Acil Yardım Çağrısı Londra

UYANIŞ! YAZARI, BRİTANYA

“HEDEFİMİZ, 1.600 kilometre karelik alanı kapsayan Londra’nın neresinde olursa olsun, ciddi şekilde hastalanan ve yaralanan kişilere sekiz dakika içerisinde yetişmektir” diyen Londra Ambülans Hizmetleri müdürü Rob Ashford, sözlerine şöyle devam ediyor: “Her yıl sayısı artan vakalara rağmen, bu vakaların yüzde 75’inde hedefimize ulaşıyoruz.”

Londra’nın Thames Irmağının güney yakasındaki Waterloo bölgesinde bulunan Ambülans Servisi Komuta Kontrol Merkezine davet edildim. Avrupa’da kendi alanında en büyük servis olan bu merkeze, günde yaklaşık 3.000 acil çağrı geliyor. Bu çağrılar 300’den fazla dil konuşan yaklaşık yedi milyon insanın yaşadığı bir alandan geliyor. 300 kişinin çalıştığı kontrol merkezi bu zorluğun üstesinden nasıl geliyor?

Çağrıları Değerlendirmek

Telefon numarası 999 olan bu servise, Britanya’da “999 acil çağrı” deniliyor. Servisi gezerken, acil çağrı alan bir operatöre gözüm takıldı. Operatör hemen sorunun yaşandığı yeri ve en yakındaki kavşağı belirledi. Bilgisayar ekranında hemen bir yol haritası belirdi. Ardından olayın ciddiyetini belirlemek için kişiye birkaç soru sordu: Kaç kişinin yardıma ihtiyacı var? Yaşları ve cinsiyetleri ne? Bilinçleri yerinde mi? Nefes alıyorlar mı? Göğüs ağrıları var mı? Kanamaları var mı?

Operatör edindiği verileri bilgisayara girdikçe, bilgisayar otomatik olarak bir durum değerlendirmesi yapıyor. Kırmızı: hayati tehlike var; turuncu: ciddi ancak  hayati tehlike içermiyor; ya da yeşil: hayati tehlike ya da ciddi bir durum söz konusu değil. Sonra operatör bu değerleri, kazazedelere yardım edilmesini sağlayacak olan meslektaşına iletiyor.

Olay Yerinde Müdahale

Servisin 395 ambülansı ve bu iş için hemen hazırda bekleyen 60 arabası var. Acil bir durum bildirildiğinde olay yerine en yakın olan araç gönderiliyor. Ayrıca trafiğin sıkışık olduğu yerlere daha çabuk ulaşabildikleri için her zaman hazır durumda bekleyen motosikletli sağlık görevlileri de var. Buna ek olarak, günde 24 saat sağlık ekiplerine yardım etmeye hazır 12 doktor var.

Ben merkezdeyken yerel polis, trafiğin yoğun olduğu bir otobanda meydana gelen ciddi bir kazayı haber verdi. Olay yerinde zaten bir ambülans vardı ancak polis yine de ambülans merkezini aramıştı. Peki neden? Olay yerinde helikopter servisine ihtiyaç duyulabileceğinden personele hazır durumda olmalarını söylemek için. Göz alıcı kırmızı renkteki bu helikopter, yılda yaklaşık olarak 1.000 acil olayda kullanılıyor. Bir sağlık görevlisi ve bir doktorun bulunduğu bu helikopter genellikle durumu ciddi olan hastaları, gerekli müdahalenin hemen yapılması için Londra Kraliyet Hastanesine götürüyor.

Başka bir girişim de 2004 yılında yapıldı. Londra’nın West End bölgesinde bir süredir hizmet veren ambülans servisine, Heathrow Havalimanında hizmet verecek olan bisiklet servisi de eklendi. Bu sorumluluğu, tıp teknisyenleri ve sağlık görevlileri paylaşıyorlar, böylece ambülanslar başka acil görevler için kullanılıyor. Mavi bir ışığı ve sireni olan bisikletlerde defibrilatör (kalbe yeniden normal ritmini kazandıran cihaz), oksijen ve ağrı kesici gibi 35 kiloluk acil yardım malzemesinin bulunduğu çantalar var.

Bu projenin hayata geçirilmesinden birkaç gün sonra, ambülans bisiklet ekibinin değeri anlaşıldı. Heathrow Havalimanının 4. Terminalinde 35 yaşındaki bir bayan rahatsızlandı; nefes almıyordu. 999’dan gelen acil çağrıyı alıp birkaç saniye içinde olay yerine gelen iki sağlık görevlisi, bayana oksijen verdiler ve onu yeniden canlandırdılar. Bir ambülans onu derhal en yakındaki hastaneye yetiştirdi. Bayan iyileştikten sonra hayatını kurtardıkları için sağlık görevlilerine bizzat teşekkür etti.

Genişleyen Bir Hizmet

Acil çağrı numarasını arayan kişiler İngilizce bilmiyorlarsa bir çevirmene aktarılıyorlar. Elbette arayan kişinin dilini belirlemek —özellikle de kişi stresten veya heyecandan ötürü hızlı konuşuyorsa— bir zorluktur.

Acil bakım konusunda halkı bilgilendirmek için İngilizce altyazılı bir kısa film DVD olarak hazırlandı. Londra Ambülans Servisinin bir yayını olan LAS News, asıl hedeflerinin, Güney Asya’dan gelip Londra’da yaşayanlara “resüsitasyon (yeniden canlandırma) için kalp masajının nasıl yapıldığını öğretmek” olduğunu söylüyor. DVD ayrıca, 999 acil çağrıya bir telefon geldiğinde yapılan işlemleri de gösteriyor.

İngiltere’nin bu kozmopolit başkentinin halkı, yaralananlar bir kişi ya da birkaç kişi olsun, yeraltında ya da gökdelende olsun, acil tıbbi sorunlar için sağlanan bu hızlı yardıma minnettarlar. Gönüllü olarak çalışan bir doktor, Londra Ambülans Servisinde çalışan kadın ve erkekler hakkında şunları söylüyor: “Onlar tıp alanında birlikte çalıştığım profesyonellerin en iyilerindendir.” Dünya çapında ücretsiz ambülans hizmetlerinde çalışan herkes bu övgüyü hak ediyor.

[Sayfa 11’deki çerçeve]

Sorunlar ve Hayal Kırıklıkları

Kişisel bilgi almak, önemsiz rahatsızlıklar ve yaralanmalar için veya yanlışlıkla ya da sırf zevk için arayarak 999 acil çağrıyı gereksiz meşgul eden insanlar acil serviste sorunlara yol açıyor. Bundan daha kötüsü, yardım için gelen sağlık personeline, hastalar ve aile üyeleri de içinde olmak üzere başkaları sözlü ve hatta fiziksel saldırıda bulunuyorlar! Bu kişilerin öfkelenmelerinin sebebi, stres veya uyuşturucu ya da yardımın çok geç ulaştığını düşünmelerinden ötürü sabırsızlanmaları olabiliyor. Bu sorunların kolay bir çözümü yok, ancak halka yönelik bir eğitimin yararı oldu.

[Sayfa 10’daki resimler]

Merkezde, günde 3.000 acil çağrı vakasına bakılıyor

[Sayfa 10’daki resim tanıtım notu]

Tüm fotoğraflar: London Ambulance Service NHS Trust