Gazetelerin Etkisi

Birinci Dünya Savaşı Almanya’da monarşik yönetimi sona erdirince Berlin’de sosyal demokrat bir hükümet iktidara geçti. Sonradan Komünistler bu yeni yönetimi devirmeye çalıştı. Hem Komünistler hem de hükümet, basını kontrol ederlerse yalnız kamuoyunu değil, halkı da kontrol edeceklerini düşündüler. Böylece basının kontrolünü ele geçirmek için amansız bir mücadele başladı.

SON birkaç yüz yıl boyunca gazeteler kültür ve siyaseti şekillendirdi, iş dünyasında önemli bir rol oynadı ve milyonlarca insanın günlük hayatını etkiledi. Peki sizin yaşamınızda nasıl bir rol oynuyor?

Bilindiği kadarıyla Avrupa’da ilk gazete 1605 yılında Almanya’da basıldı. Bugün bazı yerlerde 14 yaş üzerindeki insanların yaklaşık 4’te 3’ü her gün bir gazete okuyor. Gelişmekte olan kimi ülkelerde her 1.000 vatandaşa düşen günlük gazete sayısı 20’nin altındayken, Norveç’te bu sayı 600’ün üzerindedir. Dünya çapında ise toplam olarak yaklaşık 38.000 gazete basılıyor.

Gazeteler halkı önemli olaylar hakkında bilgilendirir. Ancak sadece bunu yapmakla kalmaz. Sağladığı bilgilerle birçok okurun görüşünü de şekillendirir. Alman UNESCO Komisyonu’ndan Dieter Offenhäusser “Günlük gazetelerde okuduklarımız tutumumuzu, davranışlarımızı, hatta temel ahlak değerlerimizi [etkiliyor]” diyor.

Tarihçiler, gazetelerin savaşları körüklediğini, desteklediğini ve haklı çıkardığını söylüyorlar. Örnek olarak da 1870-1871 yıllarındaki Fransa-Prusya Savaşını, 1898’deki İspanya-Amerika Savaşını ve 1955-1975’teki Vietnam Savaşını gösteriyorlar. Birçok işadamı, bilim adamı, yıldız ve siyasetçi, gazetelerde haklarında çıkan skandalların ardından büyük zarara uğradı. 1970’lerin ortasındaki ünlü Watergate Skandalı’nda araştırmacı gazetecilerin ortaya çıkardığı bir dizi olay Amerika Başkanı Richard M. Nixon’u istifa etmek zorunda bıraktı. Evet ister iyi, ister kötü bir etkisi olsun, basın kesinlikle büyük bir güce sahiptir.

Peki bu etki nasıl başladı? Gazetelerde okuduklarımız ne kadar güvenilir? Hangi önlemler gazetelerden yararlanmamıza yardımcı olabilir?

[Sayfa 3’teki resim]

I. Dünya Savaşı’ndan sonra Berlin’de gazetelere savaş açıldı