1, 2. Jehova i givim yumi wanem presen i dia tumas?

 JEHOVA i givim wanpela gutpela presen long yumi olgeta. Em presen bilong laip. (Stat 1:27) Em i laik bai yumi gat gutpela laip tru. So em i givim ol stiatok i skulim yumi long mekim ol gutpela disisen. Yumi mas yusim ol dispela stiatok bilong helpim yumi long “kliagut” long “wanem samting i stret na wanem samting i no stret.” (Hibru 5:14) Taim yumi mekim olsem, yumi larim Jehova i trenim yumi long tingting gut. Taim yumi bihainim ol stiatok bilong God na lukim hau ol dispela stiatok i mekim laip bilong yumi i kamap gutpela, bai yumi pilim tru olsem ol dispela stiatok i samting i dia tumas.

² Laip inap givim hatwok long yumi. Sampela taim sampela samting i kamap na i no gat wanpela lo stret bilong Baibel long en. Olsem, ating yumi mas mekim disisen long sait bilong medikal tritmen we wok bilong blut i insait long en. Hau bai yumi inap mekim ol disisen i amamasim Jehova? Baibel i gat ol stiatok we i skulim yumi long tingting bilong Jehova long laip na blut. Sapos yumi kliagut long ol, bai yumi inap mekim ol gutpela disisen na maus bilong bel bilong yumi bai stap gut. (Provep 2:6-11) Nau yumi ken skelim sampela bilong ol dispela stiatok.

3, 4. (a) Olsem wanem God i kamapim tingting bilong em long blut? (b) Blut i makim wanem samting?

³ Baibel i skulim yumi olsem blut i samting holi bikos em i makim laip. Na laip em samting i dia tumas long Jehova. Bihain long Kein i kilim brata bilong em, Jehova i tokim em: “Blut bilong brata bilong yu i stap long graun na i wok long krai long mi long bekim dispela rong.” (Stat 4:10) Blut bilong Abel i makim laip bilong em; taim Kein i kilim Abel, em i tekewe laip bilong Abel.

⁴ Bihain long Bikpela Tait long taim bilong Noa, God i tokim ol manmeri olsem ol i ken kaikai mit. Tasol em i tokaut stret olsem: “Mit i gat blut long en, yupela i no ken kaikai, long wanem, blut em i as bilong laip.” (Stat 9:4) Dispela lo i go long olgeta tumbuna pikinini bilong Noa, na yumi tu. Em klia tru, long tingting bilong Jehova, blut i makim laip. Na yumi tu mas holim wankain tingting long blut.—Buk Song 36:9.

5, 6. Olsem wanem Lo Bilong Moses i kamapim tingting bilong Jehova long laip na blut?

⁵ Long Lo Jehova i givim long Moses, Em i tok: “Sapos wanpela man . . . i kaikai blut, orait mi bai givim baksait long dispela man na bai mi kilim em i dai. Laip bilong olgeta man na animal i stap long blut.”—Wok Pris 17:10, 11.

⁶ Lo Bilong Moses i tok taim man i kilim animal bilong kaikai, em i mas kapsaitim blut bilong en long graun. Dispela i soim olsem em i givim laip bilong animal i go bek long Krieta bilong en, Jehova. (Lo 12:16; Esekiel 18:4) Jehova i no ekspektim ol Israel long rausim olgeta liklik liklik blut taim ol i kapsaitim blut bilong animal. Tasol sapos ol i mekim olgeta samting ol inap mekim bilong kapsaitim blut, orait ol i ken kaikai mit,  na maus bilong bel bilong ol i ken stap klin. Taim ol i soim rispek long blut bilong animal, ol i soim olsem ol i rispektim Man Bilong Givim laip, Jehova. Na tu, Lo i tokim ol Israel long ofaim ol animal olsem ol sakrifais bilong karamapim sin.—Lukim Futnot 19 na 20.

