Kalap go long lista

Kalap go long lista bilong ol tok

Mi Mekim Wok Bilong Jehova Long Taim Bilong Hevi

Mi Mekim Wok Bilong Jehova Long Taim Bilong Hevi

Mi Mekim Wok Bilong Jehova Long Taim Bilong Hevi

Stori bilong Maatje De Jonge-Van Den Heuvel

MI GAT 98 krismas. Mi bin mekim wok bilong Jehova inap 70 yia, tasol i gat ol samting i bin traim bilip bilong mi. Long Wol Woa 2, mi stap long wanpela banis kalabus we mi mekim wanpela disisen em bihain mi bel hevi long mi bin mekim. Sampela yia bihain, narapela traim i painim mi. Tasol mi amamas long Jehova olsem mi inap mekim wok bilong em, maski mi gat ol traim.

Long Oktoba 1940 senis i kamap long laip bilong mi. Mi stap long Hilversum, em wanpela taun i stap 24 kilomita saut-is long Amsterdam long Netelan. Lain Natsi i bosim dispela kantri. Mi marit long Jaap de Jonge inap 5-pela yia pinis, em wanpela gutpela poroman, na mipela i gat wanpela pikinini meri i gat 3-pela krismas, nem bilong en, Willy. Mipela i stap klostu long wanpela famili i stap rabis, na ol i hatwok long painim kaikai inap long 8-pela pikinini bilong ol. Tasol maski ol i stap rabis, ol i givim ples slip na kaikai long wanpela yangpela man. Mi tingting planti olsem, ‘I gat wanem as na ol i mekim olsem.’ Taim mi kisim sampela kaikai i go long ol, mi kisim save olsem em wanpela painia. Em i tokim mi long Kingdom Bilong God na ol blesing bilong en. Mi pilim tru ol tok mi lainim na kwiktaim mi kisim tok i tru. Long dispela yia yet mi dediket long Jehova na kisim baptais. Wanpela yia bihain long mi kisim baptais, man bilong mi tu i kisim tok i tru.

Mi no gat bikpela save long Baibel, tasol mi kliagut olsem taim mi kamap wanpela Witnes, mi insait long wanpela oganaisesen em gavman i tambuim. Na mi save tu olsem ol i kalabusim pinis planti Witnes, long wanem, ol i bin autim tok long Kingdom. Maski i olsem, mi kirap autim tok long ol haus, na mi na man bilong mi i orait long ol painia na wasman raun i ken kam slip long haus bilong mitupela. Na tu, haus bilong mitupela i kamap ples bilong putim ol buk na Baibel, em ol brata na sista long Amsterdam i kisim i kam. Ol i putim planti buk long baiskol bilong ol na karamapim long sel na bringim i kam. Dispela lain i gat bikpela pasin laikim na strongpela bel! Ol i laik helpim ol brata bilong ol, maski dai inap painim ol.​—⁠1 Jo. 3:⁠16.

“Mama, Bai Yu Kam Bek Hariap?”

Mi bin baptais inap 6-pela mun na 3-pela polisman i kam long haus bilong mi. Ol i kam insait na sekim ol samting long haus. Ol i no lukim kabot i pulap long ol buk na nius, tasol ol i painim sampela buk aninit long bet bilong mitupela. Wantu ol i tokim mi long bihainim ol i go long polis stesin long Hilversum. Taim mi holim pikinini meri bilong mi bilong tok gutbai long em, Willy i askim mi, “Mama, bai yu kam bek hariap?” Mi tok, “Yes, pikinini, mama bai kam bek hariap.” Tasol 18 mun bai pinis paslain long mi ken holim em gen.

