Cennetten Bir Köşe

ZAMANI geri alıp tarih öncesi çağların bitkilerle kaplı ve yabanıl hayvanlarla dolu ormanlarını ziyaret etmek ister miydiniz? Dünyada hâlâ böyle yerler var mı? Görünürde el değmemiş olan Taï Ulusal Parkı cennetten bir köşe gibidir. Burası Fildişi Kıyısı’nın güneyinde, Liberya sınırının yakınında bulunur.

Taï Ulusal Parkı şimdiki Fildişi Kıyısı’nda, Gana’da, Liberya’da ve Sierra Leone’de bir zamanlar alabildiğine uzanan bakir, tropikal yağmur ormanlarının geriye kalan en büyük kısmıdır. Bu park Batı Afrika’da var olan tüm yağmur ormanlarının yarısından fazlasını içine alır. 1926’da alınan koruyucu ve yenilikçi önlemler sayesinde bu biyolojik cevher korunmaktadır. Bu parktaki zengin çeşitliliğe daha yakından bakarken bize katılmaya ne dersiniz?

Çeşitlilik Barındıran Bir Yağmur Ormanı

Kuş cıvıltıları ve maymunların bağırtıları eşliğinde ormanda yürürken yaşlı ağaçların, yükseklikleri 60 metreye varan dev gövdelerine hayretle bakakalıyoruz. Rehberimiz bu 3.500 kilometre karelik parktaki 1.300 bitki türünün yarısından fazlasının sadece Batı Afrika’nın bu bölgesinde bulunduğunu söylüyor.

Buradaki bitki örtüsü çok gür ve oldukça çeşitli. Bu sık ormanda maun, abanoz, dabéma ve makore başta olmak üzere birçok kerestelik ağaç türü yetişiyor. Topraktan dışarı çıkmış bazı ağaç kökleri yerden bir metre yüksekte ve yaklaşık 15 metrelik bir genişliğe yayılmış olduğundan onların üzerinden dev adımlar atmamız gerekiyor. Zaman zaman hayvanlar, yırtıcı hayvanlardan kurtulmak veya fırtınalardan korunmak amacıyla bu köklerin arasına sığınıyorlar.

Ağaçların üst dalları sürekli gölgelik görevi görerek ışığın orman tabanına ulaşmasını ve daha küçük bitkilerin büyümesini engeller. Yine de odunsu bitkiler olan tırmanıcı asmalar ve epifitler burada yetişir. Bazı asmalar ağaçlara destek almak için tırmanırlar. Fakat bazen onları sarar ve hatta boğarlar. Rehberimiz bize büyük bir ağaç gövdesinin etrafına sıkıca dolanmış bir boğan inciri gösteriyor. Bu ağaç zamanla boğan incire teslim olup ölecek.

 Taï Parkı, ilaç ve gıda bakımından zengin bir kaynaktır. Rehberimiz, Kru kabilesinin, ateş ağacının kabuğunu sıtma tedavisinde kullandığını söylüyor. Başka bir ağacın meyvesi de şekerden binlerce kat daha tatlı bir protein içeriyor.

Yabanıl Hayvanlarla Dolu

Birden üzerimizdeki yapraklar hışırdamaya başlıyor. Bunu yapanlar, Diana ve mona maymunlarından oluşan büyük, gürültücü bir grup. Tehlike bildiren bağırtılarıyla daldan dala atlıyorlar. Bir mona maymunu beyaz çizgili komik suratıyla bizi dikkatle izliyor. Biz de onu aynı dikkatle izliyoruz. Maymunlar, şempanzeler ve kuşlar, ağaçların üst dallarındaki meyve ve yemişlerle gayet iyi beslenirler. Maymunlar ve kuşlar gürültülü şekilde aynı meyve ağacından beslenirken sık sık görülebilir.

Taï Parkında 50 memeli türü bulunur ve bunların çoğu bu bölgede yaygın olarak görülür. Burada buffalo ve orman fillerinin yanı sıra, bongolar ile duikerler (antilop türleri), çalı domuzları, dev orman domuzları, leoparlar ve cüce suaygırları yaşar. Bu parkta yaşayan daha küçük hayvanların arasında miskkedisi, altın kedi, orman geneti, kuyruksüren, pangolin ve Demidoff cüce galagosu bulunur.

Rehberimiz küçük bir antilop türü olan duikerler de dahil birçok hayvanın izini tanıyor. Ormanda, aralarında nadir rastlanılan Jentink, zebra ve Ogilbi duikerlerinin bulunduğu yedi tür duiker yaşıyor. Ağaç köklerinin arasında yiyecek aramış dev orman  domuzlarının izlerini görüyoruz ve karınca ile termit yiyen pullu bir dev pangolinin doğal ortamına göz atıyoruz. Bir çift pangolin orman tabanında kendilerine iki bölmeli büyük bir çukur kazmış. Yeraltında bulunan bu bölmelerin uzunluğu 40 metreyi, derinlikleri ise 5 metreyi buluyor. Pangolin geceleri kilometrelerce dolaşarak beslenir ve şafak sökmeden eve döner. Tırmığa benzer pençeleriyle termit yuvalarını açar ve böcekleri yuvadan çıkarmak için yapışkan dilini kullanır.

