1, 2. Bilong wanem tok piksa bilong paia i stret long strong i stap long ol tok yumi mekim?

 LONG Oktoba 1871, wanpela bikpela paia tru i kamap na i kukim bikbus long Wisconsin, em stet long Amerika—i no gat kain paia olsem i bin kamap long bipo. Paia i kamap bikpela moa na i hot nogut tru na kilim i dai moa long 1,200 manmeri na kukim planti diwai tru, inap olsem 2 bilion. Ol tren i go i kam long rot na liklik liklik paia long en i bin kirapim dispela traipela paia. Tok bilong Jems 3:5 em i tru olgeta: “Tingim! Liklik paia tru inap kirapim bikpela paia i kukim bikpela hap bilong bus!” Bilong wanem Jems i tok olsem?

² Jems i kamapim klia mining bilong tok bilong em long ves 6. Em i tok: “Tang em i olsem paia.” Tang i olsem tok piksa bilong makim toktok bilong yumi. Wankain olsem paia, toktok bilong yumi inap kamapim bikpela hevi. Baibel i tok: “Toktok bilong yu em inap mekim man i stap gut na em inap long bagarapim man.” (Snd. 18:21) Yumi save olsem paia inap kamapim hevi, tasol dispela i no pasim yumi long yusim paia. Olsem tasol, toktok bilong yumi inap kamapim hevi, tasol dispela i no pasim yumi long toktok. Tingim olsem: Yumi mas kontrolim ol tok yumi mekim. Sapos yumi kontrolim paia, yumi inap yusim paia long kukim kaikai, hotim skin bilong yumi, na  yusim olsem lait long nait. Sapos yumi kontrolim tang bilong yumi, yumi inap yusim toktok bilong yumi long givim ona long God na helpim ol narapela.—Sng. 19:14.

3. Yumi bai skelim wanem 3-pela samting long sait bilong toktok?

³ Maski yumi toktok o yumi mekim sain long han, yumi inap kamapim ol tingting na filings bilong yumi, na dispela em gutpela presen i kam long God. Olsem wanem yumi inap yusim dispela presen long strongim narapela? (Ritim Jems 3:9, 10.) Yumi bai skelim 3-pela bikpela samting long sait bilong toktok: wanem taim yumi mas toktok, ol tok yumi mekim, na wei bilong tromoi tok.

4. Wanem kain taim em “taim bilong pasim maus”?

⁴ Yumi save toktok long olgeta de, tasol Baibel i tok, i gat “taim bilong pasim maus.” (Sav. 3:7) Sapos yumi pasim maus taim ol narapela i toktok, dispela i soim olsem yumi rispektim ol. (Jop 6:24) Sapos yumi kontrolim tang bilong yumi na yumi no autim ol tok hait, dispela i soim olsem yumi gat pasin bilong skelim gut ol samting. (Snd. 20:19) Sapos yumi bosim gut tang taim ol narapela i sikirapim bel bilong yumi, dispela i soim olsem yumi bihainim savetingting.—Sng. 4:4.

5. Olsem wanem yumi inap soim olsem yumi amamas long presen em God i givim long yumi, em pasin bilong toktok?

⁵ Baibel i tok tu olsem i gat “taim bilong toktok.” (Sav. 3:7) Sapos wanpela pren i givim yu naispela presen, yu bai amamas na yusim gut dispela presen. Olsem tasol, Jehova i givim presen long yumi, em pasin bilong toktok. Sapos yumi amamas long dispela presen, yumi bai yusim gut. Yumi bai autim ol tingting i stap long bel bilong yumi, tokaut long ol samting yumi nidim, mekim tok bilong strongim narapela, na litimapim nem bilong God. (Sng. 51:15) Olsem wanem yumi inap luksave long gutpela “taim bilong toktok”?

6. Olsem wanem Baibel i soim olsem em i bikpela samting long makim gutpela taim bilong toktok?

⁶ Tok bilong Sindaun 25:11 (NW) i kamapim tok piksa long pasin bilong makim wanem taim i stret long toktok: “Sapos man i makim stretpela taim bilong toktok na em i mekim ol tok, dispela i olsem ol apol ol i wokim long gol na bilasim long silva.” Apol ol i wokim long gol em naispela samting. Tasol sapos ol i bilasim long silva, dispela bai mekim apol i luk nais moa yet. Olsem tasol, sapos yumi makim gutpela taim bilong toktok, ol narapela bai amamas long tok yumi mekim na tok bilong yumi bai helpim ol. Hau bai yumi inap makim gutpela taim bilong toktok?

