Gençler Soruyor . . .

Harcamalarımı Nasıl Kontrol Altında Tutabilirim?

“Çoğu zaman aslında ihtiyacım olmayan ve paramın yetmeyeceği bir şeyi sırf indirimde olduğu için alacağımı fark edip kendimi tutuyorum” (Anna, * Brezilya).

“Bazen arkadaşlarımın davet ettiği sosyal faaliyetlere gidecek param olmuyor. Onlarla vakit geçirmek ve eğlenmek istiyorum. Ama kimse de, ‘kusura bakmayın, benim param yok’ demek istemez” (Joan, Avustralya).

HEP yeterince paranın olmadığını mı düşünüyorsun? Keşke harçlığın biraz fazla olsaydı, o zaman çok istediğin o oyunu satın alabilirdin. Keşke maaşın biraz daha fazla olsaydı da şu ihtiyacın (!) olan ayakkabıları alabilseydin. Olmayan paran için endişelenmektense, elinde olan parayı nasıl kontrol edeceğini neden öğrenmeyesin?

Eğer ana babanla yaşayan bir gençsen, harcamalarını kontrol etmeyi öğrenmek için kendi evine taşınacağın zamanı bekliyor olabilirsin. Fakat bu, henüz paraşüt kullanmayı öğrenmemiş birinin uçaktan paraşütle atlamasına benzer. Tabii, belki yere düşerken bunu çözmek mümkün olabilir. Yine de paraşüt kullanmanın temel kurallarını atlamadan önce öğrenmek çok daha iyi olacaktır.

Benzer şekilde harcamalarını kontrol altında tutabilmeyi öğrenmenin en iyi zamanı, hayatın maddi zorluklarıyla karşılaşmadan öncedir. Kral Süleyman ‘gümüş siperdir’ diye yazmıştı (Vaiz 7:12). Ancak bu, harcamalarını nasıl kontrol edeceğini öğrenirsen bir siper olur. Böyle yapmakla kendine olan güvenin ve ana babanın sana duyduğu saygı artacak.

Temel Kuralları Öğren

Hiç ana babana, bir evi geçindirmenin neleri içerdiğini sordun mu? Örneğin, elektrik, ısınma, su, araba, yiyecek, ev kirası ya da evin banka kredisinin  her ay kaça mal olduğunu biliyor musun? Bu tür detayların gereksiz olduğunu düşünebilirsin. Ancak bu faturaların oluşmasında senin de payın olduğunu unutma. Ayrıca eğer ilerde evden ayrılırsan bu tür ödemeleri kendin yapmak zorunda kalacaksın. Dolayısıyla bunlar hakkında bilgi edinmen iyi olur. Ana babandan bazı faturaları sana da göstermelerini rica et ve onları ödemek için nasıl bir bütçe yaptıklarını dikkatle dinle.

Bir Mukaddes Kitap özdeyişi “Hikmetli adam da dinlesin, ve bilgide artsın; ve anlayışlı adam sağlam öğütler edinsin” der (Süleyman’ın Meselleri 1:5). Makalenin girişinde sözleri alıntılanan Anna şöyle diyor: “Babam bana nasıl bütçe yapıldığını öğretti ve ailenin parasal hesaplarının düzenli olmasının ne kadar önemli olduğunu gösterdi.” Bunun yanında Anna’nın annesi de ona pratik fikirler verdi. Anna şöyle diyor: “Annem bana alışveriş yaparken fiyatları karşılaştırmanın önemini gösterdi. O, az miktarda parayla harikalar yaratabilirdi.” Bunun Anna’ya ne faydası oldu? Şunları söylüyor: “Artık kendi bütçemi yapabiliyorum. Harcamalarımı dikkatli şekilde yaparak gereksiz borçlara girmekten kaçınıyorum, böylece içim rahat oluyor.”

