Yirmi yaşındaki Artur Avanesyan, alternatif sivil hizmet yapmak istemesine rağmen, Dağlık Karabağ’ın Şuşa hapishanesinde 30 aylık hapis cezasını çekmeye devam ediyor. Dağlık Karabağ’daki mahkemeler onun askerlik hizmetini vicdani nedenlerle reddetme hakkını görmezden geldi.

Yehova’nın Şahidi olan Artur Avanesyan, sıkıca bağlı olduğu inançlarını şöyle açıklıyor: “Vicdanım askerlik hizmeti yapmama izin vermiyor. Komşumu seviyorum, elime silah almak ve başkasına zarar vermeyi öğrenmek istemiyorum.” Ayrıca şunları ekliyor: “Vatandaşlık görevimden kaçmaya çalışmıyorum. Askerlik hizmeti yerine alternatif sivil hizmet yapabilmek için çok uğraştım ama izin alamadım.”

29 Ocak 2014’te Avanesyan, askerlik hizmeti için Dağlık Karabağ’daki Askeran İl Askeri Komiserliğine çağrıldı. Ertesi gün, vicdani nedenlerle askerlik hizmeti yapamayacağını açıklayan ve alternatif sivil hizmet yapma isteğini belirten bir başvuruda bulundu. Dağlık Karabağ’da alternatif sivil hizmet düzenlemesi olmadığını bildiğinden bir avukattan da yardım istedi.

Avanesyan’ın Ermenistan pasaportu olduğu için, avukatı Dağlık Karabağ’daki yetkililerin yanı sıra Ermenistan’daki yetkililerle de konuştu. Avanesyan’ın Ermenistan’da alternatif sivil hizmet yapmak için izin alabilmesi mümkün görünüyordu. Avanesyan bunun üzerine Ermenistan’a taşındı ve 13 Şubat 2014’te, Ermenistan Cumhuriyeti Masis Askerlik Komiserliğine alternatif sivil hizmet için başvuruda bulundu.

Ermenistan alternatif sivil hizmet kurulu Avanesyan’ı hiçbir zaman çağırmadı. Fakat 14 Temmuz 2014’te Erivan polisi (Ermenistan) Avanesyan’ı merkez polis karakoluna çağırdı. Karakola geldiğinde Dağlık Karabağ polis yetkilileri onu bekliyordu. Hemen tutuklandı ve polis gözetiminde Erivan’dan Dağlık Karabağ’daki Askeran’a isteği dışında götürüldü; herhangi bir duruşma yapılmadan, mahkeme emri olmadan veya başka bir resmi işlem yapılmadan yasalara uygun olmayan bir iade gerçekleştirildi.

O zaman sadece 18 yaşında olan Avanesyan, 14 Temmuz 2014’te hapisteki ilk gecesini geçirdi. Ertesi günkü sorgusunda, Dağlık Karabağ Asliye Mahkemesinin daha önce kendisi hakkında tutuklama emri çıkardığını ve tutuklu yargılanmasına karar verdiğini öğrendi. Mahkeme önceki kararını onadı ve Avanesyan’ı Şuşa hapishanesine gönderdi. Tutuklu yargılanmasına karşı yapılan tüm başvurular reddedildi.

30 Eylül 2014’te, Dağlık Karabağ Asliye Mahkemesi hâkimi Spartak Grigoryan, Avanesyan’ı askerlik hizmetinden kaçma suçundan 30 ay hapis cezasına mahkûm etti. * Avanesyan karara itiraz etti ama hem Temyiz Mahkemesi hem de Dağlık Karabağ Yüksek Mahkemesi mahkûmiyet kararını onayladı. Avanesyan, Ocak 2017 tarihine kadar hapiste kalacak.

Avanesyan’ın avukatlarından biri olan Shane Brady şunları söylüyor: “Avanesyan sıkıca bağlı olduğu inançları nedeniyle gözaltına alındı, tutuklandı, yargılandı ve mahkûm edildi. Haksız yere hapiste olmasına rağmen, vicdani kararına sıkıca bağlı kalmaya devam ediyor.” Shane Brady, hapishane yetkililerinin Avanesyan’ın Kutsal Kitabını ve Kutsal Kitaba dayalı yayınlarını almasına ve ailesinin onu ziyaret etmesine artık izin verdiğini belirtti.

Ülkedeki tüm yasal yollara başvurup sonuç alamayınca Avanesyan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuruda bulundu. AİHM vicdani ret hakkını defalarca savunduğu için, karar muhtemelen o serbest bırakıldıktan aylar sonra çıkacak olmasına rağmen, Avanesyan olumlu bir karar çıkacağını umut ediyor. AİHM Büyük Dairesi Bayatyan/Ermenistan davasında, askerlik hizmetinin vicdanen reddedilmesinin düşünce, vicdan ve inanç özgürlüğü hakkı kapsamında korunmakta olduğuna hükmetmişti. AİHM’in sonraki kararları da bu hükmü yineledi. *

AİHM’in kararları, istikrarsızlık ve savaş zamanlarında dahi vicdani ret hakkına duyulan saygının artmasına yol açtı. Örneğin 2015 yılının Haziran ayında, Ukrayna’daki bir yüksek mahkeme, askerlik hizmetini vicdanen reddeden kişilerin askeri seferberlik sırasında alternatif hizmet yapma haklarını koruyan bir karar verdi.

Dağlık Karabağ’daki ve dünya çapındaki Yehova’nın Şahitleri, Dağlık Karabağ’ın vicdani ret hakkını temel bir insan hakkı olarak tanıyacağını ümit ediyor. Hükümet, barışsever genç erkekleri hapse atmak yerine, alternatif sivil hizmet yapma olanağı sunacak mı? Dağlık Karabağ vicdani ret hakkını tanımakla, kabul görmüş Avrupa standartlarına uygun hareket etmiş olacak ve Artur Avanesyan gibi gençlerin içtenlikle bağlı oldukları inançlarına hak ettiği saygıyı gösterecek.