1-2. (a) Pol i stap olsem wanem taim em i raitim pas i go long ol Efesus? (b) Yumi bai skelim wanem ol askim?

 TAIM aposel Pol i stap kalabus long wanpela haus long Rom, em i laik strongim ol wanbilip bilong em. Em i no inap long i go lukim ol, olsem na em i raitim ol pas. Long yia 60 o 61 C.E. samting, em i raitim wanpela bilong ol dispela pas i go long ol Efesus.—Efe. 1:1; 4:1.

² Klostu 10-pela yia i go pinis, Pol i bin stap sampela haptaim long Efesus, na em i autim tok na skulim ol man long gutnius. (Apo. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Em i laikim tru ol bratasista bilong em, olsem na em i laik helpim ol long stap gut yet long Jehova. Tasol wai na em i raitim pas i go long ol Kristen God i bin makim na stori long tudak na lait? Na olgeta Kristen i ken kisim wanem skul long dispela pas em i raitim? Yumi ken kisim bekim bilong ol dispela askim.

LONG TUDAK I GO LONG LAIT

3. Pol i kolim wanem ol tok long pas em i raitim i go long ol Efesus?

³ Pol i raitim ol dispela tok i go long ol Kristen long Efesus olsem: “Bipo yupela i stap long tudak, tasol nau yupela i stap long lait.” (Efe. 5:8) Long hia, Pol i yusim dispela tok tudak na lait bilong stori long hau pasin bilong ol Efesus i senis olgeta. Yumi ken skelim risen na Pol i tok pastaim ol Efesus i bin “stap long tudak.”

4. Olsem wanem ol manmeri long Efesus i stap tudak long sait bilong lotu?

⁴ Tudak long sait bilong lotu. Paslain long ol i kisim save long tok i tru na kamap ol Kristen, ol dispela lain Efesus em Pol i raitim  pas i go long ol, ol i bin kalabus long ol tingting giaman bilong ol lotu na wok bilong ol spirit nogut. Tempel bilong Artemis i stap long taun Efesus, na planti man long dispela taim bipo i tingim dispela tempel olsem wanpela bilong 7-pela samting i gat biknem tru long graun olgeta. Ol manmeri i save go long dispela tempel bilong lotuim ol imis. Pasin bilong wokim na salim ol imis bilong god meri Artemis em wanpela wok bisnis i save kamapim planti mani. (Apo. 19:​23-27) Na tu, dispela taun i gat nem long wokim ol mejik samting.—Apo. 19:19.

5. Olsem wanem ol manmeri long Efesus i stap tudak long sait bilong stretpela pasin?

⁵ Tudak long sait bilong stretpela pasin. Ol manmeri long Efesus i gat nem long mekim ol pasin pamuk i nogut tru na ol pasin bikhet na ol i no save sem. Ol i save mekim ol tok doti long ol ples bung bilong mekim ol pilai, na long ol bikpela bung bilong lotu. (Efe. 5:3) Planti bilong ol Efesus “i no save sem moa long pasin ol i mekim,” long tok Grik dispela inap makim olsem “long bel na tingting bilong ol, ol i no pilim pen moa long ol pasin nogut ol i mekim.” (Efe. 4:​17-19) Paslain long ol Efesus i kisim save long wanem samting i stret na wanem samting i no stret, ol i no pilim olsem bel i kotim ol long ol pasin nogut ol i mekim o ting olsem ol i gat asua long ai bilong Jehova, nogat. Olsem na Pol inap tok long ol olsem “long tingting ol i stap long tudak, na ol i stap longwe long laip i kam long God.”

6. Wai na Pol i tok long ol Efesus olsem “nau [ol] i stap long lait”?

⁶ Sampela bilong ol Efesus i no moa stap long tudak. Pol i tok: “Nau [ol] i stap long lait, long wanem, [ol] i pas wantaim Bikpela.” (Efe. 5:8) Nau ol i bihainim ol tok bilong Ol Rait Holi long laip bilong ol na dispela i olsem lait i stiaim ol. (Sng. 119:105) Ol i lusim ol pasin bilong lotu giaman em ol i save insait long en na ol pasin doti. Ol i “bihainim pasin bilong God” na ol i givim bel tru long lotuim Jehova na amamasim em.—Efe. 5:1.

