Sağlıklı Bir Gülüşü Korumak

AYNAYA baktığınızda neyi kontrol edersiniz? Muhtemelen saçınızı ya da görünüşünüzle ilgili başka şeyleri. Peki ya gülümsemeniz? Dişlerinizin gülümsemenizi nasıl etkilediğini hiç fark ettiniz mi? Eğer gülümsemeye önem veriyorsanız dişlerinize de dikkat edeceksiniz. Kalıcı dişleriniz hayat boyu dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle özel ilgiyi hak ederler. Dişleriniz yemekleri çiğnemenize ve uygun şekilde konuşmanıza yardımcı olmanın yanı sıra, dudağınıza ve yanaklarınıza destek sağlayarak gülümsemenize güzellik ve çekicilik de katarlar. Evet, dişleriniz değerlidir!

Dişlerinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?

Diş sağlığı yediklerinizle bağlantılıdır. Kalsiyum ve A, C ve D vitaminleri içeren dengeli bir beslenme tarzı, dişlerin sağlıklı gelişmesine yardımcı olur. Bu süreç siz annenizin karnındayken başlayıp dişler tamamen oluşana dek devam eder. * İyi beslenme alışkanlıkları sağlıklı dişleri korumanıza yardımcı olur. Ancak çürük riskini artırdığından bol şeker tüketmekten kaçınmalısınız! Şekerin diş çürümelerine yol açtığıyla ilgili tekrar tekrar uyarıda bulunulsa da Kuzey Amerika’da her yıl kişi başına ortalama 50 ila 60 kilogram şeker tüketildiği bildirildi. Acaba şeker dişlere nasıl zarar veriyor?

Diş çürüklerine, streptococcus mutans ve lactobacillus adlı iki tür bakteri yol açar. Dişlerin üzerinde oluşan yapışkan bir tabaka olan plak, bu bakterilerden ve yiyecek artığından oluşur. Şekerle beslenen bakteri plağı, şekeri zararlı asitlere dönüştürür ve bu asitler de çürümeyi başlatır. Bazı şeker türlerinin aside dönüşmesi daha kolaydır veya dişe yapışması daha olasıdır. Bunun sonucunda plak, çürümeyi daha çabuk başlatabilir. * Temizlenmeyen plak sertleşerek dişeti hizasında diş taşı ya da tartara dönüşebilir.

Diş çürüklerinin yayılmasını engellemek için plağı, özellikle de Streptococcus mutans bakterisini kontrol altında tutmak şarttır. Dolayısıyla eğer sağlıklı bir gülüşü korumak istiyorsanız mutlaka her gün ağız bakımı yapmalısınız. Columbia Üniversitesi Diş Hekimliği ve Ağız Cerrahisi Okulu şöyle bildiriyor: “Diş ipi kullanmak  [ve dişleri fırçalamak], dişlerinizin ve dişleri destekleyen dokuların sağlıklı ve dayanıklı kalmasını sağlamanın en önemli yoludur.” Nasıl etkili şekilde diş fırçalanabileceği ve diş ipi kullanılabileceği, bu ve sonraki sayfada gösterilmektedir. Diş hekiminiz, dişlerinizi iyi bir şekilde temizlemenize ve böylece sağlıklı bir gülüşe sahip olmanıza yardımcı olacak başka gereçler ve yöntemler önerebilir.

Dişlerin art arda aside maruz kalması aşırı derecede mineral kaybına ya da mine yüzeyinin yumuşamasına yol açar. Ancak böyle durumlarda her gün, azalan minerallerin yeniden eski durumuna gelmesini sağlayan remineralizasyon olur. Nasıl mı? Flüorürün, remineralizasyon sürecine yardımcı olarak çürümeyi engellediği ortaya çıktı. Böylece çürüme bulaşıcı bir süreç olsa da, flüorür gibi etkenlerin bulunması çürüme sürecini tersine çevirebilir. Evet, diş kendi kendini iyileştirebilir!

Diş Hekiminde Sizi Neler Bekliyor?

İnsanlara fobilerinin sorulduğu bir ankette, diş hekimine gitmekten daha fazla korkulan tek şeyin, topluluk önünde konuşma yapmak olduğu ortaya çıktı. Peki insanlar diş hekimine gitmekten korkmakta haklı mı? Zengin ülkelerde, diş hekimleri çoğu işlemi yaparken yüksek hızda dönen oyma amaçlı cihazlar ile yüzeysel ve lokal anestetikler sayesinde acıyı en aza indiren veya hastaya rahatsızlık vermeyen yöntemler kullanıyorlar. Tedavinizin her adımında neler yapıldığı hakkında bilgi almanız korkunuzu biraz olsun hafifletebilir.

Diş hekimine gittiğinizde dişlerinize profesyonel bir temizlik yapılması gerekebilir. Bu işlemde, diş fırçasının ve diş ipinin ulaşamadığı yerlerde oluşan diş taşları ve plak temizlenir. Sonra da plak birikimini engellemek ve gülüşünüze gölge düşüren lekeleri çıkarmak için dişler cilalanır.

