• “Mi pilim olsem man bilong mi i mekim pasin adaltri planti taim.”

• “Mi pilim sem, mi pilim olsem mi no gutpela moa long ai bilong em, na mi pilim olsem mi samting nating.”

• “Mi pilim hatwok long tokim ol narapela long dispela samting. Na mi yet i karim dispela hevi.”

• “Mi pilim olsem Jehova i no tingim mi.”

Ol dispela tok i stap antap i soim bel pen em meri i save pilim taim man bilong em i lukim ponografi. Na sapos em i bin mekim olsem long pasin hait inap planti mun o planti yia, meri inap pilim olsem em i no inap trastim em moa. Olsem wanpela meri marit i tok: “Mi save tingting olsem husat dispela man i stap klostu long mi? I gat ol narapela samting em i wok long haitim long mi?”

Dispela atikol i bilong helpim meri em man bilong em i save lukim ponografi. a Em bai stori long ol stiatok bilong Baibel bilong mekim gut bel bilong meri na helpim em long pilim olsem Jehova i stap bilong sapotim em na bilong helpim em long kisim bel isi na pas gut yet wantaim Em. b

Em tru yu no inap kontrolim olgeta samting man bilong yu i mekim, tasol yu ken mekim ol samting bilong daunim pasin bilong tingting planti na yu ken stap bel isi. Skelim ol dispela samting.

Abrusim pasin bilong sutim tok long yu yet. Meri marit inap pilim olsem em asua bilong em na man bilong em i kisim pasin bilong lukim ponografi. Alice c i pilim olsem em i no gutpela inap long man bilong em i ken laikim em. Em i tingting, ‘Wai na man bilong mi i laik lukluk long ol narapela meri na i no long mi?’ Sampela meri marit i sutim tok long ol yet, ol i ting pasin ol i mekim i mekim na hevi i go bikpela. Danielle i tok: “Mi lukim mi yet olsem wanpela meri bilong belhat hariap na kros na mi ting mi wok long bagarapim marit bilong mi long dispela pasin bilong mi long belhat.”

Sapos yu pilim olsem, orait yu ken save olsem Jehova i no ting em asua bilong yu na man bilong yu i mekim ol pasin nogut. Jems 1:14 i tok: “Laik bilong bel bilong olgeta man wan wan i save traim ol, dispela laik i save giamanim ol na pulim ol.” (Rom 14:12; Fili. 2:12) Jehova i no ting em i asua bilong yu,  nogat, em i tingim pasin bilong yu long stap gut long em.​—2 Sto. 16:9.

Na tu, em gutpela long kliagut olsem taim man marit i lukim ponografi, dispela i no makim olsem meri bilong em i no gutpela inap long em, nogat. Ol saveman i skelim dispela pasin, ol i tok olsem ponografi i save kirapim strongpela laik bilong mekim maritpasin insait long bel bilong man na i no gat wanpela meri inap long inapim dispela laik bilong man.

No ken wari planti. Catherine i tok olsem em i save wari tumas long pasin bilong man bilong em long lukim ponografi na dispela i bagarapim tru laip bilong em yet. Frances i tok: “Taim mi no save long man bilong mi i stap long wanem hap, dispela i save mekim mi tingting planti tru. Long de olgeta mi save wari tru long dispela samting.” Ol narapela meri marit i tok olsem ol i save pilim sem taim ol i stap namel long ol narapela wanbilip Kristen em ating ol i save long hevi bilong man bilong ol. Sampela narapela meri i tok olsem ol i pilim olsem ol i stap wanpis bikos ol i ting olsem i no gat wanpela i kliagut long hevi ol i karim.

Em nomol long pilim olsem. Tasol sapos oltaim yu wok long tingting long en, dispela bai mekim yu tingting planti tru na bel bilong yu i no stap isi. Traim long putim tingting long pasin pren bilong yu wantaim Jehova. Taim yu mekim olsem, dispela bai strongim bel bilong yu.​—Sng. 62:2; Efe. 6:10.

Yu inap kisim bel isi taim yu ritim na tingim tingim long bel stori bilong ol meri long Baibel em ol i bin kisim bel isi taim ol i toktok wantaim Jehova long beten. Planti taim em i no pinisim hevi i painim ol, tasol em i givim bel isi long ol. Olsem, Hana i bin “pilim nogut tru” long hevi em i bin karim. Tasol “em i beten longpela taim long Jehova” na long dispela rot em i kisim bel isi, maski em i no save long wanem samting bai kamap long bihain.​—1 Sml. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Kisim helpim long ol elda bilong kongrigesen. Ol i ken stap olsem “ples hait long win, olsem ples bilong haitim man long bikpela win na ren.” (Ais. 32:2) Na tu, ol inap tokim yu long wanpela sista em yu ken kamapim ol hevi bilong yu long em na em inap mekim gut bel bilong yu.​—Prov. 17:17.

Yu ting yu inap helpim man bilong yu long lusim pasin bilong em long lukim ponografi? Ating yu inap mekim olsem. Baibel i tok olsem bilong stretim wanpela hevi o bilong daunim wanpela strongpela birua, “tupela i gutpela moa winim wanpela.” (Ekl. 4:9-12) Ol wok painimaut i soim olsem gutpela samting i save kamap taim tupela marit i wok wantaim long daunim pasin bilong wanpela long lukim ponografi na long stretim bek pasin bilong trastim narapela narapela insait long marit.