7. Long wanem rot i stap bilong yumi i wankain long planti Kristen long Efesus?

⁷ Wankain olsem ol Efesus, paslain long  yumi kisim save long tok i tru, yumi bin stap tudak long sait bilong lotu na long stretpela pasin. Sampela bilong yumi i bin insait long selebretim ol holide em lotu giaman i as bilong en, na ol narapela i bin bihainim olkain pasin nogut long i stap bilong ol. Tasol yumi mekim ol senis taim yumi kisim save long ol lo bilong Jehova long wanem samting i stret na wanem samting i no stret. Yumi kirap long bihainim ol stretpela lo bilong em long laip bilong yumi. Olsem na yumi kisim planti blesing. (Ais. 48:17) Tasol long nau yumi save bungim planti hevi. Olsem na yumi mas stap longwe long tudak bilong dispela graun em yumi bin lusim pinis na “wokabaut yet olsem ol pikinini bilong lait.” Hau yumi ken mekim olsem?

SAKIM TUDAK

8. Olsem Efesus 5:​3-5 i kamapim, ol Efesus i mas sakim wanem samting?

⁸ Ritim Efesus 5:​3-5. Bilong i stap longwe tru long tudak long sait bilong stretpela pasin, ol Kristen long Efesus i mas wok yet long sakim ol pasin nogut em Jehova i no orait long en. Dispela i makim olkain pasin pamuk na ol tok doti. Pol i kirapim ol Efesus olsem ol i mas sakim ol kain pasin olsem sapos ol i laik “i go insait long Kingdom bilong Krais na bilong God.”

9. Wai na yumi mas sakim olgeta kain pasin we inap kirapim yumi long mekim pasin pamuk?

⁹ Yumi tu i mas sakim ol samting we inap pulim yumi long insait long “ol wok nogut bilong tudak.” (Efe. 5:11) Planti ekspiriens i soim olsem taim man i lusim bikpela haptaim long lukim, harim, o toktok long ol samting i doti na pasin pamuk, em isi moa long em i insait long mekim ol dispela pasin nogut. (Stt. 3:6; Jems 1:​14, 15) Long wanpela kantri, planti bratasista i kamap pren insait long wanpela grup long sosel midia. Pastaim, planti bilong ol i stori long ol samting bilong wok lotu. Tasol isi isi ol i kirap long stori long ol samting i no stret. Ol i wok long stori planti long maritpasin. Bihain, planti bilong ol dispela bratasista i tok olsem ol dispela tok doti i kirapim ol long mekim pasin pamuk.

10. Long wanem rot Satan i save traim long giamanim yumi? (Efesus 5:6)

¹⁰ Ol samting long graun bilong Satan i save traim long giamanim yumi, na mekim yumi ting olsem i no gat rong long mekim ol pasin em Jehova i tok ol i doti na ol i no klin. (2 Pita 2:19) Yumi no kirap nogut long dispela! Wanpela trik bilong Devil we em i bin yusim long bipo yet, em long paulim ol manmeri na bai ol i no luksave long wanem samting i stret na wanem samting i no stret. (Ais. 5:20; 2 Kor. 4:4) Yumi no kirap nogut olsem planti muvi, ol program long TV, na ol websait i kamapim ol tingting i pait wantaim ol stretpela lo bilong Jehova! Satan i laik giamanim yumi na bai yumi ting olsem i orait long mekim ol pasin i no klin na bihainim ol laik nogut, na tu, em ol samting bilong kisim amamas na ol i no inap nogutim yumi.—Ritim Efesus 5:6.

