Coverdale na Namba Wan Baibel Long Tok Inglis
Coverdale na Namba Wan Baibel Long Tok Inglis
NAMBA WAN Baibel ol i bin prinim long tok Inglis i no kolim nem bilong man i tanim ol tok bilong en. Dispela man em Miles Coverdale, na ol i bin prinim Baibel bilong em long yia 1535. Long dispela taim, pren bilong em William Tyndale i stap long kalabus, long wanem, em i bin mekim sampela samting bilong helpim wok bilong tanim Baibel. Long yia bihain ol man i bin kilim i dai Tyndale.
Ol wok bilong Tyndale i stap olsem as bilong wanpela hap bilong Baibel bilong Coverdale. Olsem wanem Coverdale i prinim Baibel em i bin tanim na ol man i no bin kilim em i dai long dispela, maski ol man i bin kilim i dai ol narapela trensleta bilong Baibel? Bihain Coverdale i kamapim wanem samting?
Wok i Kirap
Mama i karim Miles Coverdale long Yorkshire, Inglan, long yia 1488. Em i bin skul long Cambridge University na ol i makim em i kamap pris bilong Misin Katolik long yia 1514. Tisa bilong em Robert Barnes i strongim tingting bilong Coverdale long mekim rifomesen bilong Misin Katolik. Barnes i ranawe lusim Inglan long yia 1528. Inap 12-pela yia bihain, ol bikman bilong lotu i pasim Barnes long pos na kukim em long paia.
Long 1528, Coverdale i autim tok insait long haus lotu na em i sutim tok long ol pasin bilong Misin Katolik em Baibel i no as bilong en, olsem pasin bilong lotuim imis, konpesio, na Misa. Ol man i laik kilim em i dai, olsem na em i ranawe lusim Inglan na i go stap long narapela hap inap olsem 7-pela yia.
Coverdale i stap wantaim William Tyndale long Hamburg, Jemani. Tupela i wok wantaim long kamapim wanpela Baibel em ol man nating i ken ritim. Insait long dispela haptaim, Coverdale i kisim planti skul long Tyndale long wok bilong tanim ol tok bilong Baibel.
Taim Bilong Senis
Ol samting long Inglan i senis. Long yia 1534, King Henry Namba 8 i sakim wok bos bilong pop bilong Misin Katolik long Rom. Na em i orait long dispela tingting olsem olgeta man i mas i gat Baibel long tok Inglis. Bihain, Coverdale i mekim wok bilong tanim Baibel long tok Inglis. Coverdale i save gut tru long mekim tok Inglis, tasol em i no gat wankain save long ol tokples olsem pren na tisa bilong em Tyndale, em man i save gut tru long tok Hibru na tok Grik. Coverdale i stretim na raitim gen Baibel em Tyndale i bin tanim long tok Latin na tok Jeman.
Ol i bin prinim Baibel bilong Coverdale long Inglan long yia 1535, em yia paslain long ol man i kilim i dai Tyndale. Dispela Baibel i gat sotpela hap tok i makim olsem em i dediketim Baibel i go long King Henry. Coverdale i tokim Henry olsem em i no raitim ol futnot bilong Tyndale long dispela Baibel, em ol futnot i stori long ol bilip giaman bilong Misin Katolik na ol man i no amamas long en. Olsem na Henry i tok orait long ol i ken prinim dispela Baibel. Ol samting i stat long senis.
Long yia 1537, ol i bin prinim tupela nupela edisen bilong Baibel bilong Coverdale long Inglan. Long seim yia, ol i bin prinim Matthew’s
Bible long taun Antwerp, em Baibel we ol i bungim wok bilong Tyndale na Coverdale, na King Henry i bin tok orait long en.Nambawan edvaisa bilong king, em Thomas Cromwell, na Cranmer, Asbisop bilong Canterbury, i luksave olsem ol i mas rivaisim gen Matthew’s Bible. Olsem na king i askim Coverdale long mekim dispela wok. Long yia 1539, King Henry i givim tok orait long wokim dispela Baibel—nem bilong en Great Bible bikos em i bikpela Baibel—na king i askim long ol i mas putim dispela Baibel long ol haus lotu bambai olgeta man i ken ritim. Olgeta manmeri i amamas tru long kisim dispela Baibel.
Wok Bilong Coverdale
Bihain long King Henry Namba 8 i dai na Edward Namba 6 i kisim ples bilong em, Coverdale i kamap bisop bilong taun Exeter long yia 1551. Tasol taim Kwin Mary bilong Misin Katolik i kisim ples bilong Edward long yia 1553, Coverdale i save olsem em i mas ranawe i go long Denmak. Bihain em i go sindaun long Swiselan na em i mekim yet wok bilong em. Na tu, em i prinim 3-pela edisen bilong hap bilong Baibel em planti man i kolim olsem Nupela Testamen long tok Inglis we i gat tok Latin long en bilong helpim ol pris pasto long mekim stadi bilong ol.
Wanpela narakain samting long Baibel bilong Coverdale em olsem, em i no putim nem bilong God, “Jehova.” Tyndale i raitim nem bilong God winim 20 taim long Ol Skripsa Hibru em i bin tanim. Long buk Coverdale and His Bibles, J. F. Mozley i tok: “Long 1535, Coverdale i rausim dispela tok [Jehova].” Tasol bihain em i raitim nem bilong God, Jehova, 3-pela taim long Great Bible.
Baibel bilong Coverdale em namba 1 Baibel long tok Inglis we i kamapim Tetragramaton, em 4-pela leta Hibru i makim nem bilong God, na dispela nem i stap wantaim het tok long fran pes. Em i namba 1 Baibel long bungim olgeta narapela rait we i no hap bilong Baibel na putim olsem apendiks bilong Baibel na em i no putim ol namel long ol buk bilong Ol Skripsa Hibru.
Ol trensleta i kamap bihain, ol i bin yusim planti hap tok em Coverdale i bin kamapim. Wanpela eksampel em dispela hap tok “Ples nogut na bikpela tudak” long Song 23, ves 4. Profesa S. L. Greenslade i tok, dispela tok “marimari” ol i tanim long tok Hibru olsem gutpela-pasin-sori, em i “wanpela spesel tok i makim olsem pasin bilong God long laikim tru ol manmeri bilong em, dispela i narapela long pasin bilong laikim nating tasol o pasin bilong marimari.” Baibel New World Translation of the Holy Scriptures—With References i yusim wankain tok na i putim futnot olsem: “O, ‘laikim na stap gut long narapela.’”
Buk The Bibles of England i tok Great Bible bilong Coverdale “em laspela Baibel ol i bin kamapim long wok bilong tanim Baibel i go long tok Inglis . . . stat long taim we Tyndale i kirapim wok bilong em long tanim tok bilong Nupela Testamen.” I gutpela tru olsem Baibel bilong Coverdale i bin helpim ol man bilong mekim tok Inglis long taim bilong em na ol inap ritim Baibel.
[Ol Piksa long pes 11]
Han kais, Tetragr amaton long fran pes bilong Baibel bilong 1537
[Piksa Kredit Lain long pes 10]
From the book Our English Bible: Its Translations and Translators
[Piksa Kredit Lain long pes 11]
Photo source: From The Holy Scriptures of the Olde and Newe Testamente With the Apocripha by Myles Coverdale