Acinipo Unutulmuş Bir Antik Kent

İKİ BİNİ aşkın yıl önce İberlerle Romalıların yürüdüğü topraklarda yürümek çok etkileyici. Arkadaşım ve ben arabayla, San Pedro de Alcántara’dan İspanya’nın güneyinde bulunan Málaga kıyısına geldik. Burada Endülüs’ün pueblos blancos (İspanyolca’da “beyaz köy”) diye adlandırılan köylerinden bazılarını ziyaret etmek istiyorduk. Bir dağ yolundan kuzeye doğru giderken, sağımızda 1.900 metre yüksekliğindeki Torrecilla Doruğunun bulunduğu Nieves sıradağlarından geçtik. Burada muhteşem bir manzarayla karşılaşmış olsak da, tarihi duvarlarla çevrili Ronda şehrine inerken bizi ne kadar güzel bir manzaranın beklediğini tahmin edememiştik. Bu etkileyici şehirde, Keltler (onlar kente Arunda derdi), Yunanlılar, Fenikeliler, Romalılar, Vandallar ve MS sekizinci yüzyılda Visigotları bozguna uğratan Berberiler (Magripliler) yaşamıştı.

Fakat asıl gitmek istediğimiz yer, eski zamanlarda Acinipo (okunuşu Atinipo) olarak bilinen Ronda la Vieja, yani eski Ronda şehriydi. Bir İspanyol ansiklopedisine göre, Sayda dilinden gelen bu isim, günümüzde Lübnan’da bulunan Sayda şehrinden gelerek buraya yerleşen Fenikeli tüccarlar tarafından verilmiştir. Bu isim üzümle ilgili eski Yunanca ve Latince sözcüklerden geliyor. Eskiden burada kullanılan madeni paraların ön yüzünde Acinipo ismi ve buğday başakları, arka yüzünde ise bir salkım üzüm varmış. Anlaşılan onların başlıca uğraşları şarapçılık ve tarımdı. Bir kitapta Acinipo hakkında şunlar belirtiliyor: “Burası, madeni para basacak kadar güçlü bir belediyesi olan ve vatandaşları Emperyalist Roma halkıyla aynı haklara sahip olan büyük bir şehirdi. Böyle bir şehir haline gelmesini . . . . coğrafi konumuna borçludur.”

Rehber kitabımızdan ve haritalardan anladığımız kadarıyla Acinipo, Ronda şehrinin birkaç kilometre kuzeybatısında bulunuyor olmalı. Amerikalı yol arkadaşım heyecanlıydı. Bu onun Avrupa’ya yaptığı ilk yolculuktu ve Roma İmparatorluğu’nun kalıntılarını görmek üzere sahip olduğu ilk fırsattı.

Dar bir köy yolunda ilerledikçe, harabelerin yerini saptamanın kolay olmayacağını anladık. Koyunlarını otlatan bir çobandan yardım istemek için durduk. Çoban, birkaç kilometre ileride Ronda la Vieja’yı bulacağımızı söyleyerek bizi rahatlattı. Gerçekten de biraz ileride, savunma amaçlı kullanılmaya elverişli görünen dik kayalıklar yukarımızda belirdi. Arkeolojik sit alanının girişine geldiğimizde, önümüzde yüksek bir tepe vardı ve her yerde antik taş yığınlarını görebiliyorduk. Aslında bu ev kalıntıları belki de Roma döneminden daha önceki bir tarihe aitti. Bir zamanlar burada oldukça kalabalık bir nüfusun yaşadığı belliydi. Tepenin yukarısında, yaklaşık 1 kilometre uzaklıkta oldukça sağlam görünen, taştan bir duvar vardı. Bu bizim ilgimizi çekti. Acaba neyin kalıntılarıyla karşılaşacaktık?

Burada Şehrin Ne İşi Var?

Romalıların bu kadar ıssız bir yerde şehir kurmalarının sebebi, burada yaşayanların haberi olmadan hiçbir düşmanın buraya  yaklaşamamasıydı. Buranın stratejik konumunun avantajlarını ilk fark edenler Romalılar değildi. Arkeologlar insanların bu alanda 4.000 yıldan fazla bir zaman önce yaşamaya başladığını söylüyorlar. MÖ yaklaşık 1.000 yılında Fenikelilerin gelişiyle, önemli bir ticari merkez haline gelen Acinipo, kıyı sömürgeleri olan Málaga ve Cádiz şehirleri arasında, iç kısımlarda bulunan ideal bir bağlantı noktası oldu.

