1. Manoa i mekim wanem taim em i kisim toksave olsem em bai kamap papa?

MERI bilong Manoa i tokim Manoa long nius we tupela wantaim i kirap nogut long en. Meri i lapun pinis na em i no inap karim pikinini. Tasol ensel bilong Jehova i kamap long meri na i tok: Manoa na meri bilong em bai i gat wanpela pikinini man! Manoa i amamas, tasol em i save olsem em bai i gat bikpela wok tru long mekim. Ol manmeri i mekim kain kain pasin nogut, olsem na hau bai em na meri bilong em i lukautim gut pikinini bambai em inap kamap bikpela na mekim wok bilong God? Manoa i beten long Jehova na i tok: “Dispela man [ensel] yu bin salim i kam, mi laik bai yu salim em i kam gen long mitupela. Na em i ken tokim mitupela long olgeta samting mitupela i mas mekim long dispela pikinini bihain bai i kamap.”—Het. 13:1-8.

2. Olsem wanem yu inap trenim ol pikinini? (Lukim blok “ Yu Mas Stadi Wantaim Ol.”)

² Sapos yu papa o mama, yu inap pilim tingting bilong Manoa. Yu gat bikpela wok long helpim pikinini long kisim save long Jehova na laikim em. (Snd. 1:8) Papamama Kristen i save stretim rot bambai famili i ken mekim Famili Lotu long olgeta wik. Tasol sapos papamama i laik bai pikinini i laikim tok i tru, orait ol i mas mekim sampela  samting moa. (Ritim Lo 6:6-9.) Olsem wanem yu inap helpim pikinini long pilim tok i tru? Dispela stadi na neks stadi bai stori long hau ol papamama inap bihainim eksampel bilong Jisas. Maski Jisas yet i no wanpela papa, ol papamama inap kisim skul long wok tisa bilong em. Taim em i skulim na trenim ol disaipel, em i save soim pasin laikim, mekim pasin daun, na bihainim savetingting. Yumi ken skelim wan wan bilong ol dispela pasin.

3. Olsem wanem Jisas i soim olsem em i laikim ol disaipel?

³ Jisas i no surik long tokim ol disaipel olsem em i laikim ol. (Ritim Jon 15:9.) Na tu, oltaim em i pas gut wantaim ol, na dispela i soim olsem em i laikim ol. (Mak 6:31, 32; Jon 2:2; 21:12, 13) Jisas i trenim ol long mekim wok, na tu, em i mekim ol narapela samting wantaim ol. Olsem na ol disaipel i save olsem Jisas i laikim ol tru. Olsem wanem yu inap bihainim pasin bilong Jisas long mekim wok tisa?

4. Olsem wanem yu inap helpim ol pikinini long luksave olsem yu laikim ol? (Lukim piksa long kirap bilong stadi.)

⁴ Yu mas tokim ol pikinini olsem yu laikim ol, na oltaim yu mas helpim ol long save olsem yu tingim ol tru. (Snd. 4:3; Tai. 2:4) Samuel i stap long Australia, na em i tok: “Taim mi liklik yet, Papa i save ritim Baibel Stori long mi long olgeta apinun. Em i bekim ol askim bilong mi, hagim mi, na givim kis long mi taim mi laik slip long nait. Bihain, mi kirap nogut long save olsem Papa i kamap bikpela insait long famili we ol i no gat pasin bilong hagim na givim kis long narapela narapela! Maski i olsem, Papa i wok strong tru long mekim ol pasin i soim olsem em i laikim mi. Olsem na mi pas gut tru wantaim em, na mi stap belgut na bel isi.” Yupela ol papamama i mas tokim pikinini olsem, “Mi laikim yu,” na dispela bai helpim pikinini long i stap gut na stap bel isi. Mekim ol samting bilong helpim ol pikinini long save olsem yupela i laikim ol. Toktok gut wantaim ol, kaikai wantaim ol, na mekim sampela pilai wantaim ol.

5, 6. (a) Jisas i mekim wanem bilong helpim ol lain em i laikim? (b) Sapos papamama i bihainim stretpela pasin na stretim pikinini, olsem wanem pikinini inap pilim olsem papamama i laikim em?

 ⁵ Jisas i tok: “Ol man mi laikim ol, mi save stretim ol na skulim ol.” * (Rev. 3:19) Planti taim ol disaipel i tok pait long husat i stap namba 1, tasol Jisas i no les kwik long ol. Na tu, taim ol i no bihainim tok bilong em, em i no givim baksait long ol, nogat. Jisas i skelim taim na ples i stret, na em i bihainim pasin laikim na long pasin isi em i stretim ol.—Mak 9:33-37.

