İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova zayıf düşmüş ve yorgun olsalar da, kararlı bir tutumla 28 Ocak 2016 tarihinde Pirallahı Bölge Mahkemesi’nde (Bakü) hâkim karşısına çıktılar. Mahkeme salonunda Hâkim Akram Gahramanov’un kararını dinlerken azılı suçlular gibi bir kafese kilitlenmişlerdi. Hâkim devletten izin almadan dinsel yayın dağıttıkları için onları suçlu buldu ve ikisini de 7.000 manat (4.361 dolar) para cezasına çarptırdı. Fakat 11 aydır hapiste olduklarından para cezalarını iptal etti ve onları serbest bıraktı.

Azerbaycan Ulusal Güvenlik Bakanlığı (UGB), Yehova’nın Şahidi olan İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın Bakü’de bir komşularına Kutsal Kitaba dayalı ücretsiz bir yayın vererek suç işlediklerini iddia etti. UGB on hafta boyunca bu sözde suç hakkında inceleme yaptı, İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’yı tekrar tekrar sorguya çekti. Bu kadınlar sorgu sırasında kötü muameleye maruz kaldılar. 17 Şubat 2015’te UGB tarafından tekrar çağrıldıklarında kendilerini kapalı bir duruşmada * suçlanırken buldular ve yargılanana kadar tutuklu kalmalarına karar verildi.

En başından beri yetkililer İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’ya “halk için tehdit” oluşturan birer suçluymuş gibi davrandılar. Savunma ekibinden bir kişi şöyle dedi: “Soruşturmayı yürüten yetkilinin bu iki kadının davranışlarını böyle abartılı ifadelerle nitelemesi beni çok şaşırttı; yetkili bu suçu planladıklarını ve kanunu bilerek çiğnediklerini iddia etti. Aslında Valida’nın ziyaret ettiği kadın daha önce kendisiyle Kutsal Kitap hakkında birkaç kez sohbet etmiş ve ondan dinsel bir yayın istemişti. Bu kadın Valida ve İrina’yı çay içmek için evine davet etmiş ve yayını kabul etmişti.”

UGB, 11 aylık tutuklulukları boyunca İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın ziyaretçi kabul etmesini, telefon görüşmesi yapmasını, mektuplaşmasını ve Kutsal Kitap edinmesini yasaklayarak onları tecrit etti. UGB yetkilileri onları sürekli psikolojik baskı altında tuttu. İrina ve Valida çok zayıfladı, uykusuz kaldı ve fiziksel olarak güçten düştü. Mahkeme dava görülene kadar tutukluluk durumlarının ev hapsine çevrilmesiyle ilgili tüm talepleri ve temyiz başvurularını reddetti.

Mayıs, Temmuz ve Eylül 2015’teki duruşmalarda UGB, Valida ve İrina’nın tutukluluk süresinin uzatılmasını talep ederek yaşadıkları acıyı daha da artırdı. Sonunda dava Aralık ayında görülmeye başlandı, fakat bu sefer de Hâkim Gahramanov duruşmayı üç kere erteledi. Sonuç olarak, İrina ve Valida mahkemenin kararını verdiği 28 Ocak 2016 tarihine kadar neredeyse bir yıl hapiste kaldı.

Dava süreci UGB’nin Yehova’nın Şahitlerine karşı yürüttüğü geniş çaptaki kampanyayı açığa çıkardı. UGB mahkemeden suç işledikleri iddia edilen diğer Şahitleri de tespit edebilmeleri için kadınların tutuklu kalmasını istemişti. Valida ve İrina hapisteyken, yetkililer Bakü’deki Yehova’nın Şahitlerini tekrar tekrar sorguladı, onlarca Şahidin evine ve bir ibadet salonuna baskın düzenledi.

