Yolcu Yolunda Gerek!

NEREDEYSE gün batmak üzereydi, havada bir sonbahar serinliği vardı. Fakat bağıra çağıra gelen bir kaz sürüsü sessizliği bozdu. Zarif ve güçlü şekilde kanat çırpan V şeklinde dizilmiş bir kaz sürüsü, birden tepemizde belirdi. Sürüde yaklaşık 20 kaz vardı. Kazlardan biri zarif bir hareketle sola kıvrıldı ve sürünün en arkasına geçti. Hayranlık uyandıran bu görüntü beni meraklandırdı. Kazlar neden V şeklinde uçar ve nereye gider?

Kaz, ördek ve kuğuyla aynı familyadan olan bir su kuşudur. Dünyada yaklaşık 40 kaz türü vardır ve çoğunlukla Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da görülürler. Uzun kara boynu ve beyaz yanaklarıyla tanınan Kanada kazı en iyi bilinen türlerdendir. Büyük Kanada kazı olarak adlandırılan alttürlerdeki yetişkin erkeklerin ağırlığı 8 kilo ve kanat açıklığı 2 metredir. Bu türler yazları geçirmek için kuzeye, Kanada ve Alaska’ya kadar giderler. Kışı geçirmek içinse Meksika’nın güneyine kadar inerler.

Göçün zamanlaması, kazlar için çok önemlidir. Eğer kuzeye çok erken varırlarsa sular hâlâ çözülmemiş olabilir ve yiyecek ot pek az olur. Bu nedenle,  hava kuzeye doğru ısındıkça Kanada Kazları da kuzeye doğru ilerler. Hedeflerine varınca çiftler halinde ayrılırlar ve her çift kendi üreme bölgesini belirler.

Kazların V şeklinde uçması birbirlerini görebilmelerini sağlar. Böylece en öndeki kaz yönünü, hızını ve yüksekliğini değiştirdiğinde arkadakiler buna hemen uyabilirler. Ayrıca bazı uzmanlara göre, öndeki kazların hava akımı oluşturması ve hava direncini azaltması sayesinde sürünün geri kalanı daha kolay uçar. Anlaşıldığı kadarıyla, göç eden sürüler birkaç aileden oluşur ve yetişkinler sırayla başı çekerler.

Kanada kazları çoğunlukla her yıl aynı yerde yuva yaparlar. Yuva genelde çalı çırpı, çim ve yosun gibi basit malzemelerle yapılır. Kazlar tek eşlidir. Eğer eşlerden biri ölürse, hayatta kalan kaz başka bir eşi kabul edebilirse de genellikle yalnız kalmayı tercih eder.

Dişi kaz, dört ila sekiz yumurta yumurtlar ve 28 gün kuluçkaya yatar. Anne ve baba kazlar, yavrularını çok iyi korurlar. Kendileri veya yavruları tehdit edildiğinde son derece saldırgan olurlar. Kanatlarıyla düşmanlarına güçlü darbeler indirebilirler.

Yavrular daha yumurtadayken dış dünyayla iletişim kurmaya başlar. Memnuniyet ifade eden tiz seslerden, yardım çağrılarına kadar birçok farklı ses çıkarırlar. Yetişkinler de yavrularla ve birbirleriyle iletişim kurarken çeşitli sesler çıkarır. Aslında araştırmacılar Kanada kazlarının en az 13 farklı ses çıkardığını saptamışlardır.

Kazların içgüdüsel olarak “çok hikmetli” olduğu bellidir (Süleyman’ın Meselleri 30:24). Tabii bu şerefin tümü, gökyüzündeki kanatlı canlılar da dahil her şeyi yaratan Yehova Tanrı’ya aittir (Mezmur 104:24).

[Sayfa 17’deki çerçeve/resimler]

Biliyor muydunuz?

● Yavru kazlar yumurtadan çıkar çıkmaz yuvalarını ana babalarıyla birlikte terk ederler. Aileler genellikle bir arada kalırlar.

● Hint kazının, yaklaşık 8.900 metre yüksekliğindeki Everest Dağı’nın üzerinden göç ettiği söyleniyor.

● Bazı kaz türleri hiç durmadan 1.600 kilometre yol katedebiliyorlar.

● Tek başına uçan bir kaz, aynı hızda ancak V şeklinde uçan kazlara göre daha fazla kanat çırpıyor ve dolayısıyla kalp atışları daha hızlı oluyor.

[Tanıtım notu]

Üst sol: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Duane C. Anderson

[Sayfa 16’daki resim tanıtım notu]

Uçan kazlar: © Tom Brakefield/CORBIS