7, 8. Olsem wanem ol bratasista long Japan i bihainim eksampel bilong Jisas na makim taim i gutpela long stori long kirap bek?

⁷ Tok bilong yumi inap helpim ol narapela, tasol sapos yumi no makim gutpela taim bilong toktok, tok bilong yumi inap lus nating. (Ritim Sindaun 15:23.) Long Mas 2011, guria na sunami i bagarapim tru sampela taun long hap is bilong Japan. Winim 15 tausen manmeri i dai. Maski ol Witnes Bilong Jehova long dispela hap i kisim bagarap, ol i yusim Baibel long mekim gut bel bilong ol manmeri husat i krai sori long ol famili i dai. Tasol planti asples i holim strong bilip bilong lotu Buda na ol i no save long tok bilong Baibel. Bihain stret long sunami, ol bratasista i skelim olsem dispela em i no gutpela taim bilong stori long ol manmeri long bilip bilong kirap bek. Olsem na ol i mekim ol tok bilong strongim bel bilong ol manmeri na yusim tok bilong Baibel long stori long risen bilong ol bikpela hevi i painim ol manmeri.

⁸ Jisas i save long wanem taim i gutpela long toktok, na wanem taim i no gutpela long toktok. (Jon 18:33-37; 19:8-11) Wanpela taim em i tokim ol disaipel olsem: “Mi gat planti samting  moa bilong tokim yupela, tasol long nau yupela i no inap kisimgut.” (Jon 16:12) Ol Witnes long hap is bilong Japan i bihainim eksampel bilong Jisas. Inap 2 na hap yia bihain long sunami, ol i tilim Kingdom Nius Namba 38, het tok bilong en, “Tru Tru Ol Man i Dai Pinis Inap Stap Laip Gen?” Long dispela taim, tok ol i autim long kirap bek i mekim gut bel bilong planti manmeri, na planti bilong ol i kisim kopi bilong dispela nius. Kalsa na lotu bilong ol manmeri i narapela narapela, olsem na yumi mas bihainim savetingting na makim taim i stret long toktok.

9. Wanem ol samting inap kamap na yumi mas makim gutpela taim bilong toktok?

⁹ Sampela taim, ating wanpela man i laik helpim yumi, tasol tok bilong em inap bagarapim tru bel bilong yumi. Yumi mas lusim sampela haptaim long skelim sapos i gutpela long yumi mekim sampela tok, o nogat. I no gutpela sapos yumi toktok long dispela man taim yumi bel hevi, long wanem, yumi no inap tingting gut na toktok. (Ritim Sindaun 15:28.) Na tu, yumi mas bihainim savetingting taim yumi laik autim tok long ol wanblut em ol i no Witnes. Yumi laik bai ol i kisim save long Jehova, tasol yumi mas i gat pasin bilong i no les kwik. Sapos yumi makim taim i stret long toktok na yumi mekim ol tok i stret, dispela bai kirapim laik bilong ol long putim yau long tok bilong yumi.

10. (a) Bilong wanem yumi mas skelim gut ol tok yumi laik mekim? (b) Wanem kain tok inap bagarapim bel bilong man?

¹⁰ Tok i gat strong long bagarapim bel bilong man, na mekim gut bel bilong man. (Ritim Sindaun 12:18.) Satan i bosim graun long nau, olsem na planti manmeri i yusim ol tok we i bagarapim bel bilong narapela. Ol muvi, ol musik, na ol pilai bilong nau i save kirapim ol man long mekim ol tok “i sap tumas na i katim [man] olsem bainat,” na “tok nogut bilong ol em i . . . olsem man i taitim banara na makim man long spia.” (Sng. 64:3) Ol Kristen i mas abrusim dispela pasin nogut. Ol man i save mekim “tok nogut” taim ol i tok bilas long narapela na rabisim em. Ol man i save tok bilas taim ol i laik mekim pani long narapela, tasol tok bilong ol inap mekim man i bel hevi tru, na dispela i soim olsem ol i no gat pasin rispek. Ol Kristen i mas “rausim” pasin bilong tok bilas. Tok pani inap bilasim toktok bilong yumi, tasol yumi no ken kalabus long pasin bilong yusim tok pani long tok bilas o mekim tok bilong daunim narapela. Baibel i tok: “Ol stingpela tok i no ken kamaut long maus bilong yupela, nogat. Mekim ol gutpela tok bilong strongim ol man taim ol i no gat strong.”—Efe. 4:29, 31.

