Stresle Başa Çıkabilirsiniz!

“İŞİ, aileyi ve diğer işleri dengede tutma mücadelesi son yıllarda arttı.” Yakın zamanda yayımlanmış aile yaşamıyla ilgili bir kitap böyle diyor. Gerçekten de stres dolu bir zamanda yaşıyoruz. Ancak bu durum Mukaddes Kitabı inceleyenler için hiç şaşırtıcı değildir, çünkü Mukaddes Kitapta günlerimizin “çetin ve bunalımlı bir dönem” olacağı önceden bildirilmişti (2. Timoteos 3:1-5).

Üç çocuk babası Jesús şöyle diyor: “Stres normaldir. Bu nedenle onu nasıl kontrol edeceğinizi bilmeniz gerek.” Stresi kontrol edebilirim demek kolay olsa da kontrol etmekte zorlanabilirsiniz. Fakat bazı pratik öneriler ve ayrıca Mukaddes Kitap ilkeleri size yardımcı olabilir.

İş Stresiyle Başa Çıkmak

İşinizdeki koşullar yüzünden stres altında mısınız? Böyle bir durumda sessiz kalmak üzerinizde daha çok baskı hissetmekten başka bir işe yaramayabilir. Mukaddes Kitapta dediği gibi “karşılıklı danışılmazsa tasarılar boşa çıkar” (Süleyman’ın Meselleri 15:22, YÇ).

İşyerindeki stresle ilgili araştırma yapanlar işvereninizle konuşmanızı tavsiye ediyor. Sonuçta işvereniniz bir sorun olduğunu bilmezse yardım da edemez. Ancak bu, öfkenizi ve hayal kırıklığınızı kontrolsüzce dışa vurmak anlamına gelmez. Kutsal Yazılarda ‘yumuşaklık’, yani sakinlik “büyük suçları bastırır” der (Vaiz 10:4). Duygusal davranmayın ve tartışmacı bir yaklaşımdan kaçının. Belki böylece işvereninizi, daha verimli çalışabilmek için stresin daha az olması gerektiğine ikna edebilirsiniz.

Bu öneri, iş arkadaşlarıyla yaşanan gerginlikler ve tartışmalar gibi işle bağlantılı diğer sorunlar için de geçerli olabilir. Böyle sorunları çözmek için işe yarar yollar arayın, belki bu konuda bir araştırma da yapabilirsiniz. Örneğin bu derginin bazı sayılarında yararlı olabilecek makaleler yayımlandı. Eğer durum çözülemez gibi görünüyorsa en iyi yol işinizi değiştirmek olabilir.

Maddi Baskıları Azaltmak

Mukaddes Kitap maddi baskılarla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek öğütler de verir. İsa Mesih “Ne yiyip ne içeceksiniz diye canınız için, ya da ne giyeceksiniz diye bedeniniz için kaygı çekmeyi bırakın” demişti (Matta 6:25). Bu nasıl mümkün olabilir? Yehova Tanrı’nın temel ihtiyaçlarınızı karşılayacağı vaadine güven geliştirmenizle (Matta 6:33). Tanrı’nın bu vaadi gerçekdışı değildir. Günümüzde İsa’nın milyonlarca takipçisi bu vaat sayesinde ayakta durur.

Tabii parasal konularda ‘sağlam öğüde’, yani pratik hikmete de ihtiyacınız var (Süleyman’ın Meselleri 2:7; Vaiz  7:12). Mukaddes Kitap şu hatırlatmada bulunur: “Dünyaya bir şey getirmedik ve ondan bir şey de götüremeyiz. O halde, yiyeceğimiz, giyeceğimiz ve başımızı sokacak bir yerimiz varsa, bunlarla yetineceğiz” (1. Timoteos 6:7, 8). Daha azıyla yetinmeyi öğrenmek gerçekçi ve pratik bir davranış tarzıdır. Bu derginin ilk makalesinde değinilen Leandro’yu hatırlayın. O, bir kaza sonucu tekerlekli sandalyeye mahkûm olmuştu. Kendisi ve karısı paralarını idareli harcamak için bazı adımlar attı. Leandro şöyle diyor: “Ekonomi yapmaya çalıştık. Örneğin, elektrikten tasarruf etmek için eğer bir ışık gereksiz yere yanıyorsa kapatıyoruz. Araba konusunda da benzinden tasarruf etmek için önceden nereye gideceğimizi planlıyor ve dışarda yapılması gereken ufak tefek işleri birleştirip bir defada hallediyoruz.”