7. Olsem wanem Devit i soim rispek long blut?

⁷ Samting Devit i mekim taim em i pait long ol Filistia, i soim olsem blut em bikpela samting. Ol soldia bilong Devit i lukim olsem em i nek drai tru, so ol i go kisim wara bilong em long hap bilong ol birua we ol inap kisim bagarap na lusim laip bilong ol. Tasol taim ol i bringim wara i kam bek long Devit, em i no laik dring dispela wara na em i “kapsaitim long graun long ai bilong Jehova.” Devit i tok: “Jehova, mi no ken dring dispela wara! Sapos mi dring, i olsem mi dringim blut bilong ol dispela man, long wanem, ol inap lusim laip bilong ol taim ol i go kisim wara.” Devit i kliagut olsem laip na blut em samting i dia tumas long God.—2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Ol Kristen long nau i mas gat wanem tingting long blut?

⁸ Long taim bilong ol Kristen bilong bipo, ol manmeri bilong God i no ofaim moa ol animal sakrifais. Tasol ol i mas holim yet stretpela tingting long blut. “Sakim blut” em wanpela bilong sampela hap bilong Lo we Jehova i tok ol Kristen i mas bihainim yet. Dispela em bikpela samting wankain olsem ol i sakim pasin pamuk o sakim pasin bilong lotuim ol imis.—Aposel 15:28, 29.

⁹ Wankain tu long nau. Yumi ol Kristen, olsem na yumi save Jehova em i As bilong laip na olgeta laip i bilong em. Na tu, yumi luksave olsem blut em i samting holi na i makim laip. So yumi mas skelim ol stiatok bilong Baibel taim yumi mekim ol disisen long sait bilong medikal tritmen em wok bilong blut i insait long en.

10, 11. (a) Ol Witnes Bilong Jehova i gat wanem tingting long kisim blut o kisim 4-pela bikpela hap bilong blut? (b) Wan wan Kristen yet i mas mekim wanem disisen?

¹⁰ Ol Witnes Bilong Jehova i save olsem pasin bilong “sakim blut” i no makim tasol pasin bilong kaikai na dringim blut, nogat. Dispela i makim olsem yumi no ken kisim blut, givim blut, na storim blut bilong yumi yet long yusim bihain. Dispela i makim tu olsem yumi no ken kisim wanpela bilong ol 4-pela bikpela hap bilong blut—ol ret sel, ol wait sel, ol pletlet, na plasma.

¹¹ Ol inap brukim dispela 4-pela bikpela hap bilong blut i go long ol liklik liklik hap, ol i kolim blut freksen. Wan wan Kristen i mas wokim disisen long em bai kisim blut freksen o nogat. Na i wankain tu long ol medikal tritment we ol i yusim blut bilong sikman yet. Wan wan i mas wokim disisen long hau ol bai mekim wok long blut bilong em yet long taim bilong operesen, long medikal tes o long nupela mekidal terapi.—Lukim Futnot 21.

12. (a) Wai na ol disisen em maus bilong bel bilong yumi i stiaim i bikpela samting long Jehova? (b) Olsem wanem yumi inap mekim ol gutpela disisen long sait bilong medikal tritmen?

¹² Yu ting Jehova i tingim ol disisen em maus bilong bel i stiaim yumi long mekim? Yes, em i tingim. Jehova i intres long tingting bilong yumi na astingting i stap long bel bilong yumi. (Ritim Provep 17:3; 24:12.) Olsem na taim yumi mekim wanpela disisen long sait bilong medikal tritmen, yumi mas beten long Jehova long stiaim yumi na bihain yumi mas mekim wok painimaut long dispela tritmen. Bihain long dispela, yumi yusim maus bilong bel bilong yumi em Baibel i skulim pinis na mekim disisen bilong yumi. Yumi no ken askim ol narapela long samting ol bai mekim sapos ol i gat wankain hevi olsem yumi, na  ol narapela i no ken traim long stiaim disisen yumi mekim. Wan wan Kristen “i mas mekim ol samting em ol yet i gat wok long mekim.”—Galesia 6:5; Rom 14:12.

