Bir pazar sabahı Bakü’deki bir salonda kadın, erkek ve çocuklardan oluşan yaklaşık 200 kişilik Yehova’nın Şahidi bir grup ibadet için bir araya gelmiş, Kutsal Kitaba dayalı bir konuşma dinliyordu.

Birden polis kapıyı kırarak içeri girdi, ardından televizyon kameralarıyla birlikte yetkililer girdi. Polis ibadeti yarıda kesti, birkaç kişiyi dövdü, arama emri olmadan arama yaptı, katılanlara sözlü tacizde bulundu, salondaki paraya, bilgisayarlara ve yayınlara el koydu. Ayrıca birçok Şahidi karakola götürdü ve onları saatlerce alıkoydu. Yabancı uyruklu altı Şahit birkaç gün gözaltında tutulduktan sonra sınır dışı edildi. Baskın televizyonda yayınlanırken Şahitlere haksız suçlamalarda bulunuldu.

Yehova’nın Şahitleri, Azerbaycan’da 24 Aralık 2006’da gerçekleşen bu olaylardan dolayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. Bu ilk başvurunun ardından Şahitler din özgürlüğünün ihlali nedeniyle AİHM’e 18 başvuruda daha bulundu.

31 Ocak 2014 tarihine kadar Azerbaycan’la ilgili AİHM’e yapılan başvurular 

Yehova’nın Şahitlerinin Azerbaycan’da karşılaştıkları ve AİHM’e başvurmalarını gerektiren bazı sorunlar şunlar:

• Tescil Yenileme Başvurusunun Reddi

  Yehova’nın Şahitlerinin Dinsel Topluluğu Bakü’de ilk kez 22 Aralık 1999’da tescil edildi. Dini Kurumlardan Sorumlu Devlet Komitesi (SCWRA) 7 Şubat 2002’de bu tescili yeniledi. Daha sonra 2009’da Azerbaycan hükümeti Din ve İnanç Özgürlüğü Kanununda bazı değişiklikler yaparak tüm dini kurumların tescilini yenilemesini talep etti. Yehova’nın Şahitlerinin Dinsel Topluluğu başvuruda bulundu, fakat SCWRA teknik bir hata olduğu gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Her ne kadar hükümet 2002’deki tescili geçersiz kılmasa da, bu yeni düzenlemeye göre tescili yenilemeyi kabul etmiyor.

• Polis Tacizi ve Zulüm

  Azerbaycan’ın bazı bölgelerinde Yehova’nın Şahitleri ibadet etmek için her hafta evlerde bir araya geliyor. Polis birkaç defa zorla evlere girdi ve izni olmamasına rağmen ibadetleri yarıda kesti. Orada bulunanlara saygısızca davrandı, onları karakola götürerek saatlerce alıkoydu ve ibadet ederken kullandıkları kişisel yayınlara el koydu. Bazı Şahitler büyük miktarda para cezasına çarptırıldı. 2011’de Gence’de 6 Şahit hükümetin izni olmadan düzenlenen dini bir toplantıya katıldığı için mahkûm edildi ve toplamda yaklaşık 12.000 dolar para cezasına çarptırıldı. Polis baskınları en son 11 Ocak ve 2 Mart 2014’te gerçekleşti.

• Yayın Sansürü

  Azerbaycan, dini yayınlara zorunlu sansür uygulayan tek Avrupa Konseyi üyesi ülkedir. * Bu uygulama aslında ülkenin kendi anayasasına aykırı. * Sansür uygulandığında, Şahitlerin Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerden ithal ettiği Kutsal Kitaba dayalı yayınların sayısı kısıtlanabilir ya da yasaklanabilir. Daha önce Şahitlerin ayda iki kez yayımladığı Gözcü Kulesi dergisinin birçok sayısı yasaklanmıştı. * Azerbaycan mahkemeleri, SCWRA’nın sansürünün haksız bir uygulama olduğuna dair Şahitlerin yaptığı başvuruları reddetti.

Bazı insan hakları kurumları Azerbaycan’ın din özgürlüğü kanununu ve dini topluluklara davranış tarzını inceledi ve şu yorumlarda bulundu:

• ABD Uluslararası Din Özgürlüğü Komisyonu’nun 2013 yılı raporunda şu sözler geçiyor: “Azerbaycan hükümeti hoşgörülü olduğunu iddia etmesine rağmen, özellikle 2009’da çıkan kısıtlayıcı kanunun ardından ülkedeki din özgürlüğü giderek kötüleşmeye başladı.”

• Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) yayımladığı bir raporda dini toplulukları etkileyen kısıtlayıcı şartlarla ilgili kaygısını dile getirdi. Azerbaycan’ın din özgürlüğü kanunuyla ilgili şöyle dedi: “ECRI, Azeri yetkililerin ... kanunlarını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki maddelerle uyumlu hale getirmesini şiddetle tavsiye ediyor.”

• Avrupa Konseyi’nin Venedik Komisyonu Azerbaycan’ın Din ve İnanç Özgürlüğü Kanununda yapılması gereken değişikliklerle ilgili ayrıntılı tavsiyelerde bulundu. Raporda şöyle dendi: “Görünüşe göre Kanun uluslararası standartlara aykırı birçok kısıtlayıcı düzenleme içeriyor. ... Şu gibi önemli konularla ilgili düzenlemeler tekrar gözden geçirilmeli: Bu kanunun kapsamı, din ve vicdan özgürlüğünden yararlanan kişiler, dini toplulukların tescili, özerkliği ve tasfiye edilmesi, vicdani ret, dini yayma meselesi ve dini yayınların basımı ile dağıtımı.”

Yehova’nın Şahitleri dünya çapında sahip oldukları ifade, toplantı, dernek kurma, vicdan ve din özgürlüğü gibi temel haklara çok değer verirler. Onlar kendilerine bu hakları sağlayan hükümetlere minnettarlar. Azerbaycan’da bulunan 2.500 Şahit ve ibadetlerine katılan kişiler de kendi ülkelerinde diğer dinlere tanınan özgürlüklerden yararlanmayı ümit ediyor.