Wanpela polisman i kisim mi long tren i go long Amsterdam bambai ol polis i ken givim ol askim long mi. Ol i laik subim mi long tokaut olsem 3-pela brata long Hilversum ol i Witnes Bilong Jehova. Mi tok: “Mi no save long ol, wanpela tasol mi save long em. Em i man bilong bringim susu i kam long mipela.” Na em tru, dispela man i save bringim susa long ol haus. Tasol mi tok moa long ol olsem, “Em i wanpela Witnes Bilong Jehova o nogat, yupela mas askim em, no ken askim mi.” Taim mi no mekim wanpela tok moa, ol i paitim mi long pes bilong mi na putim mi long sel na mi stap 2-pela mun. Taim man bilong mi i kisim save long mi stap we, em i bringim sampela klos na kaikai long mi. Bihain, long Ogas 1941, ol i salim mi i go long Ravensbrück​—⁠em wanpela banis kalabus nogut bilong ol meri, na i stap 80 kilomita long hap not long Berlin, Jemani.

“No Ken Bel Hevi”

Taim mipela i kamap long dispela ples, ol i tokim mipela olsem mipela ken i go bek long ples bilong mipela sapos mipela i sainim wanpela pepa i tokaut olsem mipela i no stap Witnes moa. Tasol mi no sainim. Olsem na ol i tokim mi long givim olgeta samting bilong mi i go long ol na long rausim olgeta klos bilong mi long rum waswas. Long dispela rum waswas mi bungim sampela sista Kristen bilong Netelan. Ol i givim mipela ol klos bilong kalabus i gat pepol traiengol long en, na wanpela plet, kap, na spun. Ol i putim mipela long wanpela bareks. Long dispela hap mi krai, em namba wan taim mi bin krai bihain long taim ol i arestim mi. Mi krai na tok, “Wanem samting bai kamap? Mi bai stap long dispela hap inap long wanem taim?” Long dispela taim pasin bilong mi long pas wantaim Jehova i no strong tumas, long wanem, mi bin save long tok i tru inap sampela mun tasol, na i gat planti samting mi no lain yet long en. Neks de, long taim bilong kolim nem bilong ol kalabusmeri, wanpela sista bilong Netelan i luksave olsem mi bel hevi. Em i tok: “No ken bel hevi! I no gat wanpela samting inap mekim nogut long yumi.”

Taim ol i kolim pinis nem bilong mipela, ol i kisim mipela i go long narapela bareks we i gat sampela handet sista Kristen bilong Jemani na Netelan i stap, na ol i tok amamas long mipela. Sampela sista bilong Jemani ol i bin i stap winim wanpela yia pinis long dispela bareks. Pasin bilong stap wantaim ol i strongim mi na mi amamas. Mi kirap nogut olsem dispela bareks we ol sista i stap long en i klin tru winim ol narapela bareks. Bareks bilong mipela i klin, na tu, ol narapela i save olsem pasin stil, tok nogut, na pait, i no save kamap long en. Maski mipela karim ol hevi, bareks bilong mipela i olsem wanpela klinpela ailan i stap namel long solwara i doti.

I Stap Bilong Mipela Long Banis Kalabus

Long dispela hap mipela i mekim planti wok, tasol i no gat planti kaikai. Mipela mas kirap long 5 klok long bikmoning, na bihain liklik ol i kirap kolim ol nem bilong mipela. Ol gad i save sanapim mipela long ausait inap wanpela aua, maski em ren o san. Long 5 klok apinun, bihain long mipela i mekim pinis bikpela wok, ol i kolim gen ol nem bilong mipela. Bihain long dispela, mipela i kaikai bret na sup na go slip​—⁠mipela i taiet tru.

Long olgeta de​—⁠Sande tasol nogat​—⁠ol i makim mi long wok long fam we mi save katim wit, digim ol baret, na klinim banis pik. Maski em hatwok na i mekim mi doti, mi inap mekim long olgeta de, long wanem, mi yangpela yet na mi gat strong. Na long taim bilong wok mi save singim ol song i gat tok bilong Baibel long en na dispela i strongim mi. Tasol long olgeta de mi gat laik tru long lukim man na pikinini bilong mi.

