Tropikal Bölgelerdeki  Kanatlı Güzeller

KİMİ gezginler tropikal bir yağmur ormanına ilk gittiklerinde biraz hayal kırıklığına uğrayabilirler. Egzotik hayvanlar ve kuşlar görmek için can atarlar; fakat ormandaki hayvanların çoğu geceleri faaldir, kuşların çoğu da ağaçların tepelerinde olduğundan görülmezler.

Yağmur ormanlarıyla ilgili bir kitapta “Ormanın her yerinde cıvıl cıvıl yaşam belirtisi vardır, dört bir yandan sesler yükselir” diyor (The Mighty Rain Forest). Yine de kitap şunu ekliyor: “Eğer bir ziyaretçi sabırla bekleyerek ve keşfederek vakit harcamaya istekli değilse, büyük ihtimalle kelebek dışında hiçbir hayvan göremeyecektir.” Neyse ki tropikal kelebekler etrafta uçuşup canlı renklerini ve güzelliklerini sergileyerek yağmur ormanlarına yapılan bir geziyi unutulmaz kılarlar.

Tropikal kelebekler büyüklükleri, çeşitleri ve renkleriyle dikkat çekerler. Ormanın yeşil rengi, havada uçuşan mavi, kırmızı ve sarı renkteki göz alıcı kelebekler için mükemmel bir fon oluşturur. Güney Amerika’da bu alışıldık renklere sahip kelebeklerin yanı sıra şeffaf kanatlı kelebekleri de görürsünüz. Başka türlerin kanatlarının alt tarafı, üst tarafından çok daha muhteşem görünür. Mat baykuş kelebeğinin, kahverengi kostümüne renk katan, baykuşun gözlerine benzer büyük, parlak lekeleri vardır. Ancak bazı kelebekler zor fark edilirler. Baktığı şeyin ölü bir yaprak değil de bir kelebek olduğunu ancak çok dikkatli bir gözlemci fark edebilir.

Bazı tropikal kelebekler de genelde boyutları nedeniyle ziyaretçilerin dikkatini çekerler. Bazıları küçük kuşlardan daha büyüktür ve onlarla aynı canlılıkta uçabilir ya da süzülebilir. Yağmur ormanlarında yaşayan değişik kelebek türlerinin sayısı da oldukça şaşırtıcıdır. Malezya’daki tropikal bölgeler yaklaşık bin kelebek türüne, Peru ise dört bin türe, diğer bir deyişle dünya çapındaki toplam türlerin yüzde 20’sine ev sahipliği yapar.

Bir kelebeğin kanadında her renge rastlanabilirse de bu renkler genelde birçok farklı pigment gerektirmezler. Kanatlar şeffaf bir zardan oluşur. Bu zarın üzerinde binlerce minik pul vardır ve her bir pulda tek bir pigment bulunur. Ancak farklı renklerdeki pullar kelebeğe bakan birine bambaşka bir renk gibi görünür, aynı bir televizyon ekranındaki renkli piksellerde olduğu gibi.

Bu kanatlı güzelleri görmek için en iyi anın çiçeklerin üzerinde uçuştukları zaman olduğunu düşünebilirsiniz, ancak bu, yağmur ormanlarında pek geçerli değildir. Çoğu çiçek ağaçların tepelerinde açar. Bu nedenle kelebekler çiçeklerin balözüyle ziyafet çekerken  ziyaretçiler onları göremezler. Neyse ki erkek kelebekler tuz ihtiyacını karşılamak için toprağa inerler. Bazılarına göre çiftleşme sürecinde erkek kelebekler, gerekli olan mineralleri tüketiyor ve ıslak topraktan su emerek bunları geri depoluyor olabilirler. Bu nedenle nemli bir patika ya da küçük bir dere kenarı yağmur ormanında kelebekleri gözlemlemek için en ideal yerlerdir.

Ayrıca dinlenmek amacıyla bir yere konmuş kelebek grupları da görebilirsiniz. Birlikte dinlenmek tropikal kelebeklerde oldukça yaygın görülen bir alışkanlıktır. Bazıları sabah güneşinin vurduğu bir yaprağın üzerinde güneşlenirken, yanına yaklaşmanıza izin verebilirler. Bazı türlere bir yere konmuşken nadiren rastlansa da, ışıl ışıl renkler saçarak uçuşmalarını sadece izlemek bile yağmur ormanındaki gezintinize renk katabilir!

[Sayfa 18’deki çerçeve/resimler]

Pulkanatlıların Güzellik Yarışması

Hangi kelebeğin ya da güvenin en güzel olduğuna karar vermek zor olsa da, belirli gruplar hiç şüphesiz daha fazla dikkat çekmektedir. *

Kuyruklu kelebekler (Papilionidae)

Renkli kelebeklerden oluşan büyük bir familyadır. Birçoğunun arka kanadında küçük bir “kuyruk” bulunur. Hızlı uçarlar ve çoğunlukla ormanlardaki ağaçların tepelerindeki çiçeklerden beslenirler.

Morfo kelebekleri (Morphidae)

Yalnızca Güney ve Orta Amerika’da bulunan bu kelebeklerin metalik-mavi renkte, göz kamaştıran güzellikte kanatları vardır. Yanardöner renkleri ışığın kırınımına bağlı olarak değişir. Yavaşça kanat çırparken, koyu mavi rengi ışığın geliş açısına göre çeşitli tonlara bürünürler.

Kuş kanatlı kelebekler (Ornithoptera)

Bu kelebekler Asya’nın güneydoğusunda ve Avustralya’nın tropikal bölgelerinde bulunur. İsimlerinden de anlaşıldığı gibi, iri kelebeklerdir; kanatları da birçok kuşunkinden daha büyüktür. Güzellikleri ve ender bir tür olmaları, onları gerçekten ağırlığınca altından daha değerli kılar.

Uranid güveleri (Uraniidae)

Kelebek yerine güve sınıfına sokulan bu göz kamaştıran böcekler gündüzleri uçarlar. Madagaskar günbatımı güvesinin (Chrysiridia madagascariensis) kanatları gökkuşağının her rengini taşır. Bu nedenle bu güve “dünyadaki en güzel böcek” diye tanımlanır.

[Dipnot]

[Tanıtım notları]

Morfo: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; çerçevedeki tüm fotoğraflar: Faunia, Madrid

[Sayfa 16’daki resim]

Şeffaf kanatlı “Hypoleria oto”

[Sayfa 16’daki resim]

Hewitson mavi tüy kelebeği. Kanatlarının alt tarafı (solda) üst tarafı (üstünde) kadar muhteşemdir

[Sayfa 16, 17’deki resim]

Kuş kanatlı dev kelebek (gerçek boyutu)

[Sayfa 17’deki resim]

Baykuş kelebeklerinin kanatlarının alt kısmı

[Sayfa 17’deki resim]

Kuru-yaprak kelebeği

[Sayfa 18’deki resim]

Tropikal kelebekler topraktan tuzlu su emiyorlar

[Sayfa 16’daki resim tanıtım notları]

Hypoleria oto: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; tüm diğer fotoğraflar: Faunia, Madrid

[Sayfa 17’deki resim tanıtım notları]

Kuru-yaprak kelebeği ve sarı kelebekler: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; diğer tüm fotoğraflar: Faunia, Madrid