Yehova’nın Şahitleri İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova için uluslararası insan hakları örgütlerinden yardım istedi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ve BM’ye bağlı birçok kuruluşa başvurdular. Dünya çapındaki Yehova’nın Şahitleri Azerbaycan’daki yetkililere binlerce mektup gönderdi. Yehova’nın Şahitlerinin temsilcileri ülkelerindeki yetkililerle görüştü ve insan haklarını ihlal eden bu duruma müdahale etmesi için doğrudan Azerbaycan cumhurbaşkanına mektuplar gönderdi.

2 Aralık 2015’te BM Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu, Azerbaycan’ın bu kadınlara davranışının onların haklarını ihlal ettiğini ve bu tutumun dinsel ayrımcılık olduğunu belirtti. Çalışma Grubu, Azerbaycan’dan İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın serbest bırakılmasını ve bu keyfi tutuklama nedeniyle uğradıkları zararın telafi edilmesini istedi. Bir sonraki gün BM İnsan Hakları Komitesi, gittikçe kötüleşen sağlık durumundan ötürü İrina Zakarçenko’nun ev hapsine nakledilmesini talep etti.

Hâkim Gahramanov duruşmada ilk olarak İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın yayın verdiği, mağdur olduğu iddia edilen kadını dinledi. Fakat kadının duruşma sırasında verdiği ifade tutarsızdı ve daha önceki ifadeleriyle çelişiyordu, ayrıca nasıl mağdur duruma düştüğünü açıklayamadı. Daha sonra hâkim, İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’ya bu kadına soru sorma fırsatı verdi. Onlar saygılı bir şekilde kadının ifadesindeki tutarsızlıklara ve doğru olmayan noktalara dikkat çektiler. Ayrıca ikisi de bu kadına onu affettiklerini söyledi.

Hâkim ayrıca işlendiği iddia edilen suça tanık olan iki kişiyi dinledi. Bu sözde şahitler İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın devlet izni olmadan dinsel yayın dağıtarak suç işlediğini iddia eden ifadeler imzalamışlardı, fakat daha sonra bu yazılı ifadeleri hiç okumadıklarını itiraf ettiler. Ayrıca İrina ve Valida’yı tanımadıklarını ve bu kadınların onlara herhangi bir dinsel yayın vermediğini de söylediler. Üçüncü şahidin ifadesi ise hâkim tarafından mahkemede sesli olarak okundu, bu ifade de tutarsızdı ve çelişkilerle doluydu.

İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın lehine olan kanıtlara rağmen Hâkim Gahramanov haklarındaki iddiaların doğru olduğu sonucuna vararak onları suçlu buldu. Duruşmadan sonra, bu kadınları savunan ekipte yer alan bir avukat şunları söyledi: “Bu kararı çok anlamsız buluyorum. BM Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu bu kadınlara yapılan haksızlığı fark etmiş, onların serbest bırakılmasını ve uğradıkları zararın telafi edilmesini istemişti. Bunun üzerinden sadece birkaç hafta geçti ve şimdi hâkim onları suçlu buluyor.” Valida ve İrina bu haksız hüküm için temyize başvurmayı düşünüyorlar.

İrina Zakarçenko ve Valida Cebrailova’nın serbest bırakılması, ailelerine kavuşmaları ve gerekli tıbbi bakımı görüyor olmaları dünya çapındaki tüm Yehova’nın Şahitlerini çok sevindirdi. Ancak Azerbaycan’ın, bu barışsever ve masum kadınların maruz kaldığı kanunsuz ve hoş görülemez muameleye izin vermesi ve bu muameleyi haklı çıkaran bir karara göz yumması Şahitleri oldukça şaşırttı.

Azerbaycan’ın din özgürlüğünü alenen ihlal etmesi Şahitler dışındaki başka birçok kişiyi de kaygılandırıyor. Uluslararası kamuoyu hükümetin dinsel azınlıklara karşı tutumunda bir gelişme olmasını bekliyor. Yehova’nın Şahitleri Azerbaycan hükümetiyle tapınmalarını etkileyen konuları görüşmeyi ve bir anlaşmaya varmayı ümit ediyorlar.