Rusya’daki Yehova’nın Şahitleri, dinsel özgürlüklerini hedef alan ve son on yılda gitgide ağırlaşan kısıtlamaları 16 Ocak 2017’de bir kez daha durdurmaya çalışacaklar. 2 Mart 2016 tarihinde, Başsavcı Vekili V. Ya. Grin Şahitlere uyarıda bulunmuştu ve bir yıl içinde “aşırılıkçı faaliyetlere” dair yeni delillerin bulunması halinde Yehova’nın Şahitlerinin Yönetim Merkezini kapatmakla tehdit etmişti. Şahitler bu uyarının kanunsuz ve temelsiz olduğunu öne sürerek, Moskova Şehir Mahkemesi tarafından iptal edilmesini talep edecek.

Rusya’daki savcılar Yehova’nın Şahitlerine yöneltilen suçlamaları amacı dışında kullandıkları Aşırılıkçı Faaliyetleri Önleme Federal Kanununa dayandırıyorlar. Yasada 2006 yılında yapılan değişikliklere göre aşırılıkçılık tanımı için ‘dinsel fikir ayrılığını kışkırtmak’ yeterli ve şiddet içeren faaliyetlerde bulunmak gerekmiyor. Bu geniş tanım sayesinde, yetkililer geleneksel dinlerin öğretilerine ters düşen veya başka bir inancı savunan her şeyi dinsel fikir ayrılığının kışkırtılması olarak nitelendirebiliyorlar. Rusya’daki Şahitlerin din özgürlüğünün savunulmasına yardım eden avukatlardan biri olan Gregory Allen şöyle diyor: “Rus yetkililer bu esnek tanımı kullanarak, Ortodoks gelenekleriyle uyuşmayan her dini inancı ‘aşırılıkçı’ olarak damgalıyorlar.”

Bazı dini azınlıkları hedefleyen “aşırılıkçılık” avı Ocak 2007’de Rusya Federasyonu Başsavcı Vekili V. Ya. Grin’in ülkedeki tüm savcılara gönderdiği bir mektupla başladı. Mektupta soruşturmaların açılması talep ediliyordu. Bunun sonucunda yıl sonuna kadar Yehova’nın Şahitlerinin teşkilatlarına karşı 100’den fazla soruşturma başlatıldı.

Bu soruşturmaların biri Azak Denizi’nin kuzeydoğu kıyısında bulunan Taganrog şehrinde yapıldı ve bu soruşturma Rusya’daki Yehova’nın Şahitlerine yöneltilen hemen hemen tüm aşırılıkçılık suçlamalarının temelini oluşturdu. Ekim 2007’ye kadar Rostov Bölge Savcılığı soruşturmasını tamamladı ve Taganrog’taki Yehova’nın Şahitlerinin Yerel Dinsel Teşkilatına (YDT) bir uyarıda bulundu. Sonraki yıl da YDT’nin feshedilmesini talep etti. Fakat elinde suçlamaları destekleyecek kanıt olmadığından, Savcılık Rostov Bölge Mahkemesinden Yehova’nın Şahitlerinin dini yayınları hakkında bir bilirkişi incelemesi talep etti.

Mahkeme Şahitlerin itirazlarına rağmen bilirkişi incelemesine onay verdi ve Şahitlerin tarafsız incelemelerin dikkate alınması yönündeki başvurularını reddetti. Mahkeme tarafından tayin edilen tüm bilirkişiler, raporlarında Şahitlerin dini yayınlarının düşmanlığı kışkırtmadığı sonucuna vardı. Fakat mahkeme onların Şahitlerin yayınlarındaki teolojik irdelemelerin başka dinlere ‘duyulan saygıyı azaltabileceği’ yönündeki görüşlerine odaklandı.

