Tat Duyunuz
Tasarım Ürünü Mü?
Tat Duyunuz
▪ Sevdiğiniz yiyeceği ısırdığınızda, tat duyunuz hemen faaliyete geçer. Acaba bu şaşırtıcı süreç tam olarak nasıl işliyor?
Şunu düşünün: Ağzınız ve boğazınızdaki diğer kısımların yanı sıra, diliniz tat alma tomurcukları denen deri hücresi kümeleri içerir. Bunların birçoğu, dilin yüzeyindeki papillaların içinde yer alır. Bir tat alma tomurcuğu yüz tane reseptör (alıcı) hücre içerir ve bu hücrelerden her biri dört farklı tattan (ekşi, tuzlu, tatlı ya da acı) birini tespit eder. * Acı baharatların tadı ise tamamen farklı bir kategoridedir. Bunlar tat alma tomurcuklarını değil, ağrı reseptörlerini uyarırlar. Durum ne olursa olsun, tat reseptör hücreleri duyu sinirleriyle bağlantılıdır. Öyle ki, bu sinirler gıdadaki kimyasallar tarafından uyarıldığında, sinyalleri alt beyin sapına anında ulaştırırlar.
Fakat tat duyusu sadece ağızla ilgili bir konu değildir. Burnunuzda bulunan beş milyon koku reseptörü yaklaşık 10.000 eşsiz kokuyu saptamanızı sağlayarak tat alma sürecinde önemli bir rol oynar. Tat duyusu dediğimiz şeyin yaklaşık yüzde 75’inin kokladıklarımız sonucunda gerçekleştiği tahmin edilmektedir.
Bilim insanları, elektrokimyasal bir burun geliştirdiler. Bu burun, kimyasal gaz alıcılarını, yapay bir koku alma cihazı olarak kullanıyor. Fakat, bir yayında sözleri alıntılanan nörofizyolog John Kauer şunları söylüyor: “Şahane şekilde tasarlanmış ve karmaşık olan orijinaliyle karşılaştırıldığında, insan yapısı bir cihaz her zaman basit kalacaktır” (Research/Penn State).
Tat duyusunun bir yemeği daha hoş hale getirdiğini kimse inkâr edemez. Araştırmacılar tat duyusu konusunda hâlâ şaşkın durumdalar; çünkü insanların neden bir tadı diğerine yeğlediğini bilmiyorlar. İnternetteki bir haber kaynağı şöyle diyor: “Bilim, insan vücudundaki temel işlevlerin birçoğunu anlayabildiyse de, tat ve koku duyumuz hâlâ bir sır olmaya devam ediyor” (Science Daily).
Siz ne düşünüyorsunuz? Tat duyunuz tesadüfen mi oluştu? Yoksa tasarlandı mı?
[Dipnot]
^ p. 4 Son yıllarda bazı bilim insanları tat listesine umami’yi de eklediler. Umami sözcüğü, proteinlerde bulunan eşsiz glütamik asit tuzlarını tanımlamak için kullanılır. Bu tuzlardan biri, yiyeceklerin aromasını güçlendiren monosodyum glütamat’tır.
[Sayfa 26’daki şema/resim]
(Ayrıntılı bilgi için yayına bakın)
Dilin bir kesiti
[Şema]
Papillalar
[Tanıtım notu]
© Dr. John D. Cunningham/Visuals Unlimited