11. Olsem wanem bel i save kirapim yumi long makim ol tok i stret?

¹¹ Jisas i skulim ol man olsem “maus i save autim ol tingting i pulap long bel.” (Mat. 12:34) Olsem na bel i save kirapim yumi long makim ol tok i stret long mekim. Toktok bilong yumi i kamapim klia tingting yumi holim long ol narapela. Sapos yumi gat pasin laikim na pasin sori, yumi bai mekim ol gutpela tok we i helpim na strongim ol narapela.

12. Yumi ken mekim wanem bilong helpim yumi yet long makim ol tok i stret?

¹² Pasin bilong tingting gut na skelim ol tok bai helpim yumi long makim ol tok i stret. Na tu, King Solomon i “skelim gut olkain gutpela tok” bambai em inap “painim tok i swit long yau bilong ol man, na em i raitim gut ol dispela trupela tok.” (Sav. 12:9, 10) Olsem wanem? Yu save hatwok long tingim ol “tok i swit long yau bilong ol man”? Sapos i olsem, orait yu ken bungim sampela nupela tok yu inap yusim long toktok bilong yu. Wanpela rot em long tingim gut ol tok ol i yusim long Baibel na long ol pablikesen bilong yumi. Painimaut mining bilong ol tok yu no kliagut long en. Bikpela samting moa em olsem,  yu mas lain long yusim ol tok long pasin we inap helpim narapela. Baibel i stori long pasin pren namel long Jehova na fesbon Pikinini bilong em, na i tok: “God, Bikpela i bin skulim mi [Jisas] long gutpela pasin bilong toktok, olsem na mi inap mekim gutpela tok bilong strongim bel bilong ol manmeri i no gat strong.” (Ais. 50:4) Taim yumi lusim sampela haptaim long tingim tingim ol tok yumi bai mekim, yumi bai tingim ol tok i stret long mekim. (Jems 1:19) Yumi ken askim yumi yet olsem, ‘Ol dispela tok bai kamapim stret mining bilong tok mi laik mekim, o nogat? Man bai pilim olsem wanem taim em i harim ol tok mi mekim?’

13. Bilong wanem em i bikpela samting long yumi mas mekim tok em man i kliagut long en?

¹³ Long bipo, lain Israel i save yusim trampet long singautim ol manmeri i kam bung, o salim ol i go long haus sel bilong ol, na tu, ol i save yusim trampet long singautim lain ami long i go long pait. Olsem na i stret long Baibel i mekim tok piksa long krai bilong trampet bilong kamapim klia olsem em i bikpela samting long yumi mas mekim ol tok em man inap kliagut long en. Sapos krai bilong trampet i no stret na ol soldia i no kliagut long en, hevi inap painim ol. Olsem tasol, sapos yumi mekim ol tok i no stret na man i no kliagut long en, em i no inap save long samting em i mas mekim. Sapos yumi laik mekim ol tok i stret na man inap kliagut long en, yumi mas bihainim savetingting na skelim gut ol tok yumi laik mekim.—Ritim 1 Korin 14:8, 9.

14. Jisas i stori long wanem samting na em i yusim ol tok i klia na isi long man inap pilim long bel?

¹⁴ Jisas i stap gutpela piksa long pasin bilong kolim ol tok i stret. Matyu sapta 5 i go sapta 7 i stori long sotpela tok em Jisas i bin mekim, tasol dispela tok i gat bikpela strong. Jisas i no mekim planti bilas tok o mekim ol tok em ol man i no kliagut long en, nogat. Na tu, em i no yusim ol strongpela tok na ol tok we inap bagarapim bel bilong ol man. Jisas i yusim ol tok i klia na ol man inap pilim tru long bel. Taim Jisas i laik helpim ol man i wari long kaikai bilong wan wan de, em i stori long hau Jehova i save givim kaikai long ol pisin. Ol man i olsem ol pisin, tasol Jisas i tok: “Yupela i winim tru ol pisin.” (Mat. 6:26) Jisas i mekim ol tok i klia na isi long ol man inap pilim tru long bel! Orait nau yumi ken skelim namba 3 bikpela samting long toktok bilong yumi.