⁶ Taim yu stretim pikinini, dispela i soim olsem yu laikim em. Sampela taim yu ken stori gut long risen na wanpela pasin i stret o i no stret. Sampela taim, pikinini i no inap mekim ol samting yu tokim em long mekim. (Snd. 22:15) Taim kain samting olsem i kamap, yu ken bihainim pasin bilong Jisas. Yu ken bihainim pasin laikim na pasin isi, na stretim pikinini long taim na ples i stret. Elaine em wanpela sista long Saut Afrika, na em i tok: “Oltaim papamama i save stretim mi. Sapos ol i tokim mi long panismen ol bai givim long mi sapos mi bikhet, ol i save mekim stret samting ol i tok long mekim. Tasol taim ol i laik stretim mi, ol i save tokim mi long risen bilong ol, na ol i no save stretim mi taim ol i belhat. Olsem na mi stap bel isi. Mi save long ol samting mi mas mekim, na ol samting mi no ken mekim.”

7, 8. (a) Olsem wanem beten bilong Jisas i soim olsem em i bihainim pasin daun? (b) Yu ken beten long wanem ol samting na dispela inap skulim pikinini long trastim God?

⁷ Tingim ol disaipel: Ol i pilim olsem wanem taim ol yet i harim o bihain ol i kisim save long ol tok Jisas i kolim long wanpela bilong ol laspela beten em i mekim? Jisas i beten na tok: “Aba, Papa, yu inap mekim olgeta samting, rausim dispela kap long mi. Tasol yu no ken mekim samting mi laikim, nogat, mekim samting yu laikim.” * (Mak 14:36) Ol disaipel i luksave olsem maski Jisas em i Pikinini Bilong God na em i gutpela olgeta, em i beten askim God long helpim em, olsem na ol i mas bihainim pasin bilong em.

⁸ Ol pikinini i kisim wanem skul long ol tok yu kolim long beten? Taim yu beten long Jehova, i no olsem yu beten tasol long askim em long helpim yu long skulim pikinini, nogat. Taim yu beten na bihainim pasin daun, ol pikinini bai lain long trastim Jehova. Ana i stap long Brasil, na em i tok: “Taim 2-pela bubu i sik, papamama i save beten askim Jehova long strongim ol na givim savetingting long ol bambai ol inap mekim ol gutpela disisen. Na tu, taim bikpela hevi i kamap, papamama i beten na putim olgeta dispela hevi long han bilong Jehova. Dispela i skulim mi long trastim Jehova.” Taim yu beten wantaim ol pikinini, yu ken beten askim Jehova long helpim ol, na yu ken beten askim Jehova long helpim yu tu. Yu ken askim God long strongim yu long toktok wantaim bos long ples wok bambai yu inap kisim sampela de malolo bilong i go long kibung, o yu ken askim em long strongim yu bambai yu inap autim tok long neiba, o helpim yu long ol narapela samting. Bihainim pasin daun na soim olsem yu trastim God, na ol pikinini bai bihainim pasin bilong yu.

9. (a) Olsem wanem Jisas i skulim ol disaipel long bihainim pasin daun na mekim wok bilong helpim ol narapela? (b) Sapos yu redi long helpim ol narapela, ol pikinini bai lain long mekim wanem?

⁹ Long pasin na toktok bilong Jisas, em i trenim ol disaipel long bihainim pasin daun na mekim wok bilong helpim ol narapela. (Ritim Luk 22:27.) Em i skulim ol long daunim laik bilong ol yet taim ol i mekim wok bilong Jehova, na taim  ol i stap wantaim ol wanbilip. Taim papamama i bihainim pasin daun na daunim laik bilong ol yet, ol inap skulim ol pikinini long bihainim wankain pasin. Debbie em mama i gat 2-pela pikinini, na em i tok: “Man bilong mi i mekim wok elda, na em i save lusim sampela haptaim long i stap wantaim ol narapela, tasol mi no save jeles. Mi save olsem sapos mipela i nidim em, em bai lusim sampela haptaim long i stap wantaim mipela.” (1 Tim. 3:4, 5) Man bilong em, Pranas, i tok: “Bihain, ol pikinini i laik tru long mekim ol wok bilong redim ol samting bilong kibung na mekim ol narapela wok lotu. Ol i kamap strong long bilip, kisim planti pren, na ol i pilim olsem ol i pas gut wantaim ol narapela!” Long nau, famili olgeta i mekim wok bilong Jehova long autim tok fultaim. Taim yu mekim pasin daun na daunim laik bilong yu yet, ol pikinini bai kisim skul long olsem wanem ol yet inap helpim ol narapela.

10. Taim sampela manmeri i kam long lukim Jisas, em i mekim wanem na dispela i soim olsem em i gat savetingting?

¹⁰ Jisas i bihainim savetingting na em i traim long luksave long risen bilong ol manmeri long pasin ol i mekim. Wanpela taim Jisas i autim tok long Galili, na sampela manmeri i laik bihainim em. (Jon 6:22-24) Jisas inap lukim tingting i stap insait long bel bilong man, olsem na em i luksave olsem ol manmeri i no tingim tok em i autim, nogat, ol i tingting tasol long kisim kaikai bilong strongim bodi. (Jon 2:25) Jisas i luksave long dispela samting, olsem na em i mekim pasin isi na stretim ol na tokim ol long stretpela pasin ol i mas mekim.—Ritim Jon 6:25-27.