Harabelerin girişinde bir nöbetçi duruyordu. Kısa bir sohbetin ardından eski giriş kapısından içeri girmemize izin verdi. Sağ tarafımızda, MÖ yedinci ve sekizinci yüzyıllardan kalma daire şeklindeki evlerin kalıntıları vardı. Tepeye doğru yürümeye başladık ve eskiden Romalılar tarafından inşa edilmiş bir forumun (pazar ve toplantı alanı) taşlarına rastladık. Arkeologlar burada yaptıkları kazılarda ortaya çıkardıkları kalıntılardan, bu alanda kamu binalarının bulunduğu ve bu meydanın (çarşı yeri) şehrin ana merkezi olduğu sonucuna vardılar.

Benzersiz Bir Tiyatro

Gözlerimiz yine tepenin üstündeki yüksek duvarlara takıldı. Romalılar zamanında, buranın ne olarak kullanıldığını merak ettik. Yaklaştığımızda bir tiyatronun arka perdesine geldiğimizi fark ettik. Burası geniş bir kemeri ve kulesi olan, taştan bir yapıydı. Roma tarzına uygun olarak, taşlar yontulmuş ve çimento sürülmeden dizilmişti. Kemerin altından geçtik ve kendimizi sahnede, basamaklara ve belki de binlerce kişinin oturabileceği yerlere bakarken bulduk. Tiyatronun izleyici sıraları, kayalık yamaç yontularak yapılmıştı. Bir zamanlar Romalı aktör ve hatiplerin gösterilerini sergiledikleri yerde durmak etkileyiciydi!

Dağlık bölgelerde tiyatro inşa eden Romalıların, bu gibi yerlerin nasıl değerlendirileceğini iyi bildikleri anlaşılıyor. İspanya’nın batısında bulunan Mérida, Almanya’da Trier, Fransa’da Nîmes ile Arles ve hatta Galler’de bulunan Caerleon kenti gibi birbirinden çok uzak olan yerlerde Roma tiyatroları ve amfitiyatrolarının izleri görülebilir. Bunların meşhur olanları Pompei’de ve Roma’da bulunur. Roma’daki Colosseum 50.000 kişiyi alacak kapasitededir! Roma İmparatorluğu sınırları içinde farklı bölgelerde 75’ten fazla Roma amfitiyatrosunun kalıntıları bulunabilir. Böylece, o zamanlar gezici tiyatro toplulukları oyunlarıyla insanları birçok yerde eğlendirebiliyorlardı.

Acinipo’daki tiyatro, şehrin en iyi korunmuş kısmıdır. Tepenin eğiminden faydalanılarak yapılmış oturma yerleri, daha yukarısında olan dimdik yamacın üzerinden ıslık çalarak esen rüzgârdan korunur. Tiyatro, doğanın sağladığı akustikten en iyi şekilde faydalanılarak dizayn edilmişti.

Yamacın tepesine tırmandık. Manzara her yönden muazzamdı. Sol tarafımızda, güneyde Ronda kenti ve sağ tarafımızda, kuzeyde antik Olvera şehri görünüyordu. Arka planda felaket habercisi kara bulutlar süzülürken, tiyatronun bu ıssız tepesinde yerlerimizi alıp, sahnede, yaklaşık 2.000 yıl önceki Roma’nın hareketli, fakat ücra kenti Acinipo’yu izlediğimizi hayal etmeye çalıştık. Bu benzersiz alanla ilgili başka neler keşfedilebileceğini merak ettik. Belki de burada yaşamış olanlar gelecekte dirildiklerinde bu kentin bilmediğimiz sırlarını açığa çıkaracaklar.—Yuhanna 5:28, 29; Resullerin İşleri 24:15.

[Sayfa 22’deki harita]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

MADRİD

Acinipo

Ronda

Málaga

 [Sayfa 23’teki resim]

Girişteki levha: “Acinipo Arkeolojik Sit Alanı”

[Sayfa 23’teki resim]

Roma evlerine ait taş yığınları

[Sayfa 23’teki resim]

Tiyatronun arka perdesi

[Sayfa 23’teki resim]

Tiyatro ve sahne

[Sayfa 23’teki resim]

Tiyatronun köşesindeki kule

[Sayfa 23’teki resim]

Acinipo’nun bulunduğu doruk

[Sayfa 24’teki resim]

Ön planda, Roma döneminden önce yapılmış evlerin temeli