Ana babalar da çocuklarının doğru tutuma sahip olmalarına yardımcı olabilirler. Leandro’nun kızı Carmen şöyle söylüyor: “Önceden genelde düşünmeden alışveriş yapıyordum, ancak ana babam neyin gerçekten gerekli olduğunu neyin olmadığını ayırt etmeme yardımcı oldu. İlk başlarda bu değişikliği yapmakta zorlandım. Ancak zamanla istekleri ve ihtiyaçları birbirinden ayırmayı öğrendim.”

Stresi Azaltmanın Bir Yolu: İletişim

Ev, stresten korunmak için bir sığınak olması gerekirken bazen en büyük stres kaynaklarından biri olabiliyor. Peki neden? Çiftlere öğütler veren bir kitapta şöyle diyor: “Gerek küçük sorunları olan gerekse de birbirine düşmanca davranan çiftler, anlaşmazlığa en çok yol açan etkenin iletişim eksikliği olduğunu söylüyorlar” (Survival Strategies for Couples).

Mukaddes Kitap ilkeleri, çiftlerin iletişim kurma yetilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Mukaddes Kitap “susmanın vakti var, ve söylemenin vakti var” der; başka bir ayette de “vaktinde olan söz ne iyidir!” der (Vaiz 3:1, 7; Süleyman’ın Meselleri 15:23). Bunları bilmek sizi, eşiniz yorgunken ya da stresliyken onunla hassas bir konu hakkında konuşmaktan alıkoyabilir. Bunun yerine doğru zamanı, yani eşinizin sizi dinlemeye daha hazır olacağı bir anı beklemek daha iyi olmaz mı?

İşinizde zor bir gün geçirdiyseniz sakin ya da sabırlı olmanın sizin için kolay olmayacağı doğrudur. Ancak eşinizle sert bir dille konuşarak öfkenizi ondan alırsanız sonuç ne olabilir? Mukaddes Kitap “sert söz öfkeyi kışkırtır” der (Süleyman’ın Meselleri 15:1). Buna karşılık “hoş sözler gümeçbalı gibi, cana tatlı ve kemiklere şifadır” (Süleyman’ın Meselleri 16:24). Evli çiftlerin, konuşurken “kindarlık, öfke, gazap, bağırıp çağırma ve sövme”den kaçınması büyük bir kararlılık gerektirebilir (Efesoslular 4:31). Ancak sonunda elde edeceğiniz yararlar buna değer. Birbiriyle iletişim kuran çiftler birbirleri için teselli ve destek kaynağı olabilirler. Süleyman’ın  Meselleri 13:10 “iyi öğüdü dinliyenin yanında hikmet vardır” der. *

Ana Baba-Çocuk İletişiminin Zorluğu

Çocuklarla iletişim kurmak –özellikle de zaman kısıtlı olduğunda– zorlu bir iştir. Mukaddes Kitapta ana babalar çocuklarıyla her fırsatta, örneğin ‘evde otururken ve yolda yürürken’ konuşmaya teşvik edilirler (Tesniye 6:6-8). Leandro “Onlarla konuşmak üzere fırsat kollamalıyız” diyor. “Arabayla bir yere giderken bunu, oğlumla konuşma fırsatı olarak değerlendiriyorum.”

Her ana babanın çocuğuyla iletişim kurmayı kolay bulmadığı doğrudur. Üç çocuk annesi Alejandra şöyle diyor: “Dinlemeyi bilmiyordum. Yeterince iyi iletişim kuramamak beni kızdırıyordu ve kendimi suçlu hissetmeme yol açıyordu.” Bir anne ya da baba bu konuda nasıl gelişebilir? İlk olarak “dinlemeye hevesli” olmayı öğrenin (Yakub 1:19). Dr. Bettie B. Youngs “Birini dikkatle dinlemek stresi azaltmanın en etkili yollarından biridir” diyor. Nasıl dinlediğinize dikkat etmelisiniz. Göz teması kurun. Çocuklarınızın sorunlarını küçümsemekten kaçının. Çocuklarınızı duygularını ifade etmeye teşvik edin. Bu amaçla uygun sorular sorun. Onlara olan sevginizi ve doğru olanı yapacaklarına duyduğunuz güveni sık sık dile getirin (2. Selanikliler 3:4). Çocuklarınızla birlikte dua edin.