Ol i givim liklik kaikai tasol long mipela, tasol mipela ol sista i save bungim wanpela hap bret long olgeta de na bai mipela i gat sampela kaikai moa long Sande, taim i gat rot long bung wantaim bilong stori long Baibel. Mipela i no gat ol buk na nius bilong Baibel, tasol mipela i amamas long putim yau taim ol lapun sista Jeman em ol i stap gut long God ol i stori long ol tok bilong Baibel. Mipela i bin mekim tu Memorial bilong tingim indai bilong Krais.

Bel Hevi na Ol Tok Bilong Strongim Bel

Sampela taim ol i tokim mipela long mekim sampela wok bilong sapotim woa ol Natsi i insait long en. Mipela i no save insait long ol samting bilong politik, olsem na olgeta sista i no orait long mekim dispela wok, na mi bihainim gutpela pasin bilong ol. Panismen ol i givim long mipela em olsem, inap planti de ol i no givim kaikai long mipela, na long taim bilong kolim ol nem bilong mipela, ol i save sanapim mipela inap planti aua. Wanpela taim, long taim bilong bikpela kol nogut tru, ol i putim mipela long wanpela haus kalabus inap 40 de we i no gat samting bilong hatim skin.

Planti taim ol i tokim mipela ol Witnes Bilong Jehova, olsem ol bai larim mipela i lusim kalabus na go bek long ples sapos mipela i sainim wanpela pepa i tokaut olsem bai mipela i no stap moa olsem Sumatin Bilong Baibel. Bihain long mi stap wanpela yia pinis long Ravensbrück, mi kirap long pilim bel hevi tru. Mi gat bikpela laik tru long lukim man na pikinini meri bilong mi, olsem na mi go long ol gad, na askim ol long dispela pepa, na mi sainim.

Taim ol sista i kisim save long samting mi mekim, sampela i givim baksait long mi. Tasol tupela lapun sista Jemani, nem bilong ol Hedwig na Gertrud, ol i kam painim mi na tokim mi olsem ol i laikim yet mi. Taim mipela i wok wantaim long banis pik, long gutpela pasin ol i stori long mi olsem em i bikpela samting long stap gut long Jehova na yumi soim olsem yumi laikim em long rot bilong holimpas bilip. Mi pilim tru gutpela pasin bilong ol long sori long mi na tingim mi olsem pikinini bilong ol. a Mi save olsem samting mi bin mekim em i no stret, na mi laik rausim nem bilong mi long dispela pepa. Wanpela nait mi tokim wanpela sista long dispela laik bilong mi. Ating wanpela gad i bin harim toktok bilong mipela, long wanem, long dispela nait yet, wantu ol i rausim mi long kalabus na ol i salim mi long tren i go bek long Netelan. Wanpela gad​—⁠mi inap tingim yet pes bilong em​—⁠i tokim mi: “Yu stap yet wanpela Bibelfoscher (Sumatin Bilong Baibel), na bai yu stap olsem yet.” Mi bekim tok olsem: “Yes, bai mi mekim, sapos em laik bilong Jehova.” Tasol mi wok long tingting yet, ‘Olsem wanem mi inap soim olsem mi no wanbel moa long pepa mi bin sainim?’

Wanpela hap bilong dispela pepa i tok: “Mi promis long mi no ken mekim gen wok bilong Intenesenel Baibel Stiuden Sosaiti.” Mi kliagut long samting mi mas mekim! Long Janueri 1943, taim mi kamap pinis long ples, mi kirap gen long mekim wok autim tok. Tasol mi save, sapos mi autim tok long Kingdom Bilong God na ol Natsi i arestim mi gen, mi bai kisim bikpela panismen tru.

