Yu Ting Yu Inap Trastim Namba Wan Tingting Bilong Yu?

WANPELA dokta i sindaun malolo long haus bilong em na lukim wanpela program long televisen we wanpela minista bilong Aialan i toktok. Dokta i skelim gut pes bilong minista, na em i lukim samting i givim tingting long em olsem dispela minista i gat wanpela tiuma. Em i tokim minista long go hariap long haus sik na sekim.

Long haus sik ol i painimaut olsem tingting bilong dispela dokta i stret. Dokta hia i gat wanpela kain save we em inap lukluk tasol long sikman na luksave long sik bilong em. Tasol sampela man i ting ol i gat dispela kain save we ol i ken skelim pasin, tingting bilong man, na skelim olsem em i man bilong tok tru o nogat.

Insait long sampela handret yia i go pinis, ol man bilong mekim wok painimaut i bin traim long yusim save bilong saiens long skelim lukluk bilong man na save long pasin bilong em. Ol i kolim dispela olsem physiognomy, na buk Encyclopædia Britannica i tok dispela em “wanpela kain saiens bilong skelim pes o bodi bilong man na luksave long ol pasin bilong em.” Bihain long yia 1850 C.E., saveman Francis Galton, em i kasen bilong Charles Darwin, na saveman Cesare Lombroso bilong Itali, ol i kamapim wankain tingting long dispela samting, tasol long nau ol man i lusim tingting pinis long en.

Tasol planti man i ting yumi inap luksave long pasin bilong ol man taim yumi skelim lukluk bilong ol. Yu ting i stret long man i ken trastim tingting em i kisim long samting em i lukim long namba 1 taim?

Skelim Man Long Lukluk Bilong Em

Buk 1 Samuel i kamapim wanpela eksampel long pasin bilong skelim man long taim man i lukim narapela long namba 1 taim. God Jehova i bin tokim profet Samuel long makim wanpela pikinini bilong Jesi long kamap king bilong Israel. Baibel i tok: “Ol [pikinini bilong Jesi] i kamap pinis na ol i sanap i stap long ai bilong Bikpela, orait Samuel i lukim Eliap, namba wan pikinini man bilong Jesi, na i tingting olsem, ‘Ating dispela man tasol, Bikpela i makim em pinis long kamap king.’ Tasol Bikpela i tokim em, ‘Yu no ken ting long em i longpela bun o long em i luk naispela na bai mi makim em. Nogat. Mi no laik bai dispela man i kamap king. Long wanem, mi no save skelim ol man olsem ol man i save skelim. Nogat. Ol man i save lukluk long bodi. Tasol mi save lukim tingting na laik bilong man na mi skelim ol.’” Ol i mekim olsem long ol narapela 6-pela pikinini bilong Jesi. Bihain tru, God i makim namba 8 pikinini bilong Jesi, em Devit, long kamap king. Em mangi we profet Samuel na Jesi i no bin tingim na i no gat wanpela i bin tingting long bringim em i kam long ai bilong Samuel.—1 Samuel 16:6-12.

Long nau tu ol man i bihainim wankain pasin. Sampela yia i go pinis, long Jemani, wanpela profesa i mekim wok painimaut we 500 sumatin bilong lo i insait long en. Ol i bringim 12-pela man em ol sumatin i no save long ol. Insait long dispela lain i gat wanpela polis komanda, prosekiuta, tresera bilong yunivesiti, wokman bilong gavman, sampela loya, sampela ofisa bilong kot, na 3-pela kalabusman. Ol sumatin i mas tokaut long wok bilong ol dispela man, na tu, tokaut long husat ol i kalabusman na wanem rong ol i bin mekim. Ol sumatin i mas mekim olsem long rot bilong skelim lukluk bilong ol na ol samting ol i tok ol i save amamas long mekim.

Orait wanem samting i kamap? Inap 75 pesen bilong ol sumatin i makim stret 3-pela kalabusman. Tasol 60 pesen bilong ol i tok ol narapela 9-pela man tu i man bilong brukim lo,  tasol tru tru ol i no man bilong brukim lo. Wanpela long olgeta 7-pela sumatin i ting dispela prosekiuta em man bilong salim drak, na 1-pela long olgeta 3-pela sumatin i ting dispela polis komanda em i wanpela stilman! Em nau, sapos man i skelim lukluk bilong narapela bilong luksave long pasin bilong em, em inap kisim tingting i kranki olgeta. Bilong wanem?

Lukluk Bilong Man Inap Giamanim Yu

Taim yumi bungim wanpela man long namba 1 taim, yumi save tingim bek ol samting i bin painim yumi bipo na skelim man. Yumi ting olsem olgeta man i gat wankain lukluk ol i gat wankain pasin. Na tu, ating yumi save tingim ples bilong man, lain bilong em, namba em i holim, lotu bilong em, na long dispela rot yumi skelim pasin bilong man.