Rostov Bölge Mahkemesi 11 Eylül 2009’da “aşırılıkçılık” tanımını esneterek, Şahitlere ait 34 yayını “aşırılıkçı” ilan etti ve bu yayınlar Federal Aşırılıkçı Yayınlar Listesine eklendi. Mahkeme aynı zamanda Taganrog YDT’yi de “aşırılıkçı” ilan etti ve federal yetkililerin onu feshedip faaliyetlerini yasaklamasını, ismini aşırılıkçı örgütler listesine eklemesini, dini yayınlarına el koymasını ve mal varlıklarını Rusya Federasyonuna devretmesini talep etti. 8 Aralık 2009’da Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi bu kararı onadı ve karar kesinleşti. *

2016 yılının başlarında benzer mahkeme kararlarıyla 88 dini yayın “aşırılıkçı” ilan edilmiş ve üç YDT feshedilmişti. 18 başka YDT’ye karşı da soruşturma başlatılmıştı. Ayrıca federal yetkililer Yehova’nın Şahitlerinin resmi web sitesi olan jw.org’u yasakladı ve engelledi, Şahitlerin dini yayınlarının ülkeye sokulmasını yasakladı ve Kutsal Kitabın “aşırılıkçı” bir yayın olup olmadığının incelenmesini talep etti.

Başsavcılık toplanan tüm sözde kanıtları St. Petersburg yakınlarında bulunan Rusya’daki Yehova’nın Şahitlerinin Yönetim Merkezine Mart 2016’da yaptığı uyarıyı desteklemek için kullandı. Savcı Yönetim Merkezini yasaklanan dini yayınlarla ve soruşturulan veya kapatılan YDT’lerle ilişkilendirdi ve şunu belirtti: “Yönetim Merkezinin yapısal alt birimlerinde aşırılıkçılık belirtileri tespit etmeye devam ediyoruz.”

Uyarıyı aldıktan kısa bir süre sonra, Şahitler Rusya Federasyonu Başsavcısı Yuriy Yakovlevich Chayka’ya başvurup uyarının iptal edilmesini talep ettiler. Fakat başsavcı “sahte delil suçlamalarının ve kolluk kuvvetlerinin yürüttüğü soruşturmalar sırasında meydana gelen diğer suiistimal iddialarının uyarıyı iptal etmek için bir temel oluşturmadığını çünkü uyarının mahkeme kararlarına dayandığını” belirtti ve uyarıyı onayladı. Avukat Gregory Allen şöyle dedi: “Anlaşılan, Başsavcı yozlaşmış kanun uygulayıcılarının uydurduğu sahte delilleri yasallaştırabileceğine inanıyor. Geçmişte Moskova mahkemesinin kararıyla o şehirdeki Yehova’nın Şahitlerinin faaliyetleri yasaklanmıştı, fakat daha sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu kararı bozdu.” *

Başsavcının kararından sonra, Şahitler Moskova’daki Tverskoy Bölge Mahkemesine uyarının iptali için dava açtı. 12 Ekim 2016 tarihinde Hâkim M. S. Moskalenko, Şahitlerin veya uzmanların duruşmada dinlenmesine izin vermeden talebi reddetti.

Bütün bu çabalar sonuç vermediği için uyarı hâlâ geçerliliğini koruyor. Başsavcılık mahkemeleri şuna ikna etmeye çalışıyor: (1) Şahitlerin Yerel Dinsel Teşkilatları aşırılıkçılık yasasını ihlal etmeye devam ediyor veya (2) uyarının yapılmasından bu yana geçen bir yılın içinde Şahitlerin faaliyetlerinde “aşırılıkçılığa işaret eden yeni kanıtlar” bulundu. Başsavcılık mahkemeleri ikna edebilirse Yönetim Merkezinin kapatılma tehlikesi var.