Bir mineral olarak flüorür, çürük riskini azalttığından, çoğu ülkede diş hekimlerinde çocukların dişlerine jel, solüsyon ya da vernik (cila) şeklinde uygulanır. Flüorür birçok ülkenin şehir suyuna da eklenir ve çoğu diş macununda  çürüklere karşı koruyucu ek madde olarak flüorür bulunur.

Diş Hekimi Ne Yapabilir?

Diş hekimleri, mineral kaybının yol açtığı zararı azaltmak için koruyucu önlemler uygulamak konusunda gittikçe daha fazla eğitim alıyorlar. Çürümeye başlayan dokular erken tedavi edilirse çoğunlukla çürüme süreci tersine döndürülebilir. Dolayısıyla erken teşhis ve tedaviye dikkat ederseniz diş hekimine gitmek sizin için hoş bir deneyim olabilir.

Ancak plağın meydana getirdiği asidin dişte kalması çürümeye yol açar. Eğer çürüme durdurulmazsa dişte oyuk oluşur. Bu durumda dişin tedavi edilmesi gerekir. Eğer çürüme sinirlerin bulunduğu pulpa denilen dişözüne ulaşmadıysa, diş dolgu yapılarak tedavi edilir.

Diş hekimi bir cihazla çürüğü temizler ve dolgu için oyuk açar. Sonra da oyuğun içini dolgu malzemesiyle doldurur. Amalgam dolgular hızla sertleşir ve bunlara oyularak şekil verilir. Kompozit rezin denen reçine esaslı maddeler ise fiber-optik bir mavi ışık kullanılarak sertleştirilir. Eğer çürükler tedavi edilmezse ve dişözüne yayılırsa, kanal tedavisi yapılması, hatta dişin çekilmesi gerekebilir. Kanal tedavisi dişin çekilmesini engelleyebilir. Çünkü bu süreçte çürük dişin dişözünün çıkarıldığı yer dolgu yapılıp kapatılır. Ciddi ölçüde zarar görmüş dişleri kaplamak için kuron kullanılır, köprü ya da diş protezi ile de yeni dişler yapılır.

Harcanan Çabaya Değer

Belki diş hekimine gitmekten hâlâ korkuyor olabilirsiniz. Öyleyse diş hekiminizle endişeleriniz hakkında konuşun. Tedaviye başlamadan önce, canınız acıdığında nasıl bir işaret vereceğinizi (elinizi kaldırmak gibi) diş hekimine söyleyin. Diş hekiminden tedavinizin her aşamasında neler yapacağını açıklamasını isteyin. Ayrıca çocuğunuz varsa, diş bakımı hakkında olumlu şekilde konuşarak ve yaramazlık yaptığında diş hekimine gitmeyi bir tehdit unsuru olarak kullanmayarak çocuğunuzun da ağız sağlığına katkıda bulunabilirsiniz.

Montreal Üniversitesi Ağız Sağlığı Bölümü’nde profesör olan Dr. Daniel Kandelman şöyle diyor: “Diş sağlığıyla ilgili şu değerli hedefe erişmek günümüzde mümkün: yaşam boyu güzel ve parlak bir gülüş için dişlerinizi koruyun.” Bu uğurda harcanan çabaya gerçekten değer!

[Dipnotlar]

[Sayfa 12’deki çerçeve/resimler]

Diş Fırçalama

Dişleri fırçalamanın birkaç yöntemi vardır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, az miktarda diş macunu kullanmaktır. Çünkü macun aşındırıcı bir malzemedir ve “doğal diş yapısından yüzlerce kat sert” olabilir.

1 Fırçayı dişeti hizasına yaklaşık 45 derecelik açıyla tutun. Fırçanızı dişeti hizasından çiğneme yüzeyine doğru yumuşak, kısa hareketlerle gezdirin. Dişlerin ön ve iç yüzeylerinin tümünün temizlendiğinden emin olun.

2 Çiğneme yüzeylerini kısa, dairesel hareketlerle fırçalayın.

3 Ön dişlerin iç yüzeylerini temizlemek için fırçayı ağzınıza dik tutun. Dişeti hizasından çiğneme yüzeyine doğru dişlerinizi fırçalayın.

4 Dilinizi ve damağınızı yumuşak hareketlerle fırçalayın.

[Tanıtım notu]

1-4 adımlar: www.OralB.com

[Sayfa 13’teki çerçeve/resimler]

Diş İpi Nasıl Kullanılır?

Diş hekimleri her gün diş ipi kullanılmasını ve her yemekten sonra dişlerin fırçalanmasını öneriyor.

1 Bir parça diş ipini iki elinizin orta parmaklarına dolayıp sarın. İki parmak arasında küçük bir kısım bırakın.

2 Bir elinizin baş parmağıyla diğer elinizin işaret parmağı arasında ipi gerginleştirin. Diş ipini dişlerin arasına sokarken ileri geri hareket ettirin.

3 Dişlerin arasındaki ipe C şekli verin ve ipi her dişin kenarından aşağı yukarı hareket ettirin. İpi dişeti hizasından aşağıya doğru hafifçe indirin, fakat dişetine bastırmaktan ya da ipi dişeti hizasından aşağıdayken ileri geri hareket ettirmekten kaçının.

[Tanıtım Notları]

Kaynak: The Columbia University School of Dental and Oral Surgery’s Guide to Family Dental Care

1-3 adımlar: www.OralB.com