Sağlıklı bir iletişim kurmak çaba ister. Ancak bu, ailenizdeki stresi en aza indirmenize katkıda bulunabilir. İletişim çocuklarınızın stresli olup olmadıklarını anlamanıza yardımcı olabilir. Eğer çocuklarınızın duygularını ve koşullarını anlarsanız onlara hikmetli öğütler vermek konusunda daha başarılı olabilirsiniz. Sorununu konuşarak çözmeye teşvik edilen çocuklar, sonunda streslerini kötü davranışlarla dışa vurmaya daha az eğilimli olacaklar.

Ev İşlerini Halletmenin Anahtarı: İşbirliği

Karı kocanın ikisi de çalışıyorsa ev işleriyle ilgilenmek başka bir stres kaynağı olabilir. Bazı çalışan anneler ev işlerini basitleştirerek bu sorunun üstesinden geliyor. Onlar çok çeşitli yemekler yapmanın hem mümkün olmadığını hem de pratik olmadığını gördüler. Çok çeşitli yemekler hazırlamaya çalışan bir kadına, İsa şu öğüdü vermişti: “İhtiyaç duyulan şeyler fazla değildir, tek bir şey yeterlidir” (Luka 10:42). Öyleyse işlerinizi basitleştirin. Bir kitapta bulaşığı azaltmak için tek kapta hazırlanabilen yemekler yapmanız tavsiye  ediliyor (The Single-Parent Family). Evet, ev işlerinizi basitleştirmek stresi azaltabilir.

Ancak bunu başardığınızda bile yapılması gereken daha birçok iş olabilir. Çalışan bir anne şöyle diyor: “Gençken her şeyin üstesinden gelebilirdim. Şimdi yaşım ilerlediğinden zorlanıyorum. Sürdürdüğüm telaşlı yaşamın bedelini ödemeye başladım. Ancak ailemdeki her bireyin işbirliği yapması onların ilgisini kanıtlıyor ve ciddi ölçüde stres yaşamamı engelliyor.” Evet, eğer tüm aile üyeleri istekle işbirliği yaparsa ev işleri bir kişinin üstüne yıkılmadan halledilebilir. Ana babalık hakkındaki bir kitapta şöyle yazıyor: “Çocuklara ev işleri vermek kendilerini yeterli . . . . hissetmelerine yardımcı olmanın en iyi yollarından biridir. Düzenli olarak ev işi yapmaları yararlı alışkanlıklar edinmelerini ve çalışmaya karşı olumlu bir tutum geliştirmelerini sağlar.” Beraber ev işi yapmak çocuklarınızla birlikte vakit geçirme fırsatı da verebilir.

Genç Julieta şöyle diyor: “Yükünün birazını hafiflettiğimde annemin kendini iyi hissettiğini fark edebiliyorum. Bu bana sorumluluk duygusu ve sevinç veriyor. Ayrıca evimize değer vermeme de yardımcı oluyor. Ev işlerini nasıl halledeceğimi öğrenerek gelecek için temel atmış oluyorum.” Mary Carmen de benzer şekilde şöyle söylüyor: “Ana babam küçüklüğümüzden itibaren bize kendimize bakmayı öğretti. Bu bize büyük bir avantaj sağladı.”

Stresle Başa Çıkmanın Sağlıklı Yolları

Stres modern yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır, ondan kaçamazsınız. Ancak onunla başa çıkmayı öğrenebilirsiniz (10. sayfadaki çerçeveye bakın). Mukaddes Kitaptaki ilkeleri takip etmek yardımcı olabilir. Örneğin, herhangi bir nedenle bunaldığınızda “kardeşten daha yakın dost” olduğunu hatırlayın (Süleyman’ın Meselleri 18:24). Sorunlarınızı olgun bir dostla veya eşinizle konuşun. Sosyolog Ronald L. Pitzer “İçinize atmayın” diyor. “Duygularınızı ve endişelerinizi muhtemelen sizi anlayacak ve önemseyecek olan aklı başında birine açın.”