 Tru tumas, gutpela samting inap kamap sapos poroman bilong yu i gat laik long mekim senis na em i tingting strong long lusim pasin bilong lukim ponografi. Olsem wanem? Em i beten long Jehova long givim em strong na em i askim ol elda long helpim em? (2 Kor. 4:7; Jems 5:14, 15) Em i mekim sampela samting bilong stap longwe long ol samting inap traim em, olsem lusim pasin bilong yusim tumas ol elektronik divais na stap longwe long ol samting i laik pulim em? (Prov. 27:12) Em i redi long kisim helpim bilong yu na oltaim em i tok tru long yu? Sapos olsem, ating yu inap helpim em.

Hau yu ken mekim olsem? Skelim wanpela eksampel. Felicia i maritim Ethan husat i bin kalabus long pasin bilong lukim ponografi kirap long taim em i liklik mangi yet. Felicia i mekim pasin isi long Ethan na Ethan i pilim isi long toktok wantaim Felicia taim laik bilong lukim ponografi i kirap gen long bel bilong em. Ethan i tok: “Mi save tok tru na stori long olgeta samting long meri bilong mi. Long pasin laikim em i helpim mi long putim mak long abrusim ol samting i laik traim mi na oltaim em i save sekim mi. Na em i helpim mi long abrusim pasin bilong yusim Intenet planti taim.” Tasol em nomol long Felicia i bel hevi long pasin bilong Ethan long lukim ponografi. Maski i olsem, em i tok: “Tasol bel hevi na bel pen mi pilim i no inap helpim em long lusim pasin nogut bilong em. Bihain long mipela i stori wantaim long ol hevi bilong em, em i redi long helpim mi long daunim ol bel hevi bilong mi.”

Taim tupela marit i stori gut wantaim, dispela inap helpim man marit long stap longwe long pasin bilong lukim ponografi, na tu, em inap helpim meri marit long trastim em gen. Taim man marit i redi long tokaut long ol laik nogut bilong em, ol samting em i save mekim long olgeta de, na ol hap em i save go long en, em bai isi moa long meri i trastim em bikos i no gat wanpela samting i stap hait moa.

Yu bilip olsem yu ken helpim man bilong yu long wankain rot olsem? Sapos olsem, i gutpela long yutupela i ritim dispela atikol wantaim na stori long en. Ol mak em i ken putim bilong winim em long lusim pasin bilong lukim ponografi na mekim ol samting bilong yu ken trastim em gen. Tasol em i no ken bel nogut long ol samting yu pilim na kamapim, em i mas wok strong long kliagut long hau dispela pasin bilong em i nogutim yu. Mak yutupela wantaim i laik winim em long helpim em long wok strong long lusim pasin nogut bilong em na mekim ol samting bilong yu ken trastim em gen. Yutupela wantaim i mas lain long wanem samting i save kirapim man long lukim ponografi na ol samting man i ken mekim bilong lusim dispela pasin. d

Sapos yu pilim olsem yutupela bai belhat na kros taim yutupela i stori long dispela samting, orait askim wanpela elda em yutupela i pilim isi moa long  toktok wantaim em long sindaun wantaim yutupela taim yutupela i stori long dispela samting. Yu mas save olsem taim poroman marit i lusim pasin bilong em long lukim ponografi, bikpela haptaim inap lus paslain yu trastim em gen. No ken givap. Tingim ol liklik samting poroman marit i mekim bilong strongim gen pasin pren bilong yutupela. Yu ken save olsem sampela haptaim i mas lus na yu mas i gat pasin bilong i no les kwik bambai marit bilong yutupela i kamap strong gen.​—Ekl. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Sapos man bilong yu i pundaun na lukim gen ponografi, yu ting dispela i makim olsem em i no tanim bel o em bai no inap tru long lusim dispela pasin? Nogat. Taim man i kalabus long lukim ponografi, em i mas wok strong tru long laip olgeta bilong em long lusim dispela pasin. Em inap kirap gen long lukim ponografi, maski em i bin lusim dispela pasin inap planti yia. Bilong helpim em long no ken go bek long dispela pasin, em i mas putim sampela strongpela lo long em yet bilong pasim em, na ating em i mas wok yet long bihainim dispela lo maski i luk olsem em i lusim pinis dispela pasin. (Prov. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) “Oltaim tingting bilong [em] i mas wok long kamap nupela” na em i mas lain long “heitim tru pasin nogut” olsem ponografi na ol narapela pasin i no klin olsem pilai long sem bilong em yet. (Efe. 4:23; Sng. 97:10; Rom 12:9) Em i redi long mekim ol dispela samting? Sapos em i redi long mekim olsem, orait em inap lusim olgeta dispela pasin bilong em. e   

Olsem wanem sapos poroman marit bilong yu i no laik mekim wanpela samting bilong lusim pasin bilong lukim ponografi? Dispela i mekim na yu inap pilim bel hevi, belhat, na pilim olsem poroman marit i no stap gut long yu. Yu ken kisim bel isi long rot bilong lusim dispela samting long han bilong Jehova. (1 Pita 5:7) Wok yet long go klostu long Jehova long rot bilong stadi, beten, na tingim tingim ol tok long bel. Taim yu mekim olsem, yu ken save tru olsem em i wok long kam klostu long yu tu. Olsem Aisaia 57:15 i kamapim, em i save stap wantaim ol man em “bel bilong ol i bagarap stret na ol i daunim ol yet” na bai em i ken helpim ol long kisim bek amamas bilong ol. Wok strong long stap olsem gutpela Kristen tru. Kisim helpim long ol elda. Na yu ken bilip olsem wanpela taim bihain, man bilong yu bai mekim senis tru tru long bel na tingting bilong em.​—Rom 2:4; 2 Pita 3:9.