Karanlıkta Parlayan “Küçük Trenler”

▪ Brezilya’nın kırsal kesiminde sessiz bir akşam vakti, minicik bir “tren” orman tabanındaki çürümüş yaprakların arasından ortaya çıkar. Bu trenin, iki kırmızı ‘farı’, yolunu aydınlatır ve yanlarında da ışıldayan sarı-yeşil 11 çift feneri vardır. Elbette, bu bildiğimiz trenlerden değildir. Aslında, Kuzey ve Güney Amerika’da bulunan ve Phengodidae familyasının kınkanatlılar böcek takımının 70 milimetre uzunluğundaki bir larvasıdır. Larva görüntüsünü kaybetmeyen dişiler, içten ışık saçan trenlere benzediklerinden, çoğu kez demiryolu kurtçuğu olarak da adlandırılmaktadır. Brezilya halkı onlara küçük trenler diyor.

Gün boyunca donuk kahverengi bu larvayı görmek zordur. Fakat geceleyin varlığını harika bir ışık dizisiyle belli eder. Bunlar ışıldama enerjilerini, lüsiferaz enzimi yardımıyla oksitlenip soğuk ışık üreten lüsiferin adlı organik bir maddeden alır. Işığın renkleri arasında kırmızı, turuncu, sarı ve yeşil vardır.

Kırmızı farlar hemen hemen devamlı yanarken, yandaki sarı-yeşil ışıklar ara sıra yanar. Araştırmalar, farların, larvalara en sevdikleri av olan kırkayakları bulmalarına yardım ettiğini; yandaki ışıkların ise karıncalar, kurbağalar ve örümcekler gibi onu yemek isteyen hayvanların gözünü korkuttuğunu gösteriyor. Aslında parıltı, bu hayvanlara şu mesajı veriyor gibidir: “Benim tadım güzel değil. Git burdan!” Bundan dolayı, larva onu yemek isteyen bir hayvanı fark ettiğinde yan lambalarını yakar. Bu lambalar larva kırkayaklara saldırdığı ve dişi kendi yumurtalarına sarıldığı zaman da ışık saçar. Normal koşullar altında, yan ışıklar, birkaç saniye içinde gitgide en parlak seviyeye ulaşır ve sonra tamamıyla kararır; bunu gerektiği kadar sık tekrarlar.

Evet, orman tabanındaki çürümüş yaprakların arasında bile etkileyici güzellikler bulunabilir. Bu bize mezmur yazarının Yaratıcı için söylediği şu övgüyü hatırlatıyor: “Yeryüzü yarattıklarınla dolu” (Mezmur 104:24; YÇ).

[Sayfa 26’daki resim tanıtım notu]

Robert F. Sisson/National Geographic Image Collection