Rehberimiz parkın buradaki 20 kilometre karelik alanında dolaşan bir şempanze grubunun yerini gösteriyor. Parkta 2.000’den fazla şempanze yaşıyor. Daha önce, onların yemişleri kırmak için beraberlerinde taş ya da dal taşıdıklarını duymuştuk. Bu nedenle bizden 5 metre uzakta yerde oturup bir yemiş kabuğuna ağaç dalıyla arka arkaya vuran bir şempanzeyi görünce çok heyecanlanıyoruz.

Kuş Gözlemcileri İçin Cennet

Ertesi gün kanoyla Hana Irmağı’nda geziyoruz. Rehberlerimiz yavaşça kürek çekerken karşılaştığımız birçok kuş türünü tanıtıyorlar. Tiz ötüşü ve uçarken kanatlarının çıkardığı sesle tanınan kara miğferli boynuzgaganın ötüşünü duyuyoruz. Birçok boynuzgaga türünden yedisi Taï Parkında yaşıyor. Burada toplam olarak 200’den fazla kuş türü bulunuyor. Bunların arasında altı yalıçapkını türünün yanı sıra, doğanlar, muzcullar, papağanlar, güvercinler, kumrular, turaçlar, nektarkuşları ve sinekkapanlar bulunuyor. Bu parkta, ender rastlanan, canlı renklere  sahip narina trogonu da görülmüş. Bu kuşun erkeğinin yanardöner yeşil kanatları, kırmızı göğsü ve beyaz kuyruk tüyleri vardır. Mavi muzcul, yeşil meyve güvercini, gri papağan, mavi göğüslü yalıçapkını ve metalik yeşil tüyleri olan hadada aynağı gibi dikkat çeken bir sürü renkli kuş görüyoruz. Taï Parkı bir kuş gözlemcisi için tam bir cennet!

Irmak kıyısında, suaygırının minyatürü olan cüce suaygırınınki de içinde olmak üzere daha fazla iz bulunuyor. Cüce suaygırı büyük bir domuzla hemen hemen aynı büyüklüktedir. Bu hayvan suda, kendisinden daha büyük olan bayağı suaygırından daha az zaman geçirir ve asla sürü halinde gezmez. Sadece Batı Afrika’da bulunur. Ayrıca bir Nil varanı da gözümüze çarpıyor. Bu, timsaha benzeyen, ama daha küçük boyda olan büyük, benekli bir kertenkeledir. Bu orman, içinde üç timsah türü, 34 yılan türü, birçok kertenkele türü ve büyük bir böcek popülasyonu barındırır ve hepsine uygun bir yaşam ortamı sağlar. Bu parkta yaşayan böceklerin çoğunun hangi sınıfa ait olduğu henüz saptanmamış.

Ne yazık ki, gezegenimizdeki yağmur ormanları korkutucu bir hızla yok oluyor. Bu konuda başlıca tehdit unsurları tarım arazilerinin genişletilmesi ve kereste endüstrisidir. Ancak, dünyamızın geleceğinin Yaratıcının yetenekli ellerinde olması bizleri rahatlatır (Mezmur 96:12, 13).

[Sayfa 22’deki haritalar]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Sierra Leone

Liberya

Fildişi Kıyısı

Taï Ulusal Parkı

Gana

[Sayfa 23’teki resim]

Topraktan dışarı çıkmış ağaç kökleri

Maun

[Sayfa 23’teki resim]

Fil yavrusu

[Sayfa 23’teki resim]

Afrika altın kedisi

[Sayfa 23’teki resim]

Doru duiker

[Sayfa 23’teki resim]

Zebra duikeri

[Sayfa 23’teki resim]

Afrika buffalosu

[Sayfa 24’teki resim]

Narina trogonu

[Sayfa 24’teki resim]

Ötücü kartal

[Sayfa 24’teki resim]

Mavi muzcul

[Sayfa 24’teki resim]

Hadada aynağı

[Sayfa 24’teki resim]

Mavi göğüslü yalıçapkını

[Sayfa 24’teki resim]

Uzun kuyruklu pangolin

[Sayfa 24’teki resim]

Cüce suaygırı

[Sayfa 24’teki resim]

Ağaç kurbağası

[Sayfa 24’teki resim]

Nil varanı

[Sayfa 24’teki resim]

Kara kuyruksüren

[Sayfa 25’teki resim]

Mona maymunu

[Sayfa 25’teki resim]

Batı kızıl gerezası

[Sayfa 25’teki resim]

Şempanze

[Sayfa 25’teki resim]

Küçük beyazburunlu maymun

[Sayfa 25’teki resim]

Leopar

[Sayfa 25’teki resim]

Çalı domuzu

[Sayfa 24, 25’teki resim]

Afrika miskkedisi

[Sayfa 22’deki resim tanıtım notu]

Taï Ulusal Parkı

[Sayfa 23’teki resim tanıtım notları]

Altın kedi: © Art Wolfe/Photo Researchers, Inc.; filinki hariç tüm fotoğraflar: Taï Ulusal Parkı

[Sayfa 24’teki resim tanıtım notları]

Aynak: © Joe McDonald/Visuals Unlimited; yalıçapkını: Keith Warmington; suaygırı: © NHPA/Anthony Bannister; narina trogonu: © P&H Harris; diğer tüm fotoğraflar: Taï Ulusal Parkı

[Sayfa 25’teki resim tanıtım notları]

Domuz: © Ken Lucas/Visuals Unlimited; şempanze ve leoparınki hariç tüm fotoğraflar: Taï Ulusal Parkı