Çocuklarınıza Neden Kitap Okumalısınız?

“Sayfalarına fıstık ezmesi . . . . bulaşmış, köşeleri kıvrılmış kitabını arkasında sürükleyerek gelip kucağıma yerleşti ve şöyle dedi: . . . . , ‘Bunu okumama yardım et babacığım; okumama yardım et.’”—Pedagoji profesörü Dr. Clifford Schimmels.

ÇOCUKLAR çok çabuk öğrenir. Araştırmalar üç yaşından küçük çocuklarda beyin gelişiminin daha hızlı olduğunu gösteriyor. Ana babaların çocuklarına her gün bir şeyler okuması, şarkı söylemesi ve sevgisini göstermesi çocuğun sağlıklı gelişiminde çok önemli bir rol oynar. Bununla birlikte bir araştırmaya göre, çocukları iki ile sekiz yaş arasında olan ana babaların sadece yaklaşık yarısı çocuklarına her gün bir şeyler okuyor. Belki, ‘Çocuğuma bir şeyler okumanın gerçekten bir etkisi olur mu?’ diye sorabilirsiniz.

Okumayı Sevdirmek

Uzmanlar evet diyor. Becoming a Nation of Readers (Okuyan Bir Ulus Olmak) adlı kitaptaki raporda şunlar söyleniyor: “Çocuklara, iyi okumayı başarmak için gereken anlayışı kazandıracak tek önemli faaliyet, onlara bir şeyler okumaktır. Bu özellikle de okul öncesi yıllar için geçerlidir.”

Çocuklar bir kitaptan okunan öyküleri dinlerken sayfadaki harflerin, konuşurken kullandığımız kelimelerin karşılığı olduğunu küçük yaşta öğreniyorlar. Böylece onlar da yazı diline aşina oluyorlar. Bir el kitabı, okuma hakkında şuna dikkat çekiyor: “Çocuğa bir şeyler okuduğumuz her zaman onun beynine ‘zevkli’ bir mesaj gönderiyoruz. Hatta çocuğu kitaplar ve resimlerle meşgul olmaktan zevk almaya koşullandırmayı bir tür reklam olarak adlandırabilirsiniz.” Çocuklarına kitap sevgisi aşılayan ana babalar onlarda ömür boyu sürecek bir okuma arzusu geliştirmiş olacaktır.

Etraflarındaki Dünyayı Anlamalarına Yardım Edin

Çocuklarına bir şeyler okuyan ana babalar, onlara halklar, yerler ve başka şeyler hakkında bilgi içeren değerli bir hediye verebilirler. Kitaplar aracılığıyla nispeten az bir masrafla dünyayı “dolaşabilirler.” İki yaşındaki Anthony’nin örneğini ele alalım. Anthony doğduğundan beri ona bir şeyler okuyan annesi şunları söylüyor: “Hayvanat bahçesine ilk ziyareti bir yeniden keşif yolculuğuydu.” Yeniden keşif mi? Evet, Anthony zebraları, aslanları, zürafaları ve diğer hayvanları ilk kez görüyor olmasına rağmen onları daha önceden tanıyordu.

 Annesi ayrıca şunu açıklıyor: “Anthony yaşamının ilk iki yılında kitaplar yoluyla sayısız insan, hayvan, nesne ve düşünceyi tanımaktan sevinç duydu.” Evet, çocuklara küçükken bir şeyler okumak, yaşadıkları dünyayı anlamalarına büyük katkıda bulunabilir.

Yakın Bir İlişki Kurmak

Gelişme çağı boyunca küçük çocuklar ilerki yıllarda davranışlarını etkileyecek olan tutumlar geliştirir. Böylece ana babaların güven, karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı yakın bir ilişki için temel oluşturmaları gerekir. Okuma bu süreçte etkili olabilir.

Ana babalar çocuklarını kucağına almak ve onlara bir şeyler okumak için zaman ayırdığında verdikleri mesaj açıktır: “Seni seviyorum.” Kanada’da yaşayan Phoebe adlı anne şimdi sekiz yaşında olan oğluna yaptığı okumalar hakkında şunları söyledi: “Kocam ve ben okumanın Nathan’ın kendisini bize yakın hissetmesinde önemli bir rol oynadığı görüşündeyiz. Bize karşı açıkyüreklidir ve genellikle ne hissettiğini anlatır. Bu aramızda özel bir bağ oluşturdu.”

Cindy, kızı yaklaşık bir yaşına geldiğinden ve bir ya da iki dakika oturup dinlemek için dikkatini verebildiğinden beri ona bir şeyler okumayı alışkanlık haline getirmişti. Harcanan tüm bu zaman ve çabaya değer miydi? Cindy şunları söylüyor: “Abigail’in bize okuldaki bazı olayları ve bir arkadaşıyla olan bazı problemleri anlatması için genellikle bizimle birlikte samimi ve sakin bir okuma ortamında olması yeterlidir. Hangi ana baba çocuğunun bunu yapmasını istemez ki?” Okuma şüphesiz ana baba ve çocuk arasında yakın bir bağ oluşturabilir.

Önemli Hayat Becerileri Öğretmek

3 Steps to a Strong Family (Güçlü Bir Aileye Üç Adım) kitabı şunları söylüyor: “Günümüzde çocuklarımız televizyon ve diğer kaynaklardan gelen öylesine çok değersiz şeyle zihinlerini dolduruyor ki, kendi değerlerine uygun davranmalarına ve kendi hayatlarına uygun bir açıdan bakmalarına yardım edecek biraz zihinsel besine, biraz mantıklı düşünüşe, biraz hikmete, biraz zihinsel dayanağa her zamankinden daha fazla ihtiyaçları var.” Ana babalar olumlu ve sağlıklı bir etki yaratmak üzere en uygun durumda olan kişilerdir.

Kitaplarda bulunan düzgün kurulmuş cümleleri ve birleşik cümleleri göstermek çocuğun hem konuşma hem de yazı dilinde kendisini ifade etmeyi öğrenmesi için yararlı bir araç olabilir. Babies Need Books (Bebeklerin Kitaplara İhtiyacı Var) kitabının yazarı Dorothy Butler şunları söylüyor: “Bir kişinin ürettiği düşüncelerin kalitesi kullandığı dilin kalitesine bağlıdır. Aslında öğrenme ve zekâ konusunda dil merkezi bir rol oynuyor.” İyi anlatma yeteneği iyi ilişkilerin de can damarıdır.

Uygun kitaplar okumamız sahip olduğumuz ahlaksal ve insani değerleri de pekiştirebilir. Çocuklarıyla birlikte okuyup bunlar üzerinde konuşan ana babalar onların sorunları çözme becerilerini geliştirmesine yardım edebilir. Cindy, kızı Abigail’e okurken onun öykülerdeki olaylara gösterdiği tepkileri dikkatle izledi. “Çocukların kişiliğindeki  incelikleri ana babalar olarak daha iyi öğrenebilir ve çok erken bir evrede, uygun olmayan düşünüşünü düzeltmesi ümidiyle yardım edebiliriz.” Aslında, çocuklara bir şeyler okumak hem zihni hem de yüreği eğitebilir.

Okumayı Zevkli Hale Getirin

Ortamın rahat, samimi ve zevkli olmasını sağlayarak çocuğun üzerinde baskı yaratmadan okuyun. Anlayışlı ana babalar okumayı kesmesi gereken zamanı ayırt edebilir. Lena şöyle söylüyor: “İki yaşındaki Andrew bazen çok yorgun oluyor ve çok uzun oturamıyor. Onun durumuna göre okuma programımızı kısaltıyoruz. Andrew’un okuma ile ilgili olumsuz herhangi bir duyguya kapılmasını istemiyoruz; bu nedenle onu yapabileceğinden daha fazlası için zorlamıyoruz.”

Okumak yalnızca basılı bir malzemeyi seslendirmek değildir. Merak uyandırmak için resimli bir kitabın sayfalarını ne zaman çevireceğinizi bilin. Malzemenin akışına ayak uydurun. Ses değişimi ve anlama göre vurgu da öyküye canlılık katabilir. Ayrıca sesinizdeki sıcaklık da çocuğunuza güven duygusu aşılayabilir.

En büyük yararı çocuğunuzun aktif bir katılımcı olduğu zamanlarda göreceksiniz. Zaman zaman durup serbestçe cevap verilebilecek sorular sorun. Cevaplarını ona başka fırsatlar sunarak genişletin.

Kitap Seçiminde Titiz Davranın

Bununla beraber belki en önemli etken iyi bir kitap seçimidir. Bunu yapmak biraz uğraş gerektirir. Kitapları dikkatle inceleyin ve sadece öyküleriyle olumlu ya da eğitici mesaj veren, aynı zamanda ahlak ilkelerine bağlı olanları alın. Kitabın kapağını, resimlerini ve genel üslubunu dikkatle gözden geçirin. Hem ana baba olarak sizin hem de çocuğunuz için ilginç olan kitapları seçin. Genellikle çocuklar aynı öykülerin tekrar tekrar okunmasını isterler.

Tüm dünyada ana babalar özellikle Mukaddes Kitap Öyküleri kitabını takdir etmektedir. * Bu kitap ana babaların küçük çocuklarıyla birlikte okuması için hazırlanmıştır ve çocukların iyi okuyucular olmasına katkıda bulunmasının yanı sıra Mukaddes Kitaba karşı ilgilerini de uyandırır.

Çocuklarına bir şeyler okuyan ana babalar onlarda yaşam boyu yararlı sonuçlar doğuracak iyi bir okuma alışkanlığı geliştirebilir. JoAnne kızıyla ilgili olarak şunu söyledi: “Jennifer okula gitmeden önce okuma yazmayı öğrenerek okuma sevgisi kazandı; fakat daha önemlisi Yüce Yaratıcımız Yehova’ya karşı da sevgi geliştirdi. Jennifer tüm kararlarında Mukaddes Kitaba dayanarak, O’nun yazılı Sözünü rehber olarak kullanmayı öğrendi.” Gerçekten de bir çocuğun neyi sevmesi gerektiğini anlamasına yardım etmek, neyi öğrenmesi gerektiğini anlamasına yardım etmekten daha önemli olabilir.

[Dipnot]

[Sayfa 14’teki çerçeve/resim]

Çocuğunuza Bir Şeyler Okumak İstiyorsanız

• O henüz küçükken başlayın.

• Kendini okumaya vermesi için ona zaman tanıyın.

• Her ikinizin de sevdiği hikâyeleri okuyun.

• Mümkün olduğu kadar sık ve duyguyla okuyun.

• Sorularla çocuğa bu faaliyete dahil olduğunu hissettirin.

[Sayfa 13’teki resim tanıtım notu]

Fotoğraf: Yabanıl Yaşamı Koruma Derneği’ne bağlı Bronx Hayvanat Bahçesi