Asperger Sendromunun Zorluğuyla Başa Çıkmak

UYANIŞ! YAZARI, BRİTANYA

ARKADAŞLARINIZIN olmasını istiyorsunuz, fakat sohbet etmek kolay değil. Yine de, çok sevdiğiniz bir konu hakkında saatlerce konuşabiliyorsunuz. Hayatınızı rutin işler yönlendiriyor, değişiklikler sizi rahatsız ediyor. Çoğu kez kaygı ve hayal kırıklığı hissediyorsunuz, bazen de depresyona giriyorsunuz.

İnsanlar sizi yanlış anlıyor. Sizi tuhaf, geçimsiz hatta kaba olarak adlandırıyorlar. Özellikle başkalarının yüz ifadelerini ya da vücut dillerini çözemediğinizden, onların düşüncelerini ve duygularını anlamak size zor geliyor. Asperger sendromu (Asperger hastalığı olarak da adlandırılır) olan birçok kişi bu durumlarla sürekli karşılaşıyor.

Asperger sendromu olanların dış görünümü diğer insanlar gibidir ve genelde çok zekidirler. Fakat onlarda, başka insanlarla iletişim ve iyi ilişki kurmalarını etkileyen nörolojik kökenli bir gelişim bozukluğu var. Bu sendrom çeşitli özellikler içeriyor ve bu hastalığı olan her birey farklı şekilde etkileniyor. Yine de, Asperger sendromuyla yaşamanın yol açtığı zorlukların üstesinden gelmek mümkündür. Claire’in hikâyesini ele alalım.

Sonunda Teşhis Konuluyor

Claire çocukken çok sakin ve içine kapanıktı. İnsanlarla göz temasından kaçınıyor ve kalabalıklardan korkuyordu. Erken yaşta konuşmayı öğrenmişti, fakat mümkün olduğunca az sözcük kullanarak monoton bir şekilde konuşuyordu. Katı bir rutin yaşamdan hoşlanıyordu ve değişiklik olursa kaygılanıyordu.

Okulda öğretmenler Claire’e karşı sabırsızdı, çünkü onun kasten zorluk çıkardığını düşünüyorlardı; diğer çocuklar ona sataşıyorlardı. Başkaları Claire’i davranışlarından dolayı haksız şekilde suçlarken, annesi de acı çekti. Sonunda annesi, Claire’e, eğitiminin son yıllarında evde kendi öğretmenlik yaptı.

Sonra, Claire çeşitli işlere girdi fakat her seferinde işten çıkarıldı. Çünkü rutin işlerdeki değişikliklerle başa çıkamıyor ve kendisinden bekleneni yapamıyordu. Son işi bakımevinde çalışmaktı, oradaki sorumlu kişi ciddi bir sorun olduğunu fark etti. Sonunda, Claire 16 yaşındayken, rahatsızlığına Asperger sendromu teşhisi kondu.

Nihayet Claire’in annesi kızının neden başkalarından çok farklı davrandığını anlamıştı. Bir dostları bu sendromla ilgili bazı bilgiler bulduğunda, Claire bunları okuyup şaşkınlıkla şöyle sordu: “Gerçekten böyle mi yapıyorum? Ben böyle miyim?” Yöresel sosyal hizmet  dairesi