İçeriğe geç

6 MAYIS 2016
RUANDA

Ruanda Cumhuriyeti’nde Hukukun Üstünlüğü

Ruanda Cumhuriyeti’nde Hukukun Üstünlüğü

Ruanda kamu denetçisinin çabaları ve ülkedeki yargıçlar sayesinde, Yehova’nın Şahitleri uzun süren hukuksal bir mücadelenin ardından adalete kavuştu. Yüksek Mahkeme önce Şahitler aleyhinde hüküm verdi ve onları Kigali şehir yetkililerinin yıkım emri verdiği bir binanın sahiplerine tazminat ödemeye mahkûm etti. Ancak kamu denetçisi yapılan bariz haksızlığı gördü ve Yüksek Mahkemeye hükmünü yeniden gözden geçirmesi için talepte bulundu.

Kigali Şehir Yetkilileri Yıkım Emri Veriyor

2006’da Kigali şehir yetkilileri geniş kapsamlı bir düzenleme projesi dahilinde, kamu arazisi üzerindeki bütün satış kulübelerinin kaldırılması için bir emir çıkardı. Ayrıca bu emre göre, bölge sakinleri mülklerinin etrafındaki kamu alanlarına bakım yapmalı ve onları güzelleştirmeliydi.

Emir ayrıca yasal olmayan şekilde inşa edilmiş binaların da kaldırılmasını gerektiriyordu. Bu, Ngayabateranya adlı birinin izinsiz olarak kamu arazisine inşa ettiği binayı da içeriyordu. Üstelik o, yönetmeliklere uygun olmayan malzemeler ve inşa yöntemleri de kullanmıştı. Verilen 21 günlük süre dolunca kimse harekete geçmediği için, Gasabo İlçesi Belediye Başkanı yasadışı olarak inşa edilen binaları yıkmak için yazılı bir emir çıkardı. Binalar kaldırıldıktan sonra, Kigali’nin Remera bölgesindeki Gasabo ilçesinde bulunan Yehova’nın Şahitlerinin ulusal bürosu, büronun yanındaki kamu alanını güzelleştirmek için bir bahçe ve yürüme yolu yaptı.

Alt Mahkeme Şahitleri Sorumlu Tutuyor

Şehir yetkilileri Ngayabateranya’nın binasını yıktıktan sonra, o ve arkadaşları Şahitleri binayı yıkmakla suçlayarak Gasabo Alt Mahkemesine şikâyette bulundular. İddialarını destekleyecek geçerli herhangi bir kanıt sunamamalarına rağmen, yıkılan bina için kendilerine tazminat ödenmesini talep ettiler. Yehova’nın Şahitleri mahkemeye, yıkımdan şehir yetkililerinin sorumlu olduğunu açıkça gösteren resmi belgeler sundular. Mahkeme yine de delilleri göz ardı etti ve Şahitler aleyhinde hüküm verdi.

Üst Mahkeme Kararı Bozuyor

Şahitler bu adaletsizliği düzeltmek için bir üst mahkemeye başvurdu. Yüksek mahkeme delilleri inceledikten sonra, alt mahkemenin Şahitler aleyhinde verdiği karar için sağlam bir temel olmadığını saptadı. 5 Kasım 2010’da yüksek mahkeme, Ngayabateranya ve arkadaşlarının gereksiz yere dava açtıkları sonucuna vardı, tazminat ve mahkeme masrafları için 800.000 Ruanda frangı (1.360 dolar) ödemelerine karar verdi.

Yüksek Mahkeme Çok Önemli Delilleri Gözden Kaçırıyor

Ngayabateranya, Ruanda Yüksek Mahkemesine temyiz başvurusunda bulundu. Duruşmalar sırasında Remera bölgesinin genel sekreteri, Ngayabateranya’nın binasının yasadışı inşa edildiğine ve bu nedenle yıkımın devletin şehri yeniden yapılandırma programının bir parçası olduğuna dair ifade verdi. Yüksek Mahkeme Yehova’nın Şahitlerinin aslında binayı yıkmadıklarını kabul etti. Ancak Mahkeme, Şahitlerin yıkıma ön ayak oldukları sonucuna vardı. Fakat önemli delilleri gözden kaçırdı ve Şahitlerin binanın önceden bulunduğu yere çevre düzenlemesi yaparak oradan haksız yere faydalandıkları sonucuna vardı. Mahkeme davacılara 22.055.242 Ruanda frangı (33.000 dolardan fazla) tazminat ödenmesine karar verdi. Şahitler kararı kabul etmeseler de 4 Nisan 2013’te tazminatı ödediler.

Kamu Denetçisi Yüksek Mahkemeyi Adaletsizliği Düzeltmeye Davet Ediyor

Yehova’nın Şahitleri, haksız yere suçlandıkları ve Ngayabateranya’nın binasının yıkımından sorumlu tutuldukları için Kamu Denetçiliği Kurumuna şikâyette bulundular. Ruanda Kamu Başdenetçisi Aloysie Cyanzayire, şikâyeti ve Yüksek Mahkemenin kararını gözden geçirdi.

Cyanzayire delilleri inceledikten sonra şehir yetkililerinin binayı, Ngayabateranya kanunlara itaat etmediği için yıktıklarını belirledi. Kamu başdenetçisi ayrıca bitişik kamu arazisini güzelleştirerek yetkililerin talimatlarına uydukları için Şahitleri cezalandırmanın hiçbir nedeninin olmadığını kabul etti. Ona göre, Şahitlerin araziyi düzenlemek ve korumak için yaptıkları, “yardımsever bir hareket” ve “şehri düzenleme projesi kapsamında devlete verilen dikkate değer bir destekti.”

Kigali şehir düzenlemesinden önce yasa dışı inşa edilmiş binalar ve binaların yıkılmasından sonra düzenlenmiş kamu arazisi

4 Aralık 2013’te Cyanzayire, Yüksek Mahkeme’den Yehova’nın Şahitleri aleyhinde verdiği hükmü yeniden gözden geçirmesini talep etti. Yeni bir hâkimler heyeti davayı ele aldı ve 17 Ekim 2014’te Mahkeme Ngayabateranya’nın iddiasını asılsız bularak kendi kararını bozdu. Heyet, Ngayabateranya’nın önceki karar kapsamında haksız yere aldığı parayı geri vermesi ve avukat masraflarını ödemesi emrini verdi. Yehova’nın Şahitlerini temsil eden avukatlar ve bir icra memuru hâlâ bu parayı geri almak için çalışıyorlar.

Kanun Kapsamında Koruma

Yehova’nın Şahitleri, Cyanzayire’nin kamu denetçisi olarak iyi niyetle yaptığı katkılara ve kararını bozduğu için Yüksek Mahkemeye minnettarlar. Hiç şüphesiz, yasalara saygılı olan bütün vatandaşlar Ruanda Cumhuriyeti’nin kanunu yerine getiren ve adaletsizliği düzelten etkili bir işleyişinin olmasını takdir ediyorlar.