11. Olsem wanem ekspiriens bilong Angela i soim olsem yumi mas bihainim tok i stap long Efesus 5:7? (Lukim tu piksa.)

¹¹ Satan i laik bai yumi bung wantaim ol lain em ol inap mekim na yumi pilim hatwok long bihainim ol lo bilong Jehova. Olsem na Pol i kirapim ol Efesus olsem: “Yupela i no ken poroman wantaim ol,” em ol lain husat i save mekim pasin i no stret long ai bilong God. (Efe. 5:7) I gutpela yumi tingim olsem ol poroman bilong yumi i no makim tasol ol lain em yumi lusim haptaim long stap wantaim ol, nogat. Dispela i makim tu ol lain em yumi toktok wantaim ol long sosel midia, em wanpela hevi we ol Efesus bilong bipo i no bin bungim. Angela, a  em i save stap long Esia, em i luksave olsem sosel midia inap kamapim bikpela hevi tru. Em i tok: “Sosel midia inap stap olsem wanpela trap, isi isi em inap senisim tingting bilong yu. Bihain, bel i no kotim mi moa long kisim ol pren em ol i no rispektim ol stiatok bilong Baibel. I no longtaim, mi kisim tingting olsem em orait long bihainim ol pasin em Jehova i no orait long en.” Gutpela tru olsem ol elda i helpim Angela long mekim ol senis em i mas mekim. Em i tok: “Nau mi putim tingting long Jehova na ol samting em i laik mi mas mekim na i no long sosel midia.”

12. Wanem samting bai helpim yumi long bihainim yet lo bilong Jehova long wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret?

¹² Yumi mas wok strong long sakim tingting bilong dispela graun we i orait tasol long mekim ol pasin nogut. Yumi save olsem i no stret long mekim ol pasin nogut. (Efe. 4:​19, 20) I gutpela yumi askim yumi yet olsem: ‘Mi save wok strong long no ken bung wantaim ol wanwok, ol wanskul, na ol narapela em ol i no rispektim ol stretpela lo bilong Jehova? Mi save strongim bel na bihainim ol lo bilong Jehova maski sampela i sutim tok long mi olsem mi no tingim ol narapela?’ Olsem 2 Timoti 2:​20-22 i kamapim, yumi mas was gut tu taim yumi makim ol pren insait long kongrigesen Kristen. Yumi mas tingim olsem, sampela bilong ol i no inap helpim yumi long stap gut yet long wok bilong Jehova.

WOKABAUT “OLSEM OL PIKININI BILONG LAIT”

13. Wanem insait bilong dispela tok “wokabaut yet olsem ol pikinini bilong lait”? (Efesus 5:​7-9)

¹³ Pol i strongim ol Kristen long Efesus long wok yet long sakim tudak, na tu, em i tokim ol long “wokabaut yet olsem ol pikinini bilong lait.” (Ritim Efesus 5:​7-9.) Wanem insait bilong dispela tok? Em i makim olsem, yumi mas bihainim ol pasin bilong Kristen tru long olgeta taim. Wanpela rot bilong mekim olsem, em long ritim na stadi gut long Baibel na ol pablikesen em Baibel i as bilong en. Na bikpela samting moa, yumi mas stadi gut long eksampel bilong Jisas Krais na ol tok em i skulim ol man long en, em man i stap olsem “lait  bilong ol manmeri bilong graun.”—Jon 8:12; Prov. 6:23.

14. Olsem wanem holi spirit i ken helpim yumi?

¹⁴ Yumi nidim tu holi spirit bilong God na bai yumi ken wokabaut yet “olsem ol pikinini bilong lait.” Bilong wanem? Bikos i hatwok tru long stap klin long dispela graun i pulap tru long ol pasin doti. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Holi spirit inap helpim yumi long sakim ol tingting bilong dispela graun, dispela i makim tu ol save na ol tingting bilong ol man we i pait wantaim tingting bilong God. Holi spirit i ken helpim yumi tu long kamapim “olgeta kain gutpela pasin na stretpela pasin.”—Efe. 5:9.