15. Bilong wanem yumi mas bihainim pasin isi taim yumi toktok?

¹⁵ Yumi mas skelim gut wei bilong yumi long tromoi tok, wankain olsem yumi save skelim ol tok yumi laik mekim. Taim Jisas i stap long ples bilong em long Nasaret na autim tok long sinagog, ol manmeri “i kirap nogut long ol gutpela tok em i autim.” (Luk 4:22) Taim yumi bihainim pasin isi na toktok, man bai pilim tru ol tok yumi mekim na tok bilong yumi bai helpim em. Na tu, dispela inap kirapim man long senisim tingting bilong em. (Snd. 25:15) Yumi inap bihainim pasin bilong Jisas na toktok gut long ol man, soim pasin rispek, na tingim filings bilong ol. Taim Jisas i lukim olsem ol manmeri i laik tru long harim tok em i mekim, em i sori tru long ol na “em i kirap skulim ol long planti samting.” (Mak 6:34) Maski ol man i mekim nogut long Jisas, em i no mekim hatpela tok long ol.—1 Pita 2:23.

16, 17. (a) Olsem wanem yumi inap bihainim eksampel bilong Jisas taim yumi toktok wantaim ol wanfamili na ol pren insait long kongrigesen? (Lukim piksa long kirap bilong stadi.) (b) Wanem ol gutpela samting inap kamap taim yumi bihainim pasin isi long toktok bilong yumi?

¹⁶ Sapos yumi toktok wantaim man yumi save gut long em, yumi no inap bihainim pasin isi na savetingting. Yumi no inap skelim gut ol tok yumi mekim na wei bilong yumi long tromoi tok. Yumi inap mekim olsem taim yumi toktok  wantaim wanfamili o gutpela pren insait long kongrigesen. Jisas i pas gut tru wantaim ol disaipel, tasol em i no mekim hatpela tok long ol. Nogat tru! Taim ol disaipel i tok pait yet long husat namel long ol i stap nambawan na i winim ol narapela, Jisas i sanapim liklik pikinini namel long ol na em i yusim ol gutpela tok na stretim tingting bilong ol. (Mak 9:33-37) Ol elda i ken bihainim eksampel bilong Jisas na soim “pasin isi” taim ol i laik givim tok kaunsel long narapela.—Gal. 6:1.

¹⁷ Maski sapos man i toknogutim yumi, yumi ken bihainim pasin isi na toktok long em, na gutpela samting inap kamap. (Snd. 15:1) Wanpela mama wanpis i gat pikinini man, em tineja na dispela pikinini man i mekim ol pasin nogut. Wanpela sista Kristen i tokim mama bilong dispela pikinini olsem: “Yu no trenim gut pikinini bilong yu.” Mama i tingting gut pastaim na em i tok: “Em tru olsem pikinini i no bihainim stretpela pasin, tasol mi wok yet long trenim em. Mobeta yu mekim dispela tok bihain long Armagedon.” Mama i bihainim pasin isi na bekim tok, na dispela i helpim em long i stap wanbel yet wantaim sista husat i tromoi tok long em. Na tu, pikinini i harim ol dispela tok na dispela i strongim em. Em i luksave olsem mama i no givap long helpim em. Dispela i kirapim em long lusim ol poroman nogut. I no longtaim, em i kisim baptais na bihain em i wok long Betel. Maski yumi stap namel long ol bratasista, ol famili bilong yumi, o ol narapela em yumi no save long ol, “oltaim tok bilong [yumi] i mas gutpela, olsem [yumi] putim sol long en.”—Kol. 4:6.

18. Taim yumi bihainim eksampel bilong Jisas, olsem wanem dispela bai stiaim toktok yumi mekim?

¹⁸ God i givim gutpela presen tru long yumi, olsem yumi inap toktok. Long dispela rot, yumi inap tokim ol narapela long tingting i stap insait long bel bilong yumi. Yumi ken bihainim eksampel bilong Jisas na makim taim i stret long toktok, makim ol tok i stret, na bihainim pasin isi long toktok bilong yumi. Long dispela rot, toktok bilong yumi bai mekim gut bel bilong man i putim yau, na dispela bai amamasim Jehova, em Man i givim dispela presen—pasin bilong toktok.