Sapos tingting bilong yumi long pasin bilong dispela man em i stret, yumi bai amamas na pilim olsem yumi inap trastim save bilong yumi long skelim lukluk bilong man na luksave long pasin bilong em. Tasol taim yumi luksave olsem namba 1 tingting yumi gat long man i no stret, yumi save mekim wanem? Sapos yumi gat stretpela tingting, bai yumi lusim tingting kranki yumi gat long dispela man na traim long kisim save long ol pasin tru bilong em. Sapos yumi no mekim olsem, yumi inap bagarapim o rongim tru narapela, long wanem, yumi hambak long save bilong yumi yet long skelim man.

Taim man i skelim narapela long lukluk bilong em, dispela inap nogutim em yet na nogutim tu man em i skelim. Olsem: Long taim bilong ol aposel, planti Juda i no laik bilip olsem Jisas em i Mesaia em God i bin promis long salim i kam. Bilong wanem? Long wanem, ol i skelim tasol ol samting ol i lukim long ai, olsem na ol i ting Jisas em i pikinini bilong wanpela kapenta, na em tasol. Maski ol i pilim tru ol savetok na ol mirakel bilong Jisas, ol i holim yet namba 1 tingting bilong ol na ol i no laik bilip olsem em i Mesaia. Dispela tingting bilong ol i mekim na Jisas i go autim tok long ol narapela lain, na em i tok: “Profet i gat nem long olgeta hap, tasol long asples bilong en na namel long ol wanhaus bilong en, nogat.”—Matyu 13:54-58.

Ol dispela Juda i bilong wanpela lain em ol i bin wet inap planti handret yia pinis long Mesaia bai kamap. Tasol taim Mesaia i kamap, ol i larim namba 1 tingting bilong ol i pasim ol na ol i no luksave long Mesaia, olsem na God i no orait long ol. (Matyu 23:37-39) Ol man i bin mekim wankain pasin tu long ol disaipel bilong Jisas. Planti man i no bilip olsem ol dispela man nating bilong kisim pis ol i gat sampela bikpela tok bilong autim, long wanem, ol saveman na ol lida bilong bikpela lotu i save  daunim ol dispela man nating. Ol man husat i wok yet long bilip long samting ol i lukim long namba 1 taim, ol i lus long kamap disaipel bilong Pikinini Bilong God.—Jon 1:10-12.

Sampela i Senisim Tingting Bilong Ol

Sampela man long taim bilong Jisas ol i mekim pasin daun na senisim tingting bilong ol taim ol yet i lukim ol samting Jisas i mekim. (Jon 7:45-52) Sampela bilong ol em ol wanblut bilong Jisas, em pastaim ol i no bilip olsem wanpela wanblut bilong ol em Mesaia. (Jon 7:5) Tasol i gutpela tru olsem bihain ol i senisim tingting na ol i bilip long Jisas. (Aposel 1:14; 1 Korin 9:5; Galesia 1:19) Olsem tasol, planti yia bihain, sampela Juda long Rom i laik bai ol yet i harim tok bilong aposel Pol na ol i no laik bilipim ol tok win em ol birua bilong lotu Kristen i kamapim. Ol i harim tok na bihain sampela bilong ol i kamap bilipman.—Aposel 28:22-24.

Planti man long nau i gat tingting kranki long ol Witnes Bilong Jehova. Bilong wanem? Planti taim em olsem, long wanem, ol i no bin skelim gut ol samting bilong save olsem ol bilip na pasin bilong ol Witnes i stret wantaim Baibel o nogat. Ol i no laik bilip olsem ol Witnes Bilong Jehova i gat tok i tru bilong Baibel. Dispela tingting i wankain stret olsem tingting em planti man i bin gat long ol Kristen long taim bilong ol aposel.

Yumi no kirap nogut olsem ol man i mekim ol tok bilong daunim ol lain man husat i wok strong long bihainim pasin bilong Jisas. Bilong wanem? Long wanem, Jisas i bin givim tok lukaut long ol disaipel tru bilong em, olsem: “Ol man bai heitim yupela, long wanem, nem bilong mi i stap long yupela.” Tasol em i strongim ol na i tok: “Man i sanap strong i go inap long pinis, God bai kisim bek em.”—Matyu 10:22.

Long nau, ol Witnes Bilong Jehova i bihainim tok bilong Jisas na ol i wok strong long bringim gutnius bilong Kingdom Bilong God i go long ol manmeri long olgeta hap. (Matyu 28:19, 20) Ol man husat i nolaik tru long harim gutnius, ol bai lus long bihainim rot bilong kisim laip oltaim. (Jon 17:3) Olsem wanem long yu yet? Yu bai larim ol namba 1 tingting bilong yu i stiaim yu, o yu bai amamas long skelim ol samting tru tru? Tingim: Ol samting yu lukim long ai em inap giamanim yu, na yu inap kisim tingting kranki taim yu lukim samting long namba 1 taim; tasol sapos yu skelim gut ol samting tru tru, yu inap amamas long save yu kisim.—Aposel 17:10-12.

[Piksa long pes 11]

Planti Juda i skelim Jisas long ai tasol na ol i no bilip olsem em i Mesaia

[Piksa long pes 12]

Yu skelim ol Witnes Bilong Jehova long ai tasol, o yu skelim ol long ol samting i tru?