Uyarının yapıldığı 2 Mart 2016 tarihinden itibaren Rus yetkililer yeni kanıtlar uydurma çabalarını artırdılar. Yetkililer Yehova’nın Şahitlerinin kullanmayı bıraktığı yayınları ibadet yerlerine yerleştirerek yeni kanıtlar ürettiler. 2012’den bu yana buna benzer 60’tan fazla olay meydana geldi ve bunların 35’i belgelendi. Sözde kanıtların bulunduğu aramalar sırasında çoğu kez polis yetkilileri ve özel ekipler öfkeli bir tutum sergiliyorlar.

• 28 Temmuz 2016 tarihinde Karelya Cumhuriyetinde Yehova’nın Şahitleri iki kez baskına uğradı. Özel Polis Kuvvetlerinden silahlı ve maskeli adamlar Petrozavodsk şehrinde bir İbadet Salonuna baskın yaptı ve orada yapılan ibadeti durdurdu. Polis binaya beş adet Kutsal Kitap Aslında Ne Öğretiyor? kitabı yerleştirdi ve sonra arama sırasında onları buldu. Yetkililer Şahitlere binayı basmalarına ve aramalarına izin veren herhangi bir mahkeme kararı göstermediler. Kostomuksha şehrinde de Federal Güvenlik Servisinden (FGS) ve Aşırılıkçı Faaliyetlerle Mücadele Merkezinden yetkililer ibadet sırasında baskın düzenledi. İbadet Salonunda yapılan arama sırasında yetkililer sözde Federal Aşırılıkçı Yayınlar Listesinde adı geçen Şahitlere ait üç yayın buldular.

• 20 Ağustos 2016 tarihinde kolluk kuvvetleri Kabartay-Balkarya Cumhuriyetinin Mayskiy şehrinde Yehova’nın Şahitlerinin ibadetine baskın düzenledi. Herkesi İbadet Salonundan zorla çıkardıktan sonra, yetkililer sözde binaya daha önce yerleştirilen yasak yayınlar buldular. Baskın sırasında Şahitlere herhangi bir belge veya arama emri gösterilmedi.

• 20 Eylül 2016 tarihinde sabah erkenden Özel Polis Kuvvetinden silahlı ve maskeli adamlar, Stavropol bölgesinde Nezlobnaya şehrindeki İbadet Salonuna geldiler. Giriş kapısını keserek binaya girdiler ve içeriye Federal Yasaklı Yayın Listesinde adı geçen Şahitlere ait birkaç yayın yerleştirdiler. Daha sonra yaptıkları arama sırasında bu yayınları buldular.

Yehova’nın Şahitlerini aşırılıkçılıkla suçlamak için yapılanlar genellikle aynı adımlardan oluşuyor. Birobidzhan şehrindeki YDT’yi hedef almak için yapılanlar bunun tipik bir örneği:

1. 1. Adım: Kolluk kuvvetleri Şahitlerin ibadet yerine gidiyor ve oraya Federal Yasaklı Yayınlar Listesinde adı geçen yayınlardan yerleştiriyor.

   Polis ve FGS yetkilileri Yehova’nın Şahitlerinin ibadetini yarıda kesti, toplantının yasadışı olduğunu iddia etti ve sonra “aşırılıkçı yayınlar” için arama yaptı.

2. 2. Adım: Kolluk kuvvetleri binada arama yapıyor ve yerleştirdikleri yasak yayınları buluyorlar.

   Yetkililer Federal Aşırılıkçı Yayınlar Listesinde adı geçen 12 yayın buldu. Daha sonra Şahitler toplantıdan önce bir yabancının binaya girdiğini ve anlaşılan kanıtları oraya yerleştirdiğini tespit ettiler.

3. 3. Adım: Savcı Yehova’nın Şahitlerinin YDT’sini veya başkanını aşırılıkçı yayınlar dağıtarak düzeni bozmakla suçlar ve para cezası verir.

   Bölge mahkemesi YDT başkanını düzeni bozmakla suçladı ve 4.000 ruble (66,88 ABD doları) cezaya çarptırdı.

4. 4. Adım: Savcı YDT’yi sözde suçlamaları 12 ay içinde tekrarlamaması için uyarır.

