Kediler Vahşileştiğinde

BAŞI yere doğru inmiş, gözleri avına odaklanmış bir şekilde yavaş yavaş yürüyen yırtıcı hayvan, sinsice yaklaşıyor. Bacaklarını bükerek duruyor. Kahverengi tüylerinin altındaki kasları titriyor. Yaydan fırlayan bir ok gibi, hızla, şaşkına dönmüş avına doğru koşuyor. Pençesini savurarak kurbanını yakalıyor ve yere yatırıyor.

Bu yaşam ve ölüm mücadelesinin gerçekleştiği yer Afrika değil, Avustralya. Bahsedilen çevik hayvan da güçlü bir aslan değil, kedigillerden vahşi bir tür. Avustralya’nın kuzey ucundaki tropik ormanlarda, güneydeki Alp dağlarının soğuk tepelerinde ve orta kesimlerdeki ovaların kavurucu çöllerinde tahminen 12 milyon vahşi kedi bulunuyor.

Hangileri Vahşi Kedidir?

Avustralya’daki vahşi kediler, ataları olan evcil kedilere benzerler. Tüylerinin siyah, beyaz, gri ve kızıl renkleri ile benekli, tek renk veya çizgili desenleri atalarıyla aynıdır. Buna rağmen vahşi kediler evcil kedilere göre genellikle daha kaslı bir boyna ve omuzlara sahiptir. Erkekler 3 ila 6 kilo, dişiler ise 2 ila 4 kilo ağırlığındadırlar. Evcil kediler çoğunlukla insanlara ihtiyaç duyarken, vahşi kediler kendi kendilerine yeterler ve insanla temastan hoşlanmazlar.

Vahşi kedilerin ataları Avustralya’ya yerleşen ilk Avrupalılarla bu kıtaya geldiler ve 19. yüzyılda tüm kıtaya yayıldılar. Birçok kedi  vahşi doğaya kaçtı. Diğerleri ise 1880’li yıllarda otlakları yok etmeye başlayan tavşan belasını durdurmak amacıyla kasten doğaya salıverildiler. Kediler kısa süre sonra yeni ortamlarına alıştılar ve Avustralya’ya getirilen birçok türün içinde en fazla alana yayılan tür oldular. Bugün vahşi kediler birçok küçük ada da içinde olmak üzere Avustralya’nın her köşesinde yaşıyorlar.

Son Derece İyi Uyum Sağlayan “Sömürgeciler”

Vahşi kediler doğurgan hayvanlardır. Genellikle dişi bir vahşi kedi bir yaşına gelmeden önce bir seferde yaklaşık yedi yavru doğurur. Daha sonra yılda üç defaya kadar doğum yapar ve her bir doğumda dört ila yedi yavru doğurur. Ayrıca yedi veya sekiz yıllık tüm yaşamı boyunca doğurgan kalır. Eğer her yıl sadece üç dişi ve üç erkek yavru doğurursa ve onun dişi yavruları da aynı şekilde doğurursa, yedi yıl içinde bir vahşi kedinin muhtemelen birkaç bin torunu olur.

Bununla birlikte vahşi kedilerin Avustralya’nın sert iklimine rağmen varlıklarını sürdürmeleri yalnızca çok yavru doğurmalarına bağlı değildir. Kediler genellikle akşam saatlerinde veya sabahın erken saatlerinde hava serinken avlanırlar. Gün içinde içi boş ağaç gövdelerinde veya tavşan yuvalarında uyuyarak sıcaktan etkilenmezler. Buna ek olarak vahşi kediler en tehlikeli çöllerde bile rahatlıkla varlıklarını sürdürebilirler, çünkü hayatta kalmak için suya ihtiyaçları yoktur; ihtiyaçları olan tüm nemi canlı avlarının etinden elde ederler.

Ayrıca vahşi kediler beslenme şekillerini bulundukları ortama uydurabilirler. Her ne kadar av olarak tavşanları tercih ederlerse de Yeni Güney Galler’deki Ulusal Parklar ve Yabanıl Yaşam Servisi’nde çalışanlar şöyle diyor: “Kediler 100’den fazla yerel Avustralya kuşu türünü, 50 memeli ve keseli türünü, 50 sürüngen türünü ve sayısız kurbağa ile omurgasız türünü avlayıp yiyorlar.” Ayrıca doymak bilmez bir iştahları var. Erkek bir vahşi kedi her gün vücut ağırlığının yüzde 5 ila 8’i ağırlığında yemek yer. Dişi bir kedi ise eğer yavruları varsa her gün vücut ağırlığının yaklaşık yüzde 20’si kadar yiyecek tüketir. Issız bir adada sadece 375 vahşi kedi yalnızca bir yılda 56.000 tavşan ve 58.000 deniz kuşu yedi.

Avustralya’nın yerel hayvanlarının çoğu, vahşi kedilerle baş edemez. Çevre ile ilgili bir dergi olan Ecos’a göre “soyu tükenen memelileri kurak Avustralya’ya yeniden getirmek için düzenlenen programların başarısızlığının” sorumlusunun, yırtıcı davranışlarından dolayı vahşi kediler oldukları düşünülüyor.

Sevimli Bir Ev Hayvanı mı Yoksa Baş Belası mı?

Eski Mısır döneminden beri kediler hep popüler bir ev hayvanı olmuştur. Avustralya’da evlerin yüzde 37’sinde en azından bir kedi var. Bu kedilerin çoğu kısırlaştırılmamış, istenmeyen yavrular ise bazen yakındaki bir çalılık araziye bırakılıyor ve orada büyüyüp çoğalarak vahşi kedilerin sayılarını artırıyorlar.

Avustralya’daki Ulusal Parklar ve Yabanıl Yaşam Servisi sevimli bir ev hayvanının, doğaya zarar veren bir baş belasına dönüşmesini engellemek için şu önerilerde bulunuyor: Kedinizi, özellikle de geceleri evde tutun. Yeterli yiyecek verin. Kedinize bir tasma veya künye takarak ya da vücuduna mikroçip yerleştirerek tanınmasını sağlayın. Avlayabileceği hayvanları uyarmak için kedinize üç büyük zil takın. Kedinizi kısırlaştırın. Kedinizi bahçenizin içinde tutmak için aşamayacağı bir çit yaptırın.

Bu önerileri uygulamak biraz zaman ve paraya mal olabilir. Ancak Avustralyalı kedi severler için bu çok küçük bir bedeldir.

[Sayfa 30’daki resim]

Avustralya’daki 12 milyon vahşi kediden biri

[Tanıtım notu]

Joel Winter/NSW Ulusal Parklar ve Yabanıl Yaşam Servisi, Avustralya

[Sayfa 31’deki resim tanıtım notu]

Doğal Kaynaklar ve Madenler Bakanlığı