11. (a) Stori long olsem wanem savetingting inap helpim yu long luksave sapos pikinini i laikim wok autim tok o nogat. (b) Olsem wanem yu inap kirapim pikinini long laikim wok autim tok?

¹¹ Yu no inap lukim tingting i stap insait long bel bilong pikinini, tasol yu ken bihainim savetingting na luksave sapos pikinini i laikim wok autim tok, o nogat. Planti papamama i save stop liklik namel long wok autim tok bambai ol pikinini inap malolo liklik na kisim sampela kaikai o dring. Tasol yu ken askim yu yet olsem: ‘Pikinini i amamas long autim tok, o em i amamas tasol long kisim malolo?’ Sapos yu luksave olsem pikinini i no amamas long autim tok o em i no kisim sampela gutpela ekspiriens,  orait putim sampela mak long ol samting yupela bai mekim. Tingim gut sampela rot bilong kirapim ol long poromanim yu oltaim long autim tok.

12. (a) Olsem wanem Jisas i bihainim savetingting na em i givim tok lukaut long ol disaipel long sait bilong pasin doti? (b) Wai na yumi inap tok olsem Jisas i givim tok lukaut long taim stret?

¹² Jisas i bihainim savetingting na em i tokim ol disaipel long ol samting inap pulim man long mekim sin. Ol disaipel i save olsem i no stret long mekim pasin pamuk. Tasol Jisas i givim tok lukaut long ol samting we inap pulim man long mekim pasin pamuk. Jisas i tok: “Man husat i wok long lukluk long wanpela meri na aigris long em, long bel em i mekim pinis pasin adaltri. Sapos ai long han sut bilong yu i wok long pundaunim yu, orait kamautim na tromoi i go.” (Mat. 5:27-29) Tok bilong Jisas i kamap long taim stret bilong helpim ol Kristen husat i stap aninit long gavman Rom. Wanpela saveman i stori long ol drama ol Rom i save mekim antap long ol stes, na em i tok: “Ol man i save lukim na harim ol pilai i stori long pasin doti, na ol i save amamas na paitim han long ol pilai i pulap long ol pasin doti i sting tru.” Jisas i soim pasin laikim na em i bihainim savetingting, olsem na em i givim tok lukaut long ol disaipel long ol samting we inap pulim ol long mekim pasin doti!

13, 14. Olsem wanem yu inap lukautim ol pikinini na bai ol i no ken insait long ol amamas nogut?

¹³ Savetingting inap helpim yu long lukautim ol pikinini long sait bilong bilip. Long nau, maski ol pikinini i stap liklik yet, em isi tru long ol inap lukim ol piksa nogut bilong ponografi na ol narapela pasin nogut. Ol papamama Kristen i tokim ol pikinini olsem i no stret long kisim amamas long rot bilong ol pasin nogut. Tasol savetingting bai helpim yu long luksave long wai na pikinini i laik lukim ol piksa bilong ponografi. Askim yu yet: ‘Wanem samting inap kirapim laik bilong pikinini long lukim ponografi? Pikinini i save long hevi em yet bai karim sapos em i lukim ol dispela piksa nogut? Mi soim gutpela pasin we inap kirapim pikinini long i kam long mi long kisim helpim sapos em i kisim laik nogut bilong lukim ponografi?’ Maski pikinini i liklik yet, yu inap tokim em olsem: “Sapos yu lukim Web-sait i stori long pasin pamuk na yu laik lukim ol samting i stap insait long dispela Web-sait, orait yu mas kam na tokim mi. Yu no ken sem. Mi laik helpim yu.”

¹⁴ Savetingting bai helpim yu long skelim gut wanem kain samting yu laik mekim bilong kisim amamas long en. Pranas em yumi stori pinis long em, em i tok: “Ol pikinini bai skelim ol musik, ol muvi, na ol buk em mipela papamama i orait long en, na dispela bai stiaim tingting bilong ol. Yu inap putim planti lo, tasol ol pikinini bai lukim pasin bilong yu na bihainim.” Sapos pikinini i lukim olsem yu makim ol amamas i klin, dispela bai kirapim ol tu long makim wankain amamas.—Rom 2:21-24.

15, 16. (a) Bilong wanem yu ken bilip olsem God bai helpim yu long trenim ol pikinini? (b) Yumi bai stori long wanem samting long neks stadi?

¹⁵ Wanem samting i kamap taim Manoa i askim God long olsem wanem em bai lukautim pikinini? “God i harim prea bilong Manoa.” (Het. 13:9) Ol papamama, Jehova bai harim beten bilong yupela tu. Em bai bekim beten bilong yupela na helpim yupela long trenim ol pikinini. God inap helpim yupela long soim pasin laikim, mekim pasin daun, na bihainim savetingting.

¹⁶ Jehova i helpim ol papamama long trenim ol liklik pikinini, na tu, em bai helpim ol long trenim ol tineja pikinini. Neks stadi bai stori long olsem wanem papamama inap bihainim pasin bilong Jisas na soim pasin laikim, mekim pasin daun, na bihainim savetingting taim ol i trenim ol tineja long mekim wok bilong Jehova.