13. Yumi kisim wanem skul long ol lo na stiatok bilong Jehova long sait bilong blut?

¹³ Wanem ol samting Jehova i askim yumi long mekim i bilong helpim yumi yet na i soim pasin laikim bilong em long yumi. (Buk Song 19:7-11) Tasol yumi no bihainim tok bilong em bikos ol lo bilong em i helpim yumi, nogat. Yumi bihainim tok bilong em bikos yumi laikim em. Yumi laikim Jehova na dispela i kirapim yumi long sakim pasin bilong kisim blut. (Aposel 15:20) Dispela i lukautim tu helt bilong yumi. Planti man long nau i save long ol hevi i save kamap long pasin bilong kisim blut, na planti dokta i bilip olsem taim ol i operetim man na ol i no yusim blut, dispela i helpim helt bilong sikman. Em klia tru olsem wei bilong Jehova i gat savetingting long en na i kamapim pasin laikim bilong em.—Ritim Aisaia 55:9; Jon 14:21, 23.

14, 15. (a) Jehova i givim wanem ol lo long ol manmeri bilong em bilong banisim ol? (b) Olsem wanem yu ken bihainim ol stiatok bilong ol dispela lo?

¹⁴ Oltaim ol lo bilong God i save helpim ol manmeri bilong em. Jehova i givim ol lo long ol Israel bilong bipo bilong banisim ol long ol bikpela eksiden. Olsem, wanpela lo i tok papa bilong haus i mas wokim liklik banis i raunim fletpela rup bilong haus bilong em bambai man i no ken pundaun. (Lo 22:8) Narapela lo em long sait bilong ol animal. Sapos wanpela man i gat wanpela wail bulmakau, em wok bilong em long bosim gut dispela animal bambai animal i no ken bagarapim o kilim i dai  wanpela man. (Kisim Bek 21:28, 29) Sapos wanpela Israel i no bihainim ol dispela lo, orait em bai gat asua sapos man i dai bikos long dispela bulmakau.

¹⁵ Long ol dispela lo, yumi inap lukim olsem laip em samting i dia tumas long Jehova. Taim yumi save long dispela, dispela inap mekim wanem long yumi? Yumi mas soim olsem yumi rispektim laip taim yumi lukautim gut haus na kar bilong yumi, pasin bilong yumi long draiv, na pasin bilong yumi long makim ol amamas. Sampela man, moa yet ol yangpela, i pilim olsem bagarap i no inap painim ol, so ol i insait long ol samting we inap bagarapim laip bilong ol na ol i sakim ol sain bilong bagarap we inap kamap. Tasol Jehova i no laik bai yumi bihainim dispela kain pasin. Em i laik bai yumi tingim olgeta laip i bikpela samting—laip bilong yumi yet na laip bilong ol narapela.—Eklisiastis 11:9, 10.

16. Jehova i gat wanem tingting long pasin bilong rausim bel?

¹⁶ Laip bilong olgeta man i bikpela samting long Jehova. Na laip bilong bebi i no bon yet, em tu i samting i dia tumas long em. Long Lo Bilong Moses, sapos man i no min na em i kamapim bagarap long wanpela bel mama, na dispela mama o bebi bilong em i dai, long ai bilong Jehova dispela man i gat asua long kilim man. Dispela i makim olsem, maski em eksiden, wanpela man i bin dai na ol i mas givim pe bilong bekim dispela laip. (Ritim Kisim Bek 21:22, 23.) Long ai bilong God, bebi i no bon yet, em i gat laip. Taim yumi save long dispela, yu ting em i pilim olsem wanem long pasin bilong rausim bel? Yu ting em i pilim olsem wanem taim em i lukim ol i kilim i dai planti milion bebi i no bon yet long olgeta yia?