Zorlukların Farkında Ol

Kabul etmek gerekir ki, harcamalarını kontrollü yapacağını söylemek kolay fakat bunu yapmak zordur. Bu özellikle de ailenin yanında yaşıyor ve harçlık alıyorsan ya da çalıştığın bir işten para kazanıyorsan söz konusudur. Peki neden? Çünkü faturaların çoğunu büyük ihtimalle ana baban ödüyor. O yüzden, elindeki paranın büyük kısmını istediğin gibi harcayabilirsin. Ayrıca para harcamak eğlenceli olabilir. Hindistan’da yaşayan Paresh isimli bir genç, “Para harcamak benim için çok kolay ve eğlenceli” diyor. Avustralya’da yaşayan Sarah da benzer şekilde düşünüyor. O “Alışveriş yapmak beni çok heyecanlandırır” diyor.

Aynı zamanda yaşıtların da gereğinden fazla harcama yapman yönünde baskı yapabilirler. 21 yaşındaki Ellena şöyle diyor: “Yaşıtlarım arasında alışveriş büyük bir eğlence haline geldi. Onlarla çıktığımda sanki eğlenmek için illa para harcamak gerekiyor.”

Arkadaşlarına uymak istemen doğaldır. Ancak kendine şunu sor: ‘Arkadaşlarımla beraberken, gerçekten imkânım olduğu için mi para harcıyorum yoksa kendimi, harcamak zorunda hissettiğim için mi?’ Birçok insan arkadaşları ve çevresi tarafından kabul görmek için para harcar. Bu eğilim senin için ciddi parasal sorunlara yol açabilir, özellikle de bir kredi kartın varsa. Mali danışman olan Suze Orman şöyle uyarıyor: “İnsanları eğer kendinizle değil de sahip olduklarınızla etkilemeniz gerektiğini düşünüyorsanız, kredi kartının yanlış kullanımı konusunda büyük risk altındasınız.”

Bir gecede kredi kartının limitini aşmak ya da tüm maaşını bitirmek yerine neden Ellena’nın yöntemini denemeyesin? O şöyle diyor: “Arkadaşlarımla dışarı çıktığımda, bir plan yapıyor ve harcamalarıma bir limit belirliyorum. Maaşım otomatik olarak banka hesabıma yatırılıyor ve ben de sadece o gün için ihtiyacım olan miktarı çekiyorum. Ayrıca harcamalarını dikkatli şekilde yapan, beni ilk gördüğüm  şeyi almayıp fiyatları karşılaştırmaya yönelten arkadaşlarımla alışverişe çıkmanın da yararını görüyorum” (Süleyman’ın Meselleri 13:20).

Hayır Cevabından Ders Al

Henüz para kazanmıyor ve harçlık almıyorsan bile, ana babanla aynı evde yaşarken para hakkında değerli dersler öğrenebilirsin. Örneğin, ana babandan para istediğinde ya da bir şey almalarını rica ettiğinde ‘hayır’ diyebilirler. Neden? Bunun bir nedeni, belki almak istediğin şeyin maliyetinin aile bütçenizi aşması olabilir. Ana baban aslında bu arzunu yerine getirmek isteseler de, ‘hayır’ diyerek aslında kendini tutman konusunda sana iyi bir örnek olurlar. Kendini tutmayı öğrenmek parayı başarılı şekilde idare etmek açısından önemlidir.

Ana baban, istediğini alabilecek durumda olmalarına rağmen sana ‘hayır’ diyebilirler. Onların cimri olduklarını düşünebilirsin. Ancak şunu göz önünde bulundur: Onlar sana, mutluluğun her istediğini elde etmeye bağlı olmadığını öğretmeye çalışıyor olabilirler. Bununla ilgili Mukaddes Kitap şöyle der: “Gümüşü seven gümüşe, ve bolluğu seven mahsule doymaz” (Vaiz 5:10).

Her isteklerini yerine getiren ana babaya sahip gençlerin tecrübeleri bu sözlerin doğruluğunu kanıtlar. Bir süre sonra bu gençler aslında hiç tatmin olmadıklarını anlarlar. Ne kadar çok şeye sahip olurlarsa olsunlar, daima daha fazlasına ihtiyaç duyarlar. Her isteklerinin karşılanmasına alışan gençler, zamanla takdirsiz yetişkinler olabilirler. Süleyman şöyle uyarır: “Kim kulunu çocukluğundan beri nazlı büyütürse sonunda o kendisine oğul (nankör, NW) olur” (Süleyman’ın Meselleri 29:21).

