Ukrayna’daki yüksek mahkeme, askerlik hizmeti yapmayı vicdanen reddeden kişilerin iç çatışma ve savaş zamanında da alternatif hizmet hakkı olduğuna hükmetti. Bu kararın insan hakları açısından hem Ukrayna’da hem de diğer ülkelerde geniş çaplı sonuçları oldu.

Yehova’nın Şahidi olan Vitaliy Shalaiko, askere çağrıldığında alternatif hizmet yapmayı talep ettiği için seferberlik sırasında askerlik görevinden kaçmakla suçlandı. Hem ilk mahkeme hem de temyiz mahkemesi onu suçsuz buldu, fakat savcı Ukrayna’daki hukuk ve ceza davalarına bakan özel yüksek mahkemeye temyiz başvurusunda bulundu. 23 Haziran 2015’te yüksek mahkeme temyiz davasını reddetti ve alt mahkemelerin kararını onayladı.

Yüksek mahkeme, “ilk mahkemenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarına dayanarak verdiği hükümde tam olarak haklı olduğunu” doğruladı. Yüksek mahkeme ayrıca Bayatyan / Ermenistan davasında alınan kararın uygulanması konusunda ilk mahkemeyle aynı fikirde olduğunu belirtti. Bu dava, 7 Temmuz 2011 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Büyük Dairesi tarafından karara bağlanmıştı. Dönüm noktası niteliğindeki bu kararda samimi dinsel inançlara dayanarak askerlik hizmetini vicdanen reddetme hakkının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 9. maddesinin tam koruması altında olduğu kabul edilmişti. Vitaliy Shalaiko’nun davasında Ukrayna’daki yüksek mahkeme, askerlik hizmetini vicdanen reddetme hakkının sadece normal zamanlarda yapılan askerlik hizmeti çağrıları için değil, silahlı çatışmalarda seferberlik ilan edildiği durumlarda da korunması gerektiğini açıkça belirtti. Yüksek mahkemenin bu kararı, temyiz başvurusuna imkân tanımayan nihai bir karardı.

Verilen bu son karar Vitaliy Shalaiko’yu çok rahatlattı. Şunları belirtiyor: “Ülkemin askeri seferberlik ilan ederek vatandaşlarını korumak istemesini anlıyorum. Vicdanım askerlik hizmetini yerine getirmeme izin vermese de, alternatif sivil hizmet sunarak üzerime düşeni yapmaya hazırım. Mahkemelerin, askerlik hizmetini reddetmemin samimi dinsel inançlarıma dayandığını fark etmesine minnettarım.”

Ukrayna’daki binlerce Yehova’nın Şahidi askeri seferberlik sırasında tarafsızlık sorunuyla karşı karşıya kaldılar. Askerlik hizmetini yapmayı reddettiği için cezai suçlamalara maruz kalan Şahitler, artık Vitaliy Shalaiko’nun davasında verilen emsal karara güvenebilirler.

Vitaliy Shalaiko’nun avukatı Vadim Karpov şunları belirtti: “Basitçe ifade etmek gerekirse, yüksek mahkeme Vitaliy Shalaiko’nun askerlik hizmetini yapmayı reddettiği için cezalandırılamayacağına hükmetti. Ukrayna gibi istikrarsızlık ve savaş nedeniyle bölünmüş bir ülkede din ve vicdan özgürlüğüyle ilgili uluslararası kanunların uygulanması oldukça dikkate değer.”

Ukrayna’daki mahkemeler askerlik hizmetini vicdanen reddetmenin askeri seferberlik zamanlarında bile korunması gereken temel bir hak olduğuna hükmetti. Bu, görevden bencilce kaçmak anlamına gelmez ya da ulusal güvenliği ve ulusal çıkarları tehdit eden bir durum değildir. Yüksek mahkeme, alt mahkemelerin kararlarını onaylayarak tüm Ukraynalılar için insan haklarını savunmuş oldu. Ukrayna, askerlik hizmeti yapmayı vicdanen reddeden kişileri cezalandıran ülkeler için insan haklarına saygı göstermek konusunda örnek oldu.