15. Long wanem ol rot yumi inap kisim holi spirit? (Efesus 5:​19, 20)

¹⁵ Wanpela rot yumi inap kisim holi spirit em long beten askim God long en. Jisas i tok Jehova bai “givim holi spirit long ol man i askim em.” (Luk 11:13) Na tu, yumi save kisim holi spirit taim yumi bung wantaim long ol miting Kristen na preisim Jehova. (Ritim Efesus 5:​19, 20.) Holi spirit bilong God inap helpim yumi long bihainim ol pasin we i amamasim God.

16. Wanem samting bai helpim yumi long mekim ol gutpela disisen? (Efesus 5:​10, 17)

¹⁶ Taim yumi laik mekim ol bikpela disisen, yumi mas “save gut long laik bilong Jehova” na mekim ol disisen we i stret wantaim laik bilong em. (Ritim Efesus 5:​10, 17.) Long rot bilong painim ol stiatok bilong Baibel we i stret long ol disisen yumi laik mekim, yumi wok long painimaut tingting bilong God long dispela samting. Na taim yumi bihainim ol stiatok bilong em, yumi bai mekim ol gutpela disisen.

17. Yumi mas mekim wanem bilong yusim gut taim bilong yumi? (Efesus 5:​15, 16) (Lukim tu piksa.)

¹⁷ Pol i tokim tu ol Kristen long Efesus long yusim gut taim bilong ol. (Ritim Efesus 5:​15, 16.) “Satan,” dispela birua bilong yumi, em i laik bai yumi bisi tru long ol samting bilong dispela graun na yumi no gat taim long  mekim wok bilong God. (1 Jon 5:19) Em isi tru long wanpela Kristen i putim mani kago, bikpela skul, o wok mani i stap nambawan samting long laip bilong em, na em i no luksave long ol rot em i ken mekim wok bilong Jehova. Sapos dispela samting i kamap, orait dispela i soim olsem em i larim tingting bilong dispela graun i stiaim em. Em tru olsem i no gat rong long mekim ol dispela samting, tasol ol i no ken i stap nambawan samting long laip bilong yumi. Bilong wokabaut “olsem ol pikinini bilong lait,” yumi mas “yusim gut taim” bilong yumi, na putim tingting long ol bikpela samting.

18. Donald i mekim wanem ol samting bilong yusim gut taim bilong em?

¹⁸ Luksave long ol rot we yu ken mekim bikpela wok moa bilong Jehova. Donald em i stap long Saut Afrika, em i mekim olsem. Em i tok: “Mi skelim sindaun bilong mi na mi beten askim Jehova long helpim mi long givim bel moa yet long wok autim tok. Mi beten long painim wanpela wok mani we i ken opim rot long mi inap lusim bikpela haptaim moa long wok autim tok. Jehova i helpim mi na mi painim wanpela wok mani i stret long mi. Na mi na meri bilong mi wantaim i mekim wok bilong Jehova fultaim.”

19. Olsem wanem yumi ken wokabaut yet “olsem ol pikinini bilong lait”?

¹⁹ Pas em Pol i raitim i go long ol Efesus i helpim ol tru long bihainim ol pasin Kristen. Na dispela pas i ken helpim yumi tu. Olsem yumi bin lainim, em i ken helpim yumi long makim gut ol amamas na ol poroman yumi bung wantaim. Em i ken kirapim yumi long oltaim stadi long Baibel na bai lait bilong tok i tru i ken wok yet long stiaim yumi long olgeta samting yumi mekim. Na em i kamapim klia olsem em i bikpela samting long yumi mas kisim holi spirit bilong God, dispela i ken helpim yumi long kamapim ol gutpela pasin. Taim yumi bihainim ol tok Pol i raitim, dispela i ken helpim yumi long mekim ol gutpela disisen, em ol disisen we i stret wantaim tingting bilong Jehova. Taim yumi mekim ol dispela samting, dispela bai helpim yumi long sakim tudak bilong dispela graun na wokabaut yet long lait!