Bağımlılık Yapan Maddeler Neden Kullanılıyor?

ON ÜÇ yaşındaydım, en iyi arkadaşımın ablası bir akşam bizi evine davet etti. Herkes esrar içmeye başladı. İlk önce reddettim, fakat birkaç kez teklif edildikten sonra sonunda denedim.” Güney Afrikalı Michael uyuşturucuya nasıl başladığını böyle anlattı.

“Klasik müzikle profesyonel anlamda uğraşan, gelenekçi bir aileden geliyorum. Bir orkestrada çalıyordum; müzisyenlerden biri antraktlarda esrar içmeyi alışkanlık edinmişti. Bana da aylarca ısrarla teklif etti. Sonunda denedim ve devamlı kullanmaya başladım.” Kanadalı Darren, uyuşturucu kullanmaya böyle başladı.

Her ikisi de LSD, afyon ve uyarıcılar gibi başka maddeleri de kullanmaya başladılar. Bu iki eski uyuşturucu bağımlısı geçmişe dönüp baktıklarında, uyuşturucu kullanmaya başlamalarındaki başlıca nedenin arkadaşların etkisi olduğunu kabul ediyorlar. Michael şöyle diyor: “Uyuşturucu kullanacağımı hiçbir zaman düşünmemiştim, fakat tek arkadaşım bu çocuklardı; doğal olarak ben de onların yaptıklarına katılırdım.”

Eğlence Dünyası

Birçoklarının uyuşturucu kullanmaya başlamasındaki başlıca nedenlerden biri şüphesiz arkadaş baskısıdır ve özellikle gençler bundan kolayca etkilenirler. Ayrıca, karşılarında örnek olarak gördükleri eğlence dünyasının çok beğenilen yıldızları da genç hayranları üzerinde güçlü etkiler bırakıyor.

Özellikle eğlence endüstrisi madde bağımlılarıyla doludur. Müzik piyasasının zirvesindeki müzisyenler kariyerlerinin belirli bir devresinde çoğu kez kuvvetli uyuşturucular kullanıyorlar. Birçok film yıldızının da uyuşturucu kullanma alışkanlığı var.

Eğlence dünyasının ustaları uyuşturuculara gençlerin karşı koyamadıkları bir çekicilik kazandırabilirler. Newsweek 1996’da şunu bildirdi: “Seattle caddeleri, sadece [rock yıldızı] Cobain de aynısını yaptığı için, eroin kullanmaya gelmiş gençlerle dolu.”

Dergiler, filmler ve televizyon uyuşturucu dünyasını çekici hale getiriyor. Aynı şekilde moda dünyasının bazı ünlü tasarımcıları da çökmüş, sıska görünüşleriyle uyuşturucu bağımlısını andıran, modelleri tercih ediyor.

Neden Bazıları Bağımlı Oluyor?

Madde bağımlılığının artmasında çok sayıda başka etken de rol oynar. Bunlardan bazıları, düş kırıklığı, depresyon ve yaşamda bir amacın olmamasıdır. Diğer nedenler ise ekonomik sorunlar, işsizlik ve ana babanın yeterli örnek olamamalarıdır.

İnsan ilişkilerinde sıkıntılar yaşayan bazı kişiler, sosyal sorunlarla başa çıkmalarına yardım etmesi için bağımlılık yapan maddeleri kullanıyor. Bunların özgüvenlerini artıracağına inanıyorlar ve bu maddeler onların kendilerini esprili ve sevimli hissetmelerini sağlıyor. Başkaları ise bu maddeleri kullanmayı, yaşamlarını nasıl başarılı şekilde sürdüreceklerini öğrenme sorumluluğunu üstlenmekten daha kolay buluyor.

Gençleri bu maddelere yönelten diğer bir neden can sıkıntısıdır. The Romance of Risk—Why Teenagers Do the Things They Do (Tehlikenin Cazibesi—Gençler Neden Böyle Yapıyorlar) adlı kitap can sıkıntısı ve ana baba denetiminin eksikliği hakkında şunları söylüyor: “Erkekler ve kızlar okuldan sonra bomboş evlere gelirler. Yalnızlar ve yalnız kalmak istememelerine şaşmamalı. Arkadaşlarıyla buluşurlar; fakat onlarla birlikteyken de çoğu kez canları sıkılır. Saatlerce televizyon ve videoklip seyrederler ya  da İnternet’te dolaşarak heyecan ararlar. Sigara, uyuşturucu ve içki kolayca bu tablonun bir kısmı olabilir.”

Daha önce sözü edilen Michael evdeki denetim eksikliği hakkında şunları söyledi: “Aile hayatımız mutluydu. Birbirimize olağanüstü yakın olan bir aileydik. Fakat annem ile babam her ikisi de çalışıyordu; bu nedenle gündüzleri denetim yoktu. Ayrıca bize her konuda çok fazla serbestlik de tanımışlardı. Disiplin yoktu. Ana babam uyuşturucu kullandığımı bilmiyordu.”

Uyuşturucuya bağımlı duruma gelen birçok kişinin buna devam etmesinin basit bir nedeni var: Ondan zevk alıyorlar. Eskiden her gün uyuşturucu kullanan Michael, bunun etkileri hakkında şunları söyledi: “Bir hayal dünyasındaydım. Yaşamın gerçeklerinden ve baskılardan kaçabiliyordum. Hiçbir zaman kendimi tehdit altında hissetmezdim. Her şey çok güzeldi.”

Bir zamanlar madde bağımlısı olan Güney Afrikalı Dick, 13 yaşında esrar kullanmaya başladığında bunun kendisinde yaptığı etkileri şöyle anlattı: “Her şakaya gülüyordum. Her şey çok gülünçtü.”

Bu maddelerin verebileceği zararlar hakkındaki uyarıların gençleri korkutmadığı görülüyor. Gençler “bana bir şey olmaz” gibi bir tutuma sahip olabilirler. Talking With Your Teenager (Ergenlik Çağındaki Çocuğunuzla Konuşmak) adlı kitap, gençlerin bağımlılık yapan maddelerin insan sağlığına zararlı olduğu yönündeki uyarılara neden aldırmadığını şöyle anlatıyor: “Sağlıklarına öyle çabuk kavuşuyorlar ve yaşama gücüyle öyle dolular ki, sağlıklarının bozulacağına inanmıyorlar. ‘Bir şey olmaz’ duygusu ergenlik çağında çok yaygındır. Gençler akciğer kanseri, alkolizm, kuvvetli uyuşturuculara bağımlılık gibi şeylerin kendilerinin değil, yaşlı kişilerin başına geleceğini düşünürler.” Ecstasy’nin rağbette oluşunun da gösterdiği gibi, birçok genç bu tehlikelerin farkında değildir. Ecstasy nedir?

Ecstasy ve Tekno Partileri

Amfetamin içeren bir madde olan MDMA, ecstasy olarak bilinir; bu madde genellikle, tekno partileri denen ve bütün gece devam eden dans partilerinde kullanılır. Satıcılar, ecstasy kullanmanın bir heyecan duygusu yaşamanın yanı sıra, bütün gece dans edebilmek için sınırsız enerjiye sahip olmanın da güvenilir bir yolu olduğu izleniminin oluşmasında önayak oluyorlar. Bu madde, dans edenlerin sonunda, bir yazarın dediği gibi ‘kendilerinden geçene’ kadar, saatlerce dansa devam etmelerine yardım eder. Bir genç ecstasy’nin çekiciliğini şöyle anlattı: “Heyecan ayak parmaklarınızda başlar, başınıza doğru yavaşça tatlı bir karıncalanma duygusu yaratarak, sizi inanılmaz bir sıcaklık ve sevgiyle sarar.”

 Devamlı ecstasy kullananların beyin tomografilerinde, satıcıların iddia ettiği gibi zararsız bir madde olmadığını gösteren fiziksel bulgular saptanmıştır. Ecstasy’nin beyindeki sinir liflerine zarar verdiği ve serotonin düzeyini azalttığı görülüyor. Bu zararlar kalıcı olabilir. Zamanla, depresyon ve bilinç kaybı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Ecstasy kullananlarla ilgili bazı ölüm vakaları da bildirilmiştir. Ayrıca birçok uyuşturucu satıcısı da, müşterilerinin bağımlı hale gelmesi için ecstasy’yi eroinle karıştırıyor.

Elde Etmek Ne Kadar Kolay?

Birçok ülkede, uyuşturucu miktarı arttıkça fiyatı düştü. Bunun nedeni kısmen siyasal ve ekonomik değişikliklerdir. Güney Afrika bu konuda tipik bir örnektir; orada siyasal değişikliklerin sonucunda başka ülkelerle ticaret ve mal değiş tokuşu arttı. Bu durum ve ülke sınırlarındaki yetersiz denetimler, uyuşturucu ticaretinin gelişmesini sağladı. İşsizliğin artmasıyla binlerce kişi kazanç elde etmek için uyuşturucu satışına güveniyor. Uyuşturucuların bol olduğu yerlerde çoğu kez şiddet içeren suçlar da görülür. Bir gazetenin haberine göre, polis Gauteng’deki (Güney Afrika) okullarda bazıları sadece 13 yaşında olan öğrencileri uyuşturucu sattıkları için sürekli izliyor. Bu bölgedeki birçok okulda uyuşturucu kullanan öğrencileri saptamak için testler yapılmaya başlandı.

Temel Neden Nedir?

İnsanların bağımlılık yapan maddeleri kullanmalarına yol açan birçok nedenin olduğu açıktır. Fakat bunların hepsi daha derin bir sorunun, yani temel bir nedenin belirtileridir. Yazar Ben Whitaker, bu temel nedene şöyle değindi: “Bağımlılık yapan maddelerin kullanımının çağımızda yaygınlaşması, yalnızlık ve umutsuzluğun yanı sıra, toplumumuzdaki eksikliklerin ve kusurların uyarıcı bir işaretidir; yoksa neden hem kabiliyetli hem de sosyal açıdan ayrıcalıklı kesimden olan bu kadar çok sayıda insan, bugünün gerçekleri yerine uyuşturucuları tercih etsin?”

Bu, maddeci ve başarı saplantısı olan toplumumuzun çoğu kez duygusal ve ruhi gereksinimlerimizi karşılamadığını fark etmemizi sağlayan düşündürücü bir sorudur. Dinlerin çoğu da bu gereksinimleri karşılayamamaktadır; çünkü onlar insanın sorunlarının temel nedenini görmezlikten gelmekteler.

Bağımlılık yapan maddelerle ilgili soruna tek kalıcı çözümü görebilmek için, bu temel nedenin farkına varıp onu kabul etme cesaretini göstermeliyiz. Çözüm konusu bir sonraki makalede ele alınacak.

[Sayfa 7’deki resim]

Ünlü kişiler bazen uyuşturucu kullanımını çekici hale getirirler

[Sayfa 7’deki resimler]

Çağımızda müzik dünyası madde bağımlılarıyla dolup taşıyor

[Sayfa 8’deki resimler]

Ecstasy tekno partilerinde yaygın olarak kullanılır

[Tanıtım Notları]

AP Photo/Greg Smith

Gerald Nino/U.S. Customs