KENDİNİ evde fazla kısıtlanmış mı hissediyorsun? Hiç evden gizlice çıkmayı ya da ana babana yaptıkların hakkında yalan söylemeyi düşündün mü? Eğer böyle düşünüyorsan, ana babasının aşırı koruyucu olduğunu düşünen ve ‘Biraz olsun nefes almama izin vermeliler!’ diyen gençle aynı şeyleri hissediyor olabilirsin.

Ana babanın ya da velinin senden beklentileri katı bir kurallar listesi gibi görülebilir. Bu kurallar arasında telefon, televizyon ya da bilgisayar gibi araçların kullanımı konusunda sınırlamalarla, okul ödevlerin, ev işleri ve eve erken gelme gibi konulardaki talepler olabilir. Bu kurallar evin ötesine geçip senin okuldaki davranışlarını ve arkadaş seçimini de kapsayabilir.

Birçok genç sık sık kendini ana babasının koyduğu kuralların dışına çıkmış buluyor. Yapılan bir araştırmada gençlerin yaklaşık üçte ikisi, cezalandırılmalarına yol açan en tipik nedenin evde koyulan kurallara uymamak olduğunu söyledi.

Yine de çoğu genç, bir kaosu engellemek için bazı kuralların koyulması gerektiğinin farkında. Ailede böyle kurallar gerçekten gerekliyse de, onlardan bazıları neden bu kadar sinir bozucu? Ayrıca, eğer ana babanın koyduğu kurallar altında boğulduğunu hissediyorsan, biraz olsun nasıl rahatlayabilirsin?

Emily adlı genç ‘Ana babamın artık bir bebek olmadığımı anlamalarını ve büyümeme izin vermelerini nasıl sağlayabilirim?’ diye soruyor. Sen de kendini hiç böyle hissettin mi? Emily gibi sen de, savunmasız bir çocuk gibi muamele gördüğünü düşünüp buna sinirlenebilirsin. Elbette, ana babanın olaylara bakış açısı farklı olabilir. Muhtemelen onlar bu kuralların  korunman açısından gerekli olduğunu ve seni yetişkinliğin getireceği sorumluluklara hazırladığını düşünüyorlar.

Bir ölçüde özgürlüğün olsa bile evdeki kuralların, senin yaşına göre olmadığını düşünebilirsin. Özellikle de diğer kardeşlerine daha yumuşak davranıldığını düşünüyorsan bu sana zor gelebilir. Marcy şunu diyor: “17 yaşındayım ve ailem eve erken gelmemi şart koşuyor. Yaptığım her yanlış şey yüzünden cezalandırılıyorum. Oysa ağabeyim benim yaşımdayken eve erken gelme kuralı yokmuş ve evden çıkmama cezası da hiç almamış.” Çocukluk yıllarını hatırlayan Matthew, kız kardeşi ve kuzenleri hakkında “Kızlar her seferinde paçayı kurtarırdı!” diyor.

Doğal olarak ana babanın otoritesi dışında yaşamayı arzu ediyor olabilirsin. Fakat onların kısıtlamaları olmasaydı yaşamın gerçekten daha iyi olur muydu? Seninle aynı yaşta olan, istediği saatte eve giden, istediği gibi giyinip istediği zaman arkadaşlarıyla arzu ettiği yere gidebilen gençleri muhtemelen tanıyorsundur. Onların ana babaları çocuklarının neler yaptığıyla ilgilenemeyecek kadar meşgul olabilirler. Her ne sebeple olursa olsun, bu şekilde çocuk yetiştirmenin başarılı olduğu pek söylenemez (Süleyman’ın Meselleri 29:15). Bugün sevgi eksikliğinin bu kadar yaygın olmasının bir nedeni, dünyanın, kuralların olmadığı evlerde yetişen birçok bencil insanla dolu olmasıdır (2. Timoteos 3:1-5).

Bir gün kuralların olmadığı evler hakkında farklı düşünebilirsin. Kuralların çok az olduğu ve ana babanın gözetiminin sınırlı ya da eksik olduğu evlerde yaşayan genç kızlarla ilgili bir araştırmayı ele alalım. Geçmişe baktıklarında onlardan hiçbiri disiplin yoksunluğundan olumlu anlamda söz etmedi. Tersine onlar, bunu ana babalarının ilgisizliğinin ya da yetersizliğinin bir kanıtı olarak gördüler.

