Kalap go long lista

Kalap go long lista bilong ol tok

OL MAN BILONG BIPO | BIKPELA KING SAIRUS

Bikpela King Sairus

Bikpela King Sairus

Long nait bilong Oktoba 5/6, 539 B.C.E., narapela kain samting i kamap long taun Babilon, em nambawan biktaun bilong Gavman Babilon. Long dispela nait wanpela bikpela samting i bin kamap, ami bilong Midia na Persia, em King Sairus bilong Persia i bosim—narapela nem bilong em Bikpela King Sairus—i kam insait na kisim taun Babilon. Samting em i mekim bilong daunim Babilon em i narapela kain stret.

SAIRUS I KISIM TAUN BABILON

Wanpela buk Ancient World Leaders—Cyrus the Great i tok: “Taim Sairus i tingting pinis long kisim Babilon, Babilon i gat biknem pinis namel long ol taun bilong Midel Is—na ating em i gat nem long olgeta taun long olgeta hap.” Taun Babilon i sindaun antap long wara Yufretis, olsem na wara i pulapim ol baret i raunim ol bikpela banis—ol baret wara na ol strongpela banis i mekim na i luk olsem ol birua i no inap go insait long taun.

Antap liklik long wara, ami bilong Sairus i wokim wanpela baret na i senisim ron bilong wara Yufretis, dispela i mekim na mak bilong wara i raunim taun em i go daun. Olsem na ol soldia i brukim wara na i go insait long ol bikpela dua bilong taun i bin op i stap na ol i kisim taun Babilon na i no gat wanpela samting i pasim ol. Ol saveman bilong Grik, em Herodotus na Senofon, tupela i tok, ol Babilon i ting strongpela banis na baret wara bai i lukautim ol, olsem na long dispela nait taim ami bilong Sairus i kam insait ol manmeri, na king tu, i mekim bikpela kaikai na ol i amamas! (Lukim blok “ Hanrait i Stap Long Banis.”) Na taim Sairus i kisim Babilon dispela i truim sampela tok profet bilong Baibel.

Baibel i tok profet olsem Sairus bai daunim Babilon

OL SAMTING BAIBEL I TOK BAI KAMAP

Em i bikpela samting long tingim gut ol tok profet bilong Aisaia, long wanem, em i bin raitim 200 yia paslain tru—ating 150 yia paslain long Sairus i bon! Skelim ol dispela tok profet:

GOD I KISIM BEK OL

Paslain long Sairus i daunim Babilon, ami bilong Babilon i bin kam na bagarapim Jerusalem na kisim planti bilong ol Juda i go kalabus long Babilon long yia 607 B.C.E. Ol Juda bai stap kalabus inap hamas yia? God i tok: “70 yia i pinis, . . . bai mi mekim save long king bilong Babilon na long ol manmeri bilong en, bilong bekim pasin nogut ol i bin mekim. . . . Na bai graun bilong Babilon i stap nating oltaim oltaim.”—Jeremaia 25:12.

Olsem stori i kamapim pinis, Sairus i kisim Babilon long yia 539 B.C.E. I no longtaim na em i larim ol Juda i go fri, na ol i go kamap bek long ples bilong ol long yia 537 B.C.E.—em olsem 70 yia stret bihain long taim Sairus i salim ol long go bek long asples bilong ol. (Esra 1:1-4) Tasol Babilon yet, isi isi em i kamap wanpela ples “nating”—dispela tu i kamapim klia olsem tok profet bilong Baibel i stret tru.

BILONG WANEM YUMI MAS TINGIM DISPELA SAMTING?

Tingim dispela: Baibel i tok profet olsem (1) ol Juda bai stap kalabus inap 70 yia, (2) Sairus bai daunim Babilon na ol samting em i bin mekim bilong kisim Babilon, na (3) Babilon bai stap nating. Ol man yet i no inap tokaut long ol samting bai kamap planti handret yia bihain! Olsem na em i klia tru: “Ol tok profet i no bin kamap long laik bilong ol man yet, nogat, holi spirit i kirapim ol long autim ol tok God yet i bin givim long ol.” (2 Pita 1:21) Tru tumas, em i bikpela samting long yumi mas skelim gut Baibel.

a Dispela tok i makim hevi bilong wan wan mani long skel. Bilong kisim sampela save moa, lukim sapta 7 long buk Putim Yau Long Tok Profet Bilong Daniel!, em ol Witnes Bilong Jehova i wokim.