Bulaşıcı Hastalıklar—Önlenebilir Bir Felaket

HARAP edici depremler ve felakete yol açan seller gazetelerin ilk sayfasında yer alırken, sessiz sedasız yayılan bulaşıcı hastalıklara manşetlerde nadiren yer verilir. Yine de, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketinin Haziran 2000 tarihli basın açıklamasında “(AIDS, sıtma, solunum yolları hastalıkları ve ishal gibi) bulaşıcı hastalıklar nedeniyle ölenlerin sayısının geçen yılki doğal felaketler nedeniyle ölenlerin sayısından 160 kat daha büyük olduğu” bildiriliyor. Açıklama şöyle devam ediyor: “Durum daha da kötüye gidiyor.”

Bu sarsıcı rakama neden olarak iki temel etken gösterilmiştir. Biri, saatte 300 kişiyi öldüren AIDS’in amansız yayılışıdır. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Örgütleri Federasyonu’nun felaket politikasını belirleyen yöneticisi Peter Walker, AIDS “artık bir hastalık değil, bir beladır” diyor. “Böyle yaygın bir hastalık işçileri öldürüyor ve ekonomiyi mahvediyor.” Diğer bir etken geçmiş yıllarda yaygın olan tüberküloz, frengi ve sıtma gibi hastalıkların dramatik geri dönüşü sonucu halk sağlığı sistemlerinin kötüleşmesidir. Örneğin bir Asya ülkesi, şu anda her yıl 40.000 yeni tüberküloz vakası rapor ediyor. Bir Doğu Avrupa ülkesinde ise, frengi enfeksiyonları son on yıl içinde 40 kat arttı.

Ancak, bulaşıcı hastalıkların felakete dönüşmesinde asıl garip olan taraf, bunların en kolay önlenebilir felaketler arasında olmasıdır. Aslında rapor “her biri için 5 ABD doları harcansaydı”, 1999 yılında 13 milyon kişinin büyük çoğunluğunun bulaşıcı hastalıklar nedeniyle “ölmesi önlenebilirdi” diyor. Eğer dünya hükümetleri sağlıkla ilgili masraflar için kişi başına 5 dolar, yani toplam olarak 30 milyar dolar harcamaya istekli olursa, gereksiz yere meydana gelen kaç ölümün önlenebileceğini bir düşünün!

Aslında bu, hayli büyük bir miktar olmakla beraber, dünyanın başka hizmetler için harcadıklarıyla karşılaştırılınca oldukça küçük görünüyor. Örneğin yakın geçmişte tek bir yılda dünya çapındaki askeri harcamalar kişi başına ortalama 144 dolar ve toplam olarak 864 milyar dolara ulaştı. Savaşa hazırlanmak üzere harcanan paranın bulaşıcı hastalıkları önlenmek üzere harcanandan ne kadar daha fazla olduğunu bir düşünün! Bulaşıcı hastalıkların tümünün yayılmasını durdurmak herhalde insan yeteneğinin ötesindedir; ama bunun nedeni, kaynak yetersizliği değil, daha önemli bir nedendir. Buna rağmen insan hükümetleri, öncelikli işleri bile doğru şekilde saptayamıyorlar.

[Sayfa 31’deki resim tanıtım notları]

Röntgen Filmi: New Jersey Tıp Fakültesi—Ulusal Tüberküloz Merkezi

Öksüren adam fotoğrafı: WHO/Thierry Falise