   Savcı “aşırılıkçı faaliyetlerde” bulunmanın yasak olduğunu belirterek uyarıda bulundu.

5. 5. Adım: Bir süre sonra kolluk kuvvetleri ibadet yerine tekrar gelerek yasak yayınlar yerleştirirler ve sonra arama sırasında onları bulurlar.

   Yetkililer ibadeti yarıda keserek binada “aşırılıkçı yayınlar” aradı. Fakat Şahitler toplantıdan önce binayı kontrol etmiş ve yerleştirilen yayınları bulup yok etmişti. Bu yüzden Ekim 2015’teki bu kanıt yerleştirme teşebbüsü sonuç vermedi. 21 Ocak 2016 tarihinde yetkililer daha hazırlıklı geldi. Özel harekât ekipleri, polis ve FGS yetkilileri Yehova’nın Şahitlerinin ibadetini tekrar yarıda kesti ve binada “aşırılıkçı yayın” araması yapacaklarını bildirdiler. Orada bulunan bir Yehova’nın Şahidi yetkililerden birinin elinde bir paket yayın gördü. Binada daha önce aranmış bir kısım başka bir memur tarafından tekrar arandı, fakat bu sefer arama Şahitlerin yokluğunda yapıldı ve o yayın paketi bulundu.

6. 6. Adım: Sözde aşırılıkçılık faaliyetiyle ilgili yeni kanıtlara dayanarak, savcılık veya Adalet Bakanlığı mahkemeye başvurur ve YDT’nin feshedilmesini talep eder.

   Bölge mahkemesi YDT başkanını düzeni bozmaktan suçlu buldu ve 3.000 ruble (50,16 ABD doları) cezaya çarptırdı. 3 Ekim 2016 tarihinde bölge mahkemesi “YDT’nin faaliyetlerinde aşırılıkçılığa işaret eden yeni kanıtların bulunduğunu” bildirdi ve Birobidzhan YDT’sini “aşırılıkçı” ilan etti, faaliyetlerini yasakladı ve feshedilmesini talep etti.

Bu sürecin son adımı olarak, Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi Şahitlerin YDT’lerini “aşırılıkçı örgütler” olarak fesheden mahkeme kararlarını onadı. Belgorod, Stariy Oskol, Elista ve Orel YDT’lerini fesheden kararlar bu konuda en yeni örneklerdir. Şahitlerin Birobidzhan YDT’nin feshedilmesiyle ilgili Yüksek Mahkemeye yaptığı temyiz başvurusu hâlâ sonuçlanmadı.

Şahitlerin Yönetim Merkezinden Vasiliy Kalin, Sovyet döneminde ailesinin dinsel zulme hedef olup Sibirya’ya sürgüne gönderildiği zamanı hatırlayarak şöyle diyor: “Çocukluğumda yetkililer her an Şahitlerin evlerini basıp dinsel yayınlar arayabilirdi. Fakat yayınları önce evlerimize yerleştirmek, sonra da onları bulmak hiç akıllarına gelmemişti. Bu yeni taktik Rus kolluk kuvvetlerinin hâlâ Yehova’nın Şahitlerini yasadışı faaliyetlerle suçlayacak gerçek kanıtlara sahip olmadıklarını gösteriyor.”

16 Ocak 2017 tarihinde Moskova Şehir Mahkemesinin Yehova’nın Şahitlerinin Başsavcının uyarısına karşı yaptıkları itirazı ele alması ve karar vermesi bekleniyor. Mahkeme, Başsavcılığın Şahitlerin Rusya’daki Yönetim Merkezini aşırılıkçılıkla suçlayacak kanıtlara sahip olmadığı sonucuna varıp uyarıyı iptal edecek mi? Yehova’nın Şahitleri, Rusya’daki ve tüm dünyadaki insan hakları savunucuları böyle bir kararın çıkacağını umuyor.