Nakit Vakittir

“Vakit nakittir” diye bir atasözü vardır. Bu söz, insanların para kazanmak için vakit harcamaları gerektiğini ve zamanı boşa harcamanın parayı boşa harcamak olduğunu vurgular. Ayrıca bunun tersi de, yani nakit vakittir de denebilir. Eğer parayı boşa harcarsanız o parayı kazanmak için harcadığınız zamanı da boşa harcamış olursunuz. Harcamalarını nasıl kontrol altında tutacağını öğrendiğinde vaktini denetim altında tutmayı da öğrenmiş olacaksın. Peki nasıl?

Ellena’nın sözlerine bakalım. “Harcamalarımı kontrol altında tuttuğumda, ne kadar kazanmam gerektiğini de kontrol etmiş oluyorum. Kendime makul bir bütçe yapıp, ona uyduğumda büyük borçları kapamak için uzun saatler çalışmam gerekmiyor. Böylece zamanımı ve yaşamımı daha iyi şekilde denetim altında tutabiliyorum.” Sen de yaşamın üzerinde böyle bir denetime sahip olmak istemez misin?

[Dipnot]

ŞUNLARI DÜŞÜN

▪ Harcamalarını kontrol etmekte zorlanıyor musun? Neden?

▪ Parayı sevmekten neden kaçınmalısın? (1. Timoteos 6:9, 10).

[Sayfa 12’deki çerçeve/resim]

DAHA FAZLA PARA ÇÖZÜM MÜ?

Sence harcamalarınla ilgili sorunlarının çözümü için daha fazla paran mı olmalı? Mali danışman olan Suze Orman, “Hepimiz daha yüksek bir maaşın parasal sorunlarımıza çare olacağını düşünürüz, fakat bunun doğru olduğu pek de söylenemez” diyor.

Farz edelim araba kullanıyorsun, ancak arabayı kontrol edemiyor ya da direksiyonu gözün kapalı kullanıyorsun. Bu durumda aracına daha çok benzin doldurman güvenliğini artırır mıydı? Bunun gideceğin yere güvenli bir şekilde varmana katkısı olur muydu? Benzer şekilde, eğer harcamalarını kontrol altında tutmayı öğrenmezsen, daha çok para kazanmanın durumunu düzeltmene bir yararı olmayacaktır.

 [Sayfa 13’teki çerçeve/çizelge]

KONTROLÜ ELE AL

Geçtiğimiz ay boyunca ne kadar para harcadın? Neye harcadın? Bilmiyor musun? Harcamaların seni kontrol altına almadan, senin onları kontrol altına alman için işte birkaç öneri:

▪ Kayıt tut. En azından bir ay boyunca, aldığın para miktarını ve tarihi bir yere not et. Satın aldığın her şeyi ve tutarlarını kaydet. Ay sonunda aldığın paraları ve yaptığın harcamaları topla.

▪ Bir bütçe yap. Boş bir kağıda üç sütun çiz. İlk sütuna o ay eline geçecek para miktarını yaz. İkinci sütuna paranı nerelere harcayacağının bir listesini yap. Bunun için daha önce yaptığın kayıttan yararlanarak çeşitli başlıklar oluşturabilirsin. Üçüncü sütuna da her başlığın karşısına ay boyunca harcadıklarını yaz. Ayrıca, planlamadan yaptığın harcamalarını da not et.

▪ Planında ayarlamalar yap. Bazı şeyler için tahmininden fazla para harcıyorsan ve borcun birikiyorsa planında bazı ayarlamalar yap. Borçlarını öde. Kontrolü elden bırakma.

[Çizelge]

Buradan kesip kullanabilirsin!

Aylık Bütçem

Gelirim Yapacağım harcamalar Harcadıklarım

harçlık yiyecek

yarı zamanlı iş giyim kuşam

diğer telefon

eğlence

bağışlar

birikimim için

diğer

 

 

Toplam Toplam Toplam

YTL YTL YTL

[Resim]

Eğer paranı boşa harcarsan o parayı kazanmak için harcanan zamanı da boşa harcadığını unutma

[Sayfa 11’deki resim]

Nasıl bütçe yapıldığını ana babana sor