Asalak Olsa da Yararlı Bir Sinek

TIRTIR sineğinin görünüşünün garip, hatta korkunç olduğu doğru. Peki bu hayvan neden asalak damgası yemiş? Çünkü genellikle yumurtalarını başka bir böceğin veya örümceğin larvasının içine ya da üstüne bırakır.

Kuzey Amerika’da 3.000’den fazla tırtır sineği türü bulunur. Bu sinekler farklı asalak sineği türlerinden oluşan büyük bir familyanın üyesidir. Bilim adamları dünya çapında 40.000’den fazla türün bu böcek familyasına ait olduğunu tahmin ediyor.

Tırtır sineklerinin uzunluğu üç milimetre ile beş santimetre arasında değişir. Gövdesinin ince ve kıvrık olan alt kısmı, baş ve göğsünün toplamından uzundur. Bu böceğin çok uzun bir duyargası vardır.

Tırtırların en ayırt edici özellikleri gövdesinin alt kısmının ucunda bulunan iğneye benzer borudur. Yumurta borusu adı verilen, yumurta bırakan bu organ birçok türde gövdeden daha uzundur. Bu boru at kılı inceliğindedir ve yumurtaları borudan dışarı itmek için ileri geri hareket eden üç tane ince uzun teli vardır.

Tırtır, konak olabilecek bir larvayı nasıl bulur? Dişi bir Megarhyssa (bir tırtır cinsi) sineği, ağaç kabuğunun iki santim ya da daha da altında yaşayan bir larvanın varlığını algılayabilmek için ağaca duyargasıyla hafifçe vururken gözlemlendi. Bir larva olduğunu fark eder etmez ağaca daha hızlı vurmaya başladı. En sonunda borusunu ağaç kabuğunun içine bir matkap gibi sokmaya başladı.

Gözlemciler şöyle dediler: “Sineğin yumurta borusunun ucu larvaya değince sinek, telleriyle tek bir yumurtayı borudan aşağı iterek onu mahkûm konağın yanına veya üstüne yerleştiriyor.” Yumurtadan çıkan yeni larva, konağın larvasının yağı ve vücut sıvısıyla beslenir. Daha sonra ipekten bir koza örer ve bu kozanın içinde gelişerek yetişkin bir sineğe dönüşür. Sinek ağacın yüzeyine çıktığında yeni bir böcek neslinin başına bela olmaya hazırdır.

Her ne kadar bu böcek grubu acımasız asalaklar olarak tanımlanabilirse de tırtır sinekleri önemli bir amaca hizmet ederler. Larvaları mısır böceği, pamuk hortumluböceği, elma kurdu ve kuşkonmaz sineği gibi, yiyeceklere zarar veren birçok böcekle beslenirler. Dolayısıyla görünüşe göre tırtırlar tarım ürünlerinin baş belalarının hızla çoğalmasını engellerler.

Tırtırların sayısı çok olsa da insanlar onları pek görmez, çünkü genellikle insanların nadiren gittikleri yerlerde beslenirler, çoğalırlar ve yumurtlarlar. Görüldüğü gibi tırtırlar insanın henüz tam anlamıyla kavrayamadığı canlılar âlemindeki çeşitliliğin ve dengenin başka bir kanıtıdırlar.

[Sayfa 24’teki resim]

Tırtır sineği yumurtasını bırakmaya hazırlanıyor

[Tanıtım notu]

Scott Bauer/Tarım Araştırma Merkezi, USDA