İstediğini yapmakta özgür bırakılan gençleri kıskanmak yerine, ana babanın bu kuralları seni sevdiği ve seninle ilgilendikleri için koyduklarını görmeye çalış. Çocuklarına makul sınırlar koyarak onlar, toplumuna şunları diyen Yehova Tanrı’yı örnek alıyorlar: “Sana talim edeceğim, ve yürüyeceğin yolu sana öğreteceğim. Sana öğüt vereceğim; gözüm senin üzerinde olacaktır” (Mezmur 32:8).

Yine de şu anda uyman beklenen kurallar sana fazla gibi görünebilir. Eğer böyleyse, ev  hayatını daha zevkli hale getirecek bazı adımları ele alalım.

Daha çok özgürlük ya da özgürlüğünün daha az engellenmesini istiyorsan, bunun anahtarı ana babanla etkili bir iletişim kurmaktır. Bazıları, ‘Ana babamla konuşmayı denedim, fakat işe yaramadı’ diyebilir. Eğer sen de böyle düşünüyorsan kendine şunu sor: ‘İletişim becerilerimi geliştirebilir miyim?’ İletişim (1) hem istediğini elde etmene (2) hem de isteğinin neden reddedildiğini anlamana yardımcı olan önemli bir araçtır. Gerçekten de yetişkinlere özgü ayrıcalıklar almak istiyorsan bunun en mantıklı yolu iyi iletişim becerileri geliştirmendir.

Duygularını kontrol etmeyi öğren. Mukaddes Kitap şunu der: “Akılsız bütün öfkesini ortaya döker; hikmetli adam ise, onu tutar ve susturur” (Süleyman’ın Meselleri 29:11). Sadece şikâyet ederek iyi bir iletişim kurulamaz. Bu ancak ana babandan yeni bir nutuk dinlemene yol açabilir! O yüzden söylenmek, surat asmak ve çocukça davranıp bağırıp çağırmaktan kaçın. Ana baban bir isteğini geri çevirdiğinde, kapıyı çarpıp bağırıp çağırman bir şey değiştirmez, böyle davranışlar daha fazla özgürlüğe değil, ancak daha fazla kurala yol açar.

Ana babanın görüş açısından bakmaya çalış. İsa’nın genç bir takipçisi olan Tracy, hâlâ annesiyle birlikte yaşamasının yararlı olduğunu düşünüyor. O şunları diyor: “Kendime ‘Annem bu kurallarla neyi başarmaya çalışıyor?’ diye soruyorum. Aslında o daha iyi bir insan olmama yardım etmeye çalışıyor” (Süleyman’ın Meselleri 3:1, 2). Ana babana böyle duygudaşlık göstermen düşüncelerini onlara anlatmana yardımcı olabilir. Örneğin bir arkadaş toplantısına katılmana izin vermeye yanaşmadıklarını varsayalım. Onlarla tartışmak yerine şunu sorabilirsin: “Peki, olgun, güvenilir bir arkadaşım da benimle gelirse?” Ana baban her zaman isteklerini kabul etmeyebilir, fakat eğer onların kaygılarını anlarsan kabul etme olasılıklarının daha yüksek olacağı bir alternatif sunabilirsin.

Ana babanın güvenini kazan. Ana babanın güvenini kazanmak bir banka hesabında para biriktirmeye benzer. Sadece yatırdığın kadar para çekebilirsin. Eğer kredi kartınla hesabındaki miktarın üstünde para harcarsan faiz gelebilir ve bunu birkaç kez yaparsan kredi kartın iptal edilebilir. Ek bir ayrıcalık almak da hesaptan para kullanmak gibidir; bu ancak daha önce sorumluluğunu yerine getirerek bir güven yarattıysan sana verilir.

Beklentilerinde gerçekçi ol. Ana baban senin davranışlarını makul oranda kontrol etme sorumluluğu taşırlar. Bu yüzden Mukaddes Kitap “babanın emrin”den ve “ananın öğrettiğin”den söz eder (Süleyman’ın Meselleri 6:20). Bununla birlikte ana babanın koyduğu kuralların hayatını mahvedeceğini düşünmene gerek yok. Tersine eğer onların otoritesine boyun eğersen, Yehova uzun vadede ‘iyilik bulacağını’ vaat ediyor (Efesoslular 6:1-3).