Mukaddes Kitap birinin ‘kendi canına iyilik etmesinden’ de söz eder (Süleyman’ın Meselleri 11:17). Evet, kendinize vakit ayırmaya da ihtiyacınız var. Mukaddes Kitap “Rahatla bir avuç dolusu, emekle ve yeli kavramağa çalışarak iki avuç dolusundan iyidir” der (Vaiz 4:6). Kendinize biraz zaman ayırmanız mucizeler yaratabilir. Mesela sabahları sadece birkaç dakika da olsa, bir bardak çay eşliğinde bir şeyler okuyabilir, dua edebilir ve huzur içinde derin düşünebilirsiniz.

Ölçülü egzersizin ve sağlıklı bir beslenme düzeninin de yardımı olur. Ana babalık hakkındaki bir kitapta şöyle yazıyor: “Değerli vaktinizin ve enerjinizin birazını kendiniz için harcarsanız bir anlamda kişisel-güç hesabınıza yatırım yapmış olursunuz. . . . . Sürekli kendinizden vermek için aynı zamanda enerji depolamanız gerekir, yoksa duygusal açıdan iflas etmeseniz bile, borçlu duruma düşersiniz.”

Bunun yanı sıra Mukaddes Kitap ‘yumuşak başlılık’, sabır ve iyilik gibi, stresle başa çıkmanız için gerekli olan nitelikleri geliştirmenize yardımcı olur (Galatyalılar 5:22, 23; 1. Timoteos 6:11). Daha da önemlisi insanlara acı veren her şeyin geçeceği yeni bir dünyanın yakın olduğu vaadinde bulunarak bir ümit verir (Vahiy 21:1-4). Bu nedenle Mukaddes Kitabı her gün okuma alışkanlığı edinmek akıllıca olacaktır. Eğer böyle bir programa başlamak konusunda yardım isterseniz Yehova’nın Şahitleri size ücretsiz olarak yardımcı olmaktan sevinç duyacaklar.

Bu, İsa’nın takipçilerinin stressiz bir yaşam sürdürdüğü anlamına gelmez. Ancak İsa ‘hayatın kaygılarıyla ağırlaşmaktan’, yani bunalmaktan kaçınmanın mümkün olduğunu söylemişti (Luka 21:34, 35). Ayrıca Yehova Tanrı’yla aranızda dostluk geliştirmeye başlarsanız O sizin için gerçek bir sığınak olabilir! (Mezmur 62:8). Gerçekten de Yehova, yaşamınızda stresle başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

[Dipnot]

[Sayfa 11’deki pasaj]

“Gençken her şeyin üstesinden gelebilirdim. Şimdi yaşım ilerlediğinden zorlanıyorum. Sürdürdüğüm telaşlı yaşamın bedelini ödemeye başladım”

 [Sayfa 10’daki çerçeve/resimler]

Stresi Azaltmanın Yolları

▪ Her gün yeterli ölçüde dinlenin

▪ Sağlıklı bir beslenme düzeni edinin. Aşırı yemekten kaçının

▪ Uygun şekilde ve düzenli olarak egzersiz yapın, mesela hızlı yürüyüş yapabilirsiniz

▪ Eğer sizi üzen bir sorun varsa bunu bir arkadaşınızla konuşun

▪ Ailenizle daha çok vakit geçirin

▪ Ev işlerini paylaşın

▪ Fiziksel ve duygusal sınırlarınızın farkında olun

▪ Gerçekçi hedefler koyun; mükemmeliyetçi olmayın

▪ Yaşamınızı düzene sokun; dengeli ve makul bir programınız olsun

▪ Yumuşak başlılık ve sabır gibi Yaratıcıyı memnun eden nitelikler geliştirin

▪ Kendinize biraz zaman ayırın

[Sayfa 7’deki resim]

Sorunlarınızı işvereninizle saygılı şekilde konuşmak, iş stresinizin azalmasıyla sonuçlanabilir

[Sayfa 8’deki resim]

Ana babalar çocuklarıyla parayı idareli harcamanın yolları hakkında konuşabilirler

[Sayfa 8’deki resim]

Bir genç olarak, stresini sana yardımcı olabilecek biriyle konuşarak hafiflet

[Sayfa 8, 9’daki resim]

Ev işlerine tüm aile üyeleri yardımcı olabilir