Narapela samting mi mekim bilong soim Jehova olsem mi gat bikpela laik long i stap gutpela wokboi bilong em, mi na man bilong mi i mekim haus bilong mipela i kamap gen olsem ples slip bilong ol wasman raun na ol brata i save raun na bringim ol buk na nius i kam. Mi amamas tru olsem rot i op gen long mi ken kamapim klia pasin bilong mi long laikim Jehova na lain bilong em!

Bikpela Hevi Tru

Sampela mun paslain long woa i pinis, mi na man bilong mi i kisim bikpela hevi tru. Long Oktoba 1944, wantu sik i painim pikinini meri bilong mipela. Willy i gat sik dipteria. Sik i go bikpela hariap, na 3-pela de bihain em i dai. Em i gat 8-pela krismas tasol.

Mipela i gat wanpela pikinini tasol, na taim em i dai dispela i bagarapim tru bel bilong mipela. Ol hevi mi bin kisim long Ravensbrück i samting nating taim mi skelim wantaim dispela pen mi pilim long taim pikinini bilong mipela i dai. Taim mipela i pilim bel hevi nogut tru, tok bilong Song 16:8 i save mekim gut bel bilong mipela. Em i tok: “Oltaim mi save pilim Bikpela i stap klostu long mi. Em i stap klostu na i givim strong long mi, olsem na i no gat wanpela samting i ken mekim mi i pret na guria.” Mi na man bilong mi i bin bilip tru long tok promis bilong Jehova long kirap bek. Mipela i wok strong long stap insait long tok i tru na oltaim mipela i givim bel long autim gutnius. I kam inap long taim man bilong mi i dai long 1969, em i bin helpim mi gut long amamas long mekim wok bilong Jehova.

Ol Blesing na Ol Amamas

Inap planti yia pinis, samting i bin givim bikpela amamas long mipela em pasin bilong poroman wantaim ol fultaim sevan. Olsem long taim bilong Wol Woa 2, haus bilong mipela i bin i stap olsem ples we ol wasman raun wantaim ol meri bilong ol i ken kam stap taim ol i kam lukim kongrigesen bilong mipela. Tupela marit olsem, em Maarten na Nel Kaptein, i bin stap long haus bilong mipela inap 13 yia! Taim Nel i kisim bikpela sik nogut tru, inap 3-pela mun mi lukautim em long haus bilong mipela i go inap long taim em i dai. Pasin bilong poroman wantaim ol na ol gutpela bratasista long kongrigesen i bin helpim mi long amamas long paradais bilong spirit em yumi stap long en nau.

Long 1995, mi kisim bikpela amamas tru​—⁠ol i singautim mi long go long wanpela bung long Ravensbrück. Long dispela hap mi bungim ol sista mi bin stap wantaim ol long banis kalabus, mi no bin lukim ol inap 50 yia! Pasin bilong stap wantaim ol em samting mi bin pilim tru na mi no inap lusim tingting long en. Narapela i strongim narapela long wetim dispela taim we ol famili bilong mipela i dai pinis bai kirap bek.

Long Rom 15:​4, aposel Pol i tok, ol tok bilong Baibel bai “strongim bel bilong yumi na mekim yumi sanap strong na wetim God i kisim yumi.” Mi tenkyu long Jehova olsem mi gat gutpela samting tru long wetim i kamap, em samting i bin helpim mi long amamas long mekim wok bilong em, long taim bilong ol hevi tu.

[Futnot]

a Long dispela taim, ol brata i no inap salim o kisim tok long ol brata long hetkota, olsem na ol i no kliagut long samting ol i mas mekim taim wanpela i tokaut olsem em i no stap Witnes moa. Dispela i helpim yumi long save long as na ol sista long kalabus i gat narapela narapela tingting long pasin ol i mas mekim long Maatje.

[Piksa long pes 10]

Mi wantaim Jaap, 1930

[Piksa long pes 10]

Willy, taim em i gat 8-pela krismas

[Piksa long pes 12]

Long 1995, mi go long wanpela bung. Mi sindaun long fran, namba tu long han kais