Doktorların Değişen Dünyası

İbn Meymun 1174’te Mısır’ın yöneticilerine saray doktoru olarak atandı ve yaşamının büyük kısmını sarayda geçirdi. Her gün evine döndüğünde kendi durumu hakkında şunları yazardı: “Çok az yemek yiyorum, yirmi dört saat boyunca yediğim tek öğün bu. Sonra hastalarıma bakmaya gidiyorum, reçetelerini ve hastalıklarıyla ilgili talimatları yazıyorum. Akşam karanlığına kadar hasta muayene ediyorum; bazen . . . . konuşamayacak kadar yorgun düşüyorum.”

DOKTOR olmak her zaman özveri gerektirir. Fakat doktorların mesleklerini uyguladığı günümüz dünyası hızla değişiyor. Onların iş programları hâlâ, İbn Meymun’unki kadar yorucu olabiliyor. Acaba onlara eskisi kadar saygı gösteriliyor mu? Yeni koşullar doktorların yaşam tarzını nasıl etkiledi? Son gelişmeler doktor-hasta ilişkisini nasıl değiştirdi?

Değişen İlişki

Bir doktorun tüm ilaçlarını ve aletlerini siyah çantasında taşıdığı dönemi belki hâlâ hatırlayanlar vardır. Şimdi olduğu gibi o zaman da insanlar doktorlar hakkında farklı duygulara ve düşüncelere sahiptiler. Çoğu doktora yeteneğinden ötürü saygı gösterilir, sosyal konumu nedeniyle hürmet edilir ve sahip olduğu ahlaki değerlerden dolayı hayran kalınırdı. Fakat aynı zamanda aldıkları ücret nedeniyle eleştirilebilir, başarısızlıkları yüzünden azarlanabilir ve şefkatsiz gibi göründükleri için suçlanabilirlerdi.

Yine de doktorlar aynı ailenin birkaç kuşağına yardım etmiş olmaktan büyük mutluluk duyardı. Çok sayıda ev ziyareti yaparlardı ve kırsal bölgelerde ziyaret ettikleri evde bazen yemek için kalırlar, hatta bir doğum olduğunda bütün geceyi o evde geçirirlerdi. Birçok doktor hastalarının ilaçlarını kendi hazırlardı. Özverili doktorlar yoksul hastalarını ücretsiz tedavi ederdi ve haftanın 7 günü, 24 saat yardıma hazırdı.

Tabii, bazı doktorlar hâlâ bu şekilde çalışıyor; fakat birçok yerde doktor-hasta ilişkisi geçen yüzyıllardakine göre son 30-40 yılda herhalde daha fazla değişti. Bu değişiklikler nasıl meydana geldi? Öncelikle ev ziyaretlerine ne olduğuna bakalım.

Ev Ziyaretlerine Ne Oldu?

Hastaları evlerinde ziyaret etmek eskiden hekimlikte yaygın şekilde uygulanan bir yöntemdi ve bazı ülkelerde hâlâ uygulanıyor. Fakat bu yöntem tüm dünyada artık pek uygulanmamakta. Bir gazete şunları yazdı: “Uzman ve üst düzeyde uzman doktorların bulunduğu bir çağda, hastasının yatağının başucunda ona güven vererek konuşan ve onunla ilgilenen, ziyaret ettiği evdeki aileyi yakından tanıyan ve her gerektiğinde onları ziyaret etmeye hazır olan aile doktorlarının nesli tükeniyor” (The Times of India).

Tıbbi bilgide büyük bir artış olduğundan, birçok doktor uzmanlaştı ve artık meslektaşlarıyla bir ekip olarak çalışıyorlar. Bu nedenle, hastalar her hastalandıklarında farklı bir doktor görebiliyorlar. Sonuçta, birçok doktor tedavi  ettiği ailelerle eskisi gibi uzun vadeli bir ilişkiye sahip olamıyor.

Yaklaşık 100 yıl önce doktorların laboratuvar tahlillerini ve teşhis amaçlı cihazları daha çok kullanmaya başlamasıyla, hastaları evde ziyaret etme yöntemi bırakılmaya başlandı. Birçok yerde sağlık kurumları ev ziyaretlerini doktorun zamanını verimsiz şekilde kullandığı bir yöntem olarak kabul ediyor. Günümüzde çoğu hasta bir doktora gidebilecek ulaşım olanağına sahip olabiliyor. Aynı zamanda, önceleri doktorların yaptığı işleri şimdi yardımcı ve acil sağlık hizmetleri yapıyor.

Değişen Koşullar

Günümüz dünyasında serbest çalışan az sayıda doktor var. Genelde sağlık hizmetlerini, doktor çalıştıran devlet kurumları veya sağlık kuruluşları veriyor. Ancak birçok doktor, doktor-hasta ilişkisinde üçüncü bir tarafın olmasından hoşlanmıyor. Çoğu kez böyle kurumlar doktorların az zamanda çok hasta bakmasını talep ediyor. Britanya’da pratisyen hekim olarak çalışan Dr. Sheila Perkins şunları söylüyor: “Her yedi ila on dakikada bir, bir hasta bakmalıyım. Bu zamanın çoğunu da hastayla ilgili bilgileri bilgisayara girmek için harcıyorum. Bu nedenle hastayla yakın bir ilişki kurmak için az zaman kalıyor. Bu bazen çok sıkıntı verici olabiliyor.”

Doktorların çalıştığı bu değişen dünya, hastaların giderek daha fazla güç kazandığı bir dünyadır. Bir zamanlar doktorların verdiği talimatlara itiraz edilemezdi. Fakat bugün birçok ülkede, hastanın tedaviyle ilgili bilinçli rızasını alabilmek için, doktorlar hastayı tedavi seçenekleri ve bunların olası sonuçları konusunda bilgilendirmek zorundadır. Doktor-hasta ilişkisindeki denge değişti. Bazılarına göre, bugün bir doktor bir teknisyenden başka bir şey değildir.

Hızla değişen insan toplumunda artık birçok ülkede doktorların büyük bir kısmı kadındır. Bazı yerlerde kadın doktorların hastalarını daha iyi dinledikleri düşünüldüğünden, genelde onlar daha fazla sevilir. Onların, hekimlik mesleğinin daha şefkatli yapılması yönünde bir etkileri var gibi görünüyor.

Çoğu kişi, hastalarının duygularını ve yaşadığı stresi anlayan bir doktoru takdir eder. Yine de şunu sormak makuldür: ‘Kaç hasta doktorlarının duygularını ve yaşadığı stresi anlıyor?’ Onların durumunu anlamak doktor-hasta ilişkisini kuşkusuz daha iyi hale getirecek. Sonraki makale bu konuyu anlamamıza yardım edebilir.

[Sayfa 3’teki resim]

İbn Meymun

[Tanıtım notu]

Brown Brothers

[Sayfa 4’teki resimler]

Eskiden doktorlar genelde ev ziyaretleri yapardı