17. Wanem samting i ken mekim isi bel bilong meri husat i rausim bel paslain long em i kisim save long Jehova?

¹⁷ Olsem wanem sapos wanpela meri i rausim bel  paslain long em i kisim save long tingting bilong Jehova long dispela samting? Em i ken save tru olsem Jehova inap fogivim em long rot bilong sakrifais bilong Jisas. (Luk 5:32; Efesus 1:7) Meri husat i bin mekim dispela popaia long bipo i no ken pilim nogut yet long dispela sapos em i sori tru long pasin em i bin mekim. “Jehova i gat pasin marimari na pasin sori . . . Hap bilong sankamap i stap longwe tru long hap bilong san i go daun, olsem tasol em i save rausim ol sin bilong yumi i go longwe tru long yumi.”—Buk Song 103:8-14.

18. Wai na yumi mas mekim olgeta samting bilong rausim tingting bilong heitim narapela?

¹⁸ Pasin bilong rispektim presen bilong laip em God i givim, dispela i save kirap insait tru long bel bilong yumi. Na hau yumi pilim long ol narapela i insait long dispela. Aposel Jon i tok: “Olgeta man husat i heitim brata bilong ol, ol i kilman.” (1 Jon 3:15) Yumi no inap luksave, tasol pasin bilong i no laikim narapela inap gro na kamap pasin bilong heitim em. Pasin bilong heitim narapela inap kirapim man long i no rispektim ol narapela, sutim tok giaman long ol, o mekim em i tingim olsem mobeta ol i dai. Jehova i save long tingting yumi gat long ol narapela. (Wok Pris 19:16; Lo 19:18-21; Matyu 5:22) Sapos yumi luksave olsem yumi gat tingting bilong heitim wanpela, orait yumi mas wok strong long rausim dispela tingting.—Jems 1:14, 15; 4:1-3.

19. Olsem wanem tingting bilong Jehova long pasin bilong pait na bagarapim man inap stiaim yumi?

¹⁹ I gat narapela rot yumi ken soim olsem yumi tingim tru laip. Long Buk Song 11:5, yumi kisim save olsem Jehova “i save heitim tru ol man i laikim pasin bilong pait  na bagarapim man.” Sapos yumi makim amamas i gat pasin bilong pait na bagarapim man, yumi soim olsem yumi laikim dispela pasin. Yumi no laik putim ol toktok, tingting, na piksa bilong pait na bagarapim man long tingting bilong yumi, laka? Yumi laik pulapim tingting bilong yumi long ol tingting i klin na tingting bilong bel isi.—Ritim Filipai 4:8, 9.

20-22. (a) Jehova i gat wanem tingting long graun bilong Satan? (b) Olsem wanem ol manmeri bilong God inap soim olsem ol “i no insait long ol samting bilong dispela graun”?

²⁰ Graun bilong Satan i no save rispektim laip, na long tingting bilong Jehova, dispela graun i gat asua long blut, olsem asua long kilim man i dai. Insait long planti handret yia, ol gavman politik i mekim na planti milion manmeri i dai, na planti Witnes Bilong Jehova tu i dai. Baibel i kolim ol dispela gavman olsem ol animal i kros nogut tru na i gat pasin bilong pait na bagarapim man. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Revelesen 13:1, 2, 7, 8) Long nau, pasin bilong salim ol wepen em bikpela bisnis. Ol man i save mekim bikpela profit long salim ol kain wepen bilong kilim man. Em i klia tru, “dispela graun olgeta i stap long han bilong Satan.”—1 Jon 5:19.

²¹ Tasol ol Kristen tru “i no insait long ol samting bilong dispela graun.” Ol manmeri bilong Jehova i no save sapotim wanpela sait bilong politik na insait long woa. Ol i no save kilim man i dai, olsem na ol i no save sapotim ol oganaisesen i save kilim i dai ol man. (Jon 15:19; 17:16) Taim ol man i mekim nogut long ol Kristen, ol i no save bekim long rot bilong pait na bagarapim man. Jisas i bin skulim ol man olsem yumi  mas laikim tu ol birua bilong yumi.—Matyu 5:44; Rom 12:17-21.

²² Na lotu tu i as na planti milion man i dai. Taim Baibel i stori long Bikpela Babilon, em olgeta lotu giaman, em i tok: “Blut bilong ol profet na bilong ol manmeri holi na bilong olgeta manmeri em ol birua i bin kilim ol i dai long graun, blut bilong ol i stap insait long dispela taun.” Yu inap kliagut long risen na Jehova i tokim yumi: “Ol manmeri bilong mi, yupela i mas lusim dispela ples na kam ausait”? Ol man i lotuim Jehova, ol i no insait long lotu giaman.—Revelesen 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Bilong lusim Bikpela Babilon na “kam ausait,” yumi mas mekim wanem?

²³ Bilong lusim Bikpela Babilon na “kam ausait,” yumi mas kamapim klia olsem yumi no insait moa long lotu giaman. Olsem, yumi mas rausim nem bilong yumi long lista bilong ol memba bilong lotu. Tasol i no dispela tasol. Yumi mas heitim na sakim tu olgeta pasin nogut em lotu giaman i save mekim. Lotu giaman i save larim na strongim pasin pamuk, politik, na pasin gridi. (Ritim Buk Song 97:10; Revelesen 18:7, 9, 11-17) Olsem na insait long planti yia, planti milion laip i bin lus.

24, 25. Olsem wanem pasin bilong kisim save long Jehova i givim yumi bel isi na maus bilong bel i stap gut?

²⁴ Paslain long yumi kisim save long Jehova, long sampela rot, yumi wan wan i bin sapotim ol samting nogut em graun bilong Satan i save mekim. Tasol nau yumi senis. Yumi ekseptim pe bilong baim bek man na dediketim laip bilong yumi long God. Yumi kisim “nupela strong” em ‘Jehova yet i givim.’ Yumi save olsem yumi mekim Jehova i amamas, olsem na yumi stap bel isi na maus bilong bel i stap gut.—Aposel 3:19; Aisaia 1:18.

²⁵ Maski sapos bipo yumi insait long wanpela oganaisesen  we i no rispektim laip, Jehova inap fogivim yumi long rot bilong pe bilong baim bek man. Yumi pilim tru presen bilong laip em Jehova i givim. Yumi soim tenkyu bilong yumi long rot bilong mekim olgeta samting yumi inap mekim bilong helpim ol narapela long kisim save long Jehova, lusim ol pasin bilong graun bilong Satan, na enjoim pasin pren wantaim God.—2 Korin 6:1, 2.

26-28. (a) Jehova i givim wanem spesel wok long Esekiel? (b) Jehova i askim yumi long mekim wanem long nau?

²⁶ Long taim bilong Israel bilong bipo, Jehova i tokim profet Esekiel long givim tok lukaut long ol manmeri olsem klostu nau Jerusalem bai bagarap na em i mas skulim ol long samting ol i mas mekim bilong abrusim bagarap. Sapos Esekiel i no givim tok lukaut long ol, long ai bilong Jehova, em bai gat asua long laip bilong ol manmeri. (Esekiel 33:7-9) Esekiel i soim olsem em i tingim tru laip na mekim olgeta samting em inap mekim bilong autim dispela bikpela tok.

²⁷ Jehova i givim yumi wok bilong tok lukaut long ol manmeri olsem klostu nau graun bilong Satan bai bagarap na yumi mas helpim ol long kisim save long Jehova na abrusim bagarap na go insait long nupela taim. (Aisaia 61:2; Matyu 24:14) Yumi laik mekim olgeta samting yumi inap mekim bilong autim dispela tok long ol narapela. Yumi laik mekim wankain tok olsem Pol: “Mi no gat asua long blut bilong wanpela man. Long wanem, mi no bin surik long tokim yupela long olgeta laik bilong God.”—Aposel 20:26, 27.

²⁸ I gat ol narapela samting long laip em yumi mas i stap klin long en. Bai yumi skelim sampela bilong ol long neks sapta.