain pasin long nau. Taim ol man i sutim tok giaman long yumi, yumi no pret long toktok. (Fili. 1:7; 1 Pita 3:13-15) Tasol taim ol i laik pait na bagarapim yumi, yumi no mekim samting we inap bagarapim laip bilong yumi yet o bilong ol wanbilip bilong yumi.​—Prov. 22:3.

9, 10. Listra i stap we? Ol manmeri bilong Listra i wanem kain?

⁹ Pol na Barnabas i go long Listra, em wanpela ples Rom i bosim na i stap longwe long Aikoniam inap 30 kilomita long hap saut-wes. Planti samting bilong Listra i wankain long Antiok bilong Pisidia, tasol Listra i no gat bikpela komiuniti bilong ol Juda. Ol manmeri i save mekim tokples Grik, tasol tokples tru bilong ol em Likonia. Ating dispela taun i no gat sinagog, olsem na Pol na Barnabas i kirap autim tok long wanpela pablik ples. Taim Pita i bin stap long Jerusalem, em i oraitim wanpela man em mama i karim em lek nogut. Dispela mirakel i mekim na planti manmeri i kamap bilipman. (Apo. 3:1-10) Long Listra, Pol tu i oraitim wanpela man em mama i karim em lek nogut. (Apo. 14:8-10) Tasol dispela mirakel i kamapim narakain samting.

¹⁰ Olsem kirap bilong dispela sapta i kamapim, taim man lek nogut i kalap na stat long wokabaut, wantu ol haiden long Listra i kisim tingting kranki. Ol i tok Barnabas em Sus, hetman bilong ol god, na Pol em Hermes, pikinini man bilong Sus na mausman bilong ol god. (Lukim blok “ Listra  na Lotu Bilong Sus na Hermes.”) Tasol Barnabas na Pol i tingting strong long helpim ol manmeri long kliagut olsem Jehova, dispela wanpela trupela God, i givim strong long ol long toktok na mekim ol samting, na i no ol god bilong ol haiden.​—Apo. 14:11-14.

11-13. (a) Pol na Barnabas i tok wanem long ol manmeri bilong Listra? (b) Yumi kisim wanem skul long tok Pol na Barnabas i mekim?

¹¹ Maski ol dispela samting i kamap, Pol na Barnabas i wok strong yet long putim tok i go daun long bel bilong ol man i harim tok bilong ol. Luk i raitim stori bilong dispela samting na long gutpela pasin bilong autim gutnius long ol haiden. Tingim pasin bilong Pol na Barnabas long kirapim tingting bilong ol man, ol i tok: “Ol pren, watpo yupela i mekim dispela pasin? Mitupela i man tasol wankain olsem yupela. Mipela i autim gutnius long yupela olsem yupela i mas lusim ol dispela samting nating na tanim i go long God i gat laip. Em man i bin wokim skai na graun na solwara na olgeta samting i stap long en. Long bipo, em i bin larim ol lain man long bihainim ol rot ol yet i makim. Tasol em i bin mekim ol gutpela samting na ol dispela samting i tokaut long em. Em i mekim ren i lusim skai na i kam daun long yupela, na mekim planti gutpela kaikai i kamap na mekim bel bilong yupela i amamas.”​—Apo. 14:15-17.

¹² Ol dispela tok bilong kirapim tingting, inap skulim yumi long wanem ol samting? Namba 1, Pol na Barnabas i no ting ol i winim ol dispela man i harim tok bilong ol. Ol i no giaman olsem ol i god o kain samting olsem, nogat. Long pasin daun ol i tokaut olsem ol i gat ol wankain pasin kranki olsem ol dispela haiden. Tru, Pol na Barnabas i bin kisim holi spirit na ol i stap fri long ol bilip giaman, na tu, ol i wet  long mekim wok king wantaim Krais. Tasol ol i save olsem ol manmeri bilong Listra tu inap kisim ol dispela wankain presen sapos ol i bihainim tok bilong Krais.

¹³ Yumi gat wanem tingting long ol man yumi autim tok long ol? Yumi ting ol i man wankain olsem yumi? Olsem Pol na Barnabas, taim yumi helpim ol narapela long kisim save long ol tok i tru bilong Baibel, yumi no laik bai ol man i litimapim nem bilong yumi. Charles Taze Russell i bin stap gutpela piksa long dispela samting. Em wanpela gutpela tisa tru husat i bin go pas long wok bilong autim tok long yia 1880 i go inap 1910 samting. Em i tok: “Mipela i no laik bai ol man i givim ona long mipela o long ol buk na nius mipela i raitim; mipela i no laik bai ol man i kolim mipela olsem Reveren o Rabai.” Pasin daun bilong Brata Russell i wankain olsem bilong Pol na Barnabas. Na olsem tasol, as na yumi mekim wok autim tok em bilong helpim ol man long tanim i go long “God i gat laip,” na i no bilong ol man i givim biknem long yumi.

14-16. Wanem namba 2 na namba 3 skul yumi kisim long tok Pol na Barnabas i mekim long ol Listra?

¹⁴ Tingim namba 2 samting yumi inap lainim long tok bilong Pol na Barnabas. Ol i redi long senisim tok bambai i stret long ol man i harim. Ol manmeri bilong Listra i no olsem ol Juda na ol man i bin joinim lotu Juda long Aikoniam. Sampela Listra i gat liklik save tasol na sampela i no gat save long buk bilong God o ol samting God i mekim long lain Israel. Ol manmeri i harim tok bilong Pol na Barnabas, ol i man bilong mekim wok gaden samting. Weda bilong Listra i no hot tumas na graun i gat gutpela gris. Ol dispela lain inap lukim planti samting i kamapim klia ol pasin bilong Krieta long taim ol gaden na diwai i karim kaikai. Tupela misineri hia i yusim dispela samting bilong kirapim tingting bilong ol.​—Rom 1:19, 20.

¹⁵ Olsem wanem? Yumi tu inap senisim tok bambai i stret long ol man i harim? Ating fama i planim wankain sid long planti gaden, tasol em i mas yusim narapela narapela wei bilong redim graun. Ating sampela graun i no strong tumas na i redi long man i ken planim sid. Tasol ating sampela graun, man i mas mekim sampela wok moa bilong redim. Olsem tasol, sid yumi planim i wankain long olgeta taim—em tok bilong Kingdom i stap long Baibel. Tasol sapos yumi bihainim pasin bilong Pol na Barnabas, bai yumi traim long luksave long sindaun na lotu bilong ol man yumi autim tok long ol. Dispela save bai stiaim pasin bilong yumi long autim tok bilong Kingdom long ol.​—Luk 8:11, 15.

¹⁶ Yumi inap lainim namba 3 samting long stori bilong Pol, Barnabas, na ol manmeri bilong Listra. Maski yumi wok strong, sampela taim Satan i tekewe sid yumi planim o sid i pundaun long graun i gat ston. (Mat. 13:18-21) Sapos dispela samting i kamap, no ken bel hevi. Pol i tokim ol disaipel long Rom, “yumi olgeta wan wan [na tu, olgeta man yumi toktok wantaim ol long Baibel] bai tokaut long God long as bilong ol samting yumi bin mekim.”​—Rom 14:12.

17. Bihain long Pol na Barnabas i lusim Derbe, ol i go we? Bilong wanem ol i mekim olsem?

¹⁷ Bihain long ol i pulim Pol i go ausait long Listra na i ting em i dai pinis, ol disaipel i kam raunim em na em i kirap na go long taun na painim ples bilong stap long en long dispela nait. Long neks de, Pol na Barnabas i kirap wokabaut inap 100 kilomita i go long Derbe. Dispela wokabaut i mas givim bikpela pen long Pol, bikos inap sampela aua tasol paslain long dispela ol man i bin stonim em. Tasol Pol na Barnabas i no les, taim ol i kamap long Derbe, ol i “kamapim planti disaipel.” Na bihain, tupela i no kisim sotkat na go bek long ples bilong ol long Antiok bilong Siria, nogat, “tupela i go bek long Listra, na long Aikoniam, na long Antiok [bilong Pisidia].” Bilong wanem ol i mekim olsem? Ol i go bilong strongim “bel bilong ol disaipel long dispela hap, na kirapim ol long stap strong long bilip.” (Apo. 14:20-22) Tupela i stap gutpela piksa tru! Ol i tingim kongrigesen pastaim na ol i no tingim laik bilong ol yet. Ol wasman raun na ol misineri long nau i bihainim pasin bilong tupela.

18. Olsem wanem ol i makim ol elda?

¹⁸ Pol na Barnabas i strongim ol disaipel long rot bilong ol tok na pasin ol i mekim, na tu, ol i makim “ol hetman long olgeta wan wan kongrigesen.” Maski “holi spirit i salim dispela tupela man i go” long dispela misineri raun, tupela i beten yet na tambu long kaikai taim “tupela i putim ol [hetman] i go long han bilong Jehova.” (Apo. 13:1-4; 14:23) Long nau i wankain. Paslain long lain elda i rekomendim wanpela brata long kamap elda, ol i save beten na skelim gut sapos dispela brata i winim ol mak em Baibel i kolim. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tai. 1:5-9; Jem 3:17, 18; 1 Pi 5:2, 3.) Ol i no tingim tasol hamas yia brata i bin stap olsem wanpela Kristen, nogat. Pasin bilong brata, toktok bilong em, na nem em i gat, i kamapim klia holi spirit i wok long laip bilong em inap long wanem mak. Brata inap kamap wasman bilong ol sipsip bilong God, sapos em i winim ol mak em Baibel i kolim. (Gal. 5:22, 23) Em wok bilong wasman sekit long makim ol brata i winim ol dispela mak.​—Skelim 1 Timoti 5:22.

19. Ol elda i save olsem husat bai skelim pasin ol i mekim? Olsem wanem ol i bihainim pasin bilong Pol na Barnabas?

¹⁹ Ol elda i save olsem God bai skelim pasin ol i mekim long kongrigesen. (Hib. 13:17) Olsem Pol na Barnabas, ol elda i go pas long wok autim tok. Ol i strongim ol wanbilip long rot bilong ol tok ol i mekim. Na ol i redi long tingim kongrigesen pastaim na i no laik bilong ol yet.​—Fili. 2:3, 4.

20. Taim yumi ritim stori bilong gutpela wok bilong ol brata bilong yumi, olsem wanem dispela i helpim yumi?

²⁰ Taim Pol na Barnabas i go bek long Antiok bilong Siria, ol i stori long ol “samting God i bin mekim long han bilong tupela, na long em i bin opim rot long ol manmeri bilong ol arapela lain long kisim bilip.” (Apo. 14:27) Taim yumi ritim stori bilong ol gutpela wok ol dispela brata Kristen bilong yumi i bin mekim na luksave long olsem wanem Jehova i blesim hatwok bilong ol, dispela bai strongim yumi long autim tok yet long rot bilong strong Jehova i save givim.