Tüyleri Gözlerle Bezeli Harika Bir Kuş

BAŞLIĞI görünce tavuskuşundan bahsettiğimizi herhalde tahmin etmişsinizdir. Bildiğiniz gibi erkek tavuskuşu, kuyruk örtü tüyleriyle dünya çapında ün kazanmıştır. * Bununla birlikte böylesine abartılı tüylerin hangi amaca hizmet ettiğini ve bu canlının, güzelliğinden başka özelliklerinin olup olmadığını hiç merak ettiniz mi?

Sülün familyasının bir üyesi olan tavuskuşunun üç alttürü vardır. Biz bu makalede başlıca mavi-yeşil renklerde olan ve 150 santimetrelik kuyruğuyla birlikte 200-235 santimetre uzunluğa ulaşan Hint tavuskuşunu, diğer adıyla mavi tavuskuşunu ele alacağız. Altın rengindeki ve yeşil kuyruk örtü tüyleri, göze benzeyen bronz ve mavi desenlerle bezenmiştir. Vücudundaki tüyler çoğunlukla metalik mavi-yeşil renktedir.

Resmi olarak Hindistan’ın ulusal kuşu seçilen tavuskuşunun gerçekten de büyüleyici bir görünüşü vardır. Belki de bazı dillerde kendini beğenmiş kişiler için “tavuskuşu kadar gururlu” deyiminin kullanılmasının nedeni budur. Bununla birlikte bu kuş göründüğü kadar gururlu değildir. Aslında kolayca evcilleştirilebilir. Bazı kişiler tavuskuşunu kutsal bir hayvan olarak görür. Bu nedenle bazen Hindistan’daki çiftçiler, tavuskuşları tarlalar için bir tehdit oluşturduğunda onlara bir şey yapmazlar.

Harika Gösterileri

Tabii ki tavuskuşları en çok da örtü tüylerini göz kamaştırıcı bir yelpaze şeklinde açarak yaptıkları harika gösteri ile tanınır. Acaba bu gösterinin amacı ne? Görünüşe göre bu gösterinin tek amacı dişileri etkilemek.

Dişi tavuskuşu oldukça seçicidir; ne var ki erkeklerin gösterileri karşısında eriyip biter. Erkek tavuskuşunun geniş bir  yelpaze gibi açtığı, parlak renkli gözlerle bezeli örtü tüyleri dişinin tüm dikkatini üzerine çeker. Dişi, genelde en etkileyici gösteriyi yapan tavuskuşunu eş olarak seçmeye eğilimlidir.

Bununla birlikte erkek tavuskuşunun tüyleriyle yaptığı şov, gösterisinin sadece bir kısmıdır. O önce uzun örtü tüylerini yukarıya doğru yelpaze gibi açarak öne doğru yatırır. Daha sonra gösterişli dansına başlar. Vücudunu titretirken kestane rengi kanatlarını yanlardan sarkıtır; bu hareketi dik duran tüylerinin hışırtılı bir ses çıkarmasını sağlar. Ayrıca yüksek sesle çığlık atar. Bu sesin pek ahenkli olduğu söylenemez ama hiç değilse dişi kuşun, erkeğin ilgisini anlamasını sağlar.

Dişi tavuskuşu genellikle ilgisiz görünse de bazen erkeğin maskaralıklarını donuk şekilde taklit etmeye çalışır. Yine de, en göze çarpan gösteriyi yapan erkek onu kazanacaktır. Bir erkek tavuskuşu yaklaşık beş dişiden oluşan bir harem kurabilir ve yılda 25 kadar yavru sahibi olabilir.

Tavuskuşunun Aile Hayatı

Yavrulama dönemi bittikten sonra tüy dökme zamanı başlar. Yetişkin bir tavuskuşunun örtü tüylerinin sayısı ortalama olarak 200’den fazladır. Tavuskuşu tüyü ihracatı, türleri korumak amacıyla yasaklanıncaya kadar, Hindistan köyleri Batı ülkelerine ihraç etmek üzere tavuskuşu tüyü topluyordu. Bu çevrede tabii ki, yelpaze ve başka cazip ürünlerin yapımında tavuskuşu tüyü hâlâ kullanılıyor.

Akşam olduğunda, tavuskuşları uygun bir tünek bulmak amacıyla yavaşça uzun ağaçlara çıkarlar. Sabah olduğunda ise yine yavaşça ağaçlardan aşağı inerler. Bu canlıların güzellikleri gözünüzü okşayabilir, ama ötüşlerinin de aynı güzellikte olmasını beklemeyin. Tavuskuşları yemek aramaya başlayana kadar, acıklı ötüşleriyle akşamın sessizliğini bozarlar.

Tavuskuşları neredeyse her şeyi yer. Mönülerinde böcek, kertenkele, hatta bazen küçük yılanların yanı sıra tohum, tahıl, mercimek ve yumuşak bitki kökleri de bulunur.

Tavuskuşları kendini beğenmiş görünseler de çok koruyucu olabilirler. Örneğin, sinsice dolaşan bir kedi gibi tehlikeleri anında sezen tavuskuşu, yaklaşan tehlikeyi haber vermek için ormanın içinde yüksek sesle bağırarak koşar. Diğer erkekler de ona katılır. Birbirlerinin peşi sıra şaşırtıcı bir hızla koşarlar. Dişiler ise en ciddi tehlikeyle yüz yüze geldiklerinde bile yavrularını bırakmazlar.

 Tavuskuşu uçarken uzun tüyleri pek kullanışlı görünmese de tüylerinin onu yavaşlattığı söylenemez. Tavuskuşu bir havalandı mı kanatlarını hızla çırparak çok hızlı şekilde uçabilir.

Yavrular sekiz aylık olduklarında ana babalarını terk edip kendi kendilerine bakabilecek duruma gelmiş olurlar. Onların yuvadan ayrılması, annenin sonraki yavruları için hazırlık yapmasına olanak sağlar. Genç erkeklerin karakteristik uzun örtü tüyleri yaklaşık sekiz aylıkken çıkmaya başlar; fakat ancak dört yaşına bastıklarında tüyleri asıl halini alır. İşte o zaman artık kendi yuvalarını kurmaya hazırdırlar.

Tarihte Tavuskuşu

Tavuskuşları eski Yunan, Roma ve Hindistan bahçelerinin süsüydü. Bu kuşların figürleri Hindistan saraylarındaki resimlerde, heykellerde ve diğer süs eşyalarında binlerce yıl boyunca yer aldı. Gerçekten de Tavuslu Taht Hindistan’ın zenginliklerinin en önemli örneklerinden biri olarak görülürdü. Sayısız pırlantayla bezeli bu tahta, söylenenlere göre 108 yakut ve 116 zümrüt kakılmıştı. Sayvanının (tahtın üstünü örten kısım) üzerinde altın bir tavuskuşu vardı ve bu taht ismini ondan alıyordu. Taht sadece törenlerde monte edilip kullanılıyordu.

Mukaddes Kitap tarihi, Kral Süleyman’ın değerli malları arasında tavuskuşlarının da olduğunu gösteriyor. Saray bahçelerinde çalım satarak yürüyen tavuskuşlarının oluşturduğu manzara ilginç olsa gerek. (I. Kırallar 10:22, 23) Bu kuşlar kesinlikle zekâ sahibi bir Tasarımcının varlığını gösteriyor. Tavuskuşu göz kamaştırıcı renklerdeki örtü tüylerini açmış şekilde dans ettiğinde ‘bütün şeyleri yaratan’ Tanrı Yehova’nın sanatsal yetenekleri karşısında şaşkınlık duymaktan kendimizi alamıyoruz.—Vahiy 4:11.

[Dipnot]

[Sayfa 16’daki resim]

Erkeğin dansı dişi tavuskuşunu her zaman etkilemez

[Tanıtım notu]

© D. Cavagnaro/Visuals Unlimited

[Sayfa 17’deki resimler]

Dişi tavuskuşları iyi annelerdir

[Tanıtım notu]

© 2001 Steven Holt/stockpix.com

[Sayfa 15’teki resim tanıtım notu]

Tavuskuşu: Lela Jane Tinstman/Index Stock Photography

[Sayfa 16’daki resim tanıtım notu]

John Warden/Index Stock Photography