Su Arıtan Baş Belaları

Baş parmak büyüklüğündeki bir yumuşakça olan zebra midyesi (Dreissena polymorpha), 1980’lerin ortalarında, Avrupa’dan gelen şileplerin safra suyu yoluyla, dikkatsizlik sonucu Kuzey Amerika’nın Büyük Göller’ine girdi. Kanada’da yayımlanan Maclean’s dergisi kabukluların, “istilacı su canlılarının başlıcası” haline geldiğini yazıyor. Peki bunun nedeni ne?

Tek bir dişi, yılda 500.000 yumurta üretebilir. Üstelik bu midyeler herhangi sert bir yüzeye koloniler halinde yapışırlar. Bir metre karelik alanda tam 700.000 zebra midyesi bulunabilir. Bunun sonucunda zebra midyeleri su arıtma tesislerinin ve elektrik santrallarının su giriş borularının ağızlarını tıkıyorlar. Ayrıca tekne ve iskele sahiplerinin başlarına oldukça masraflı bir bela oluyorlar.

Ancak, kötü bir üne sahip olan bu canlının olumlu bir tarafı da var. Zebra midyeleri, ilerde sağlığımızı korumak için kullanılabilir. Bu canlının yapısını ve işlevini uzun zamandır inceleyen bilim adamları zebra midyesinin dayanıklı bir su arıtıcısı olduğunu keşfettiler. Johns Hopkins Üniversitesi’nden (Baltimore) asalakbilimci Thaddeus K. Graczyk ile Montreal’da bulunan Environment Canada teşkilatında araştırmacı olarak çalışan bilim adamı Yves de Lafontaine bu kabuklu hakkında ortak bir araştırma yaptılar. Maclean’s dergisinde, zebra midyesinin, “gemi boyasında bulunan zehirli bir madde olan tribütil’den, Cryptosporidium asalağı ve E. coli bakterisine kadar her türlü taneciği” yutabildiği bildiriliyor.

Cryptosporidium asalağı insandaki bir alyuvarla aynı boydadır ve içme suyundan temizlenmesi çok zordur. Klor ve ozon gibi en yaygın dezenfektanlara karşı bile bağışıklık kazanmıştır. Maclean’s dergisinde şöyle yazıyor: “Bununla birlikte zebra midyeleri bu boyuttaki tanecikleri kolayca süzebilir.” Aslında araştırmacılar, “sıcak aylarda her bir yetişkin midyenin, algleri, mineral taneciklerini, kirletici maddeleri ve yaşamı tehdit edebilen diğer patojen ve bakterileri temizleyerek günde yaklaşık bir litre su süzebildiklerini” söylüyorlar. Ayrıca bir metre karelik alanı kaplayan bir koloninin yaklaşık iki saat içinde bu tür parazitlerden 13 milyon tane sindirebileceğini tahmin ediyorlar.

Aslında bilimin bu midyenin temizleme kapasitesi hakkında öğrendikleri Tanrı’nın yarattığı canlılardaki kusursuz dengeye harika şekilde tanıklık eder.

[Sayfa 27’deki resim tanıtım notları]

İki parmak arasındaki zebra midyesi: U.S. Geological Survey; diğer tüm midyeler: © Rob and Ann Simpson/Visuals Unlimited; Cryptosporidium: H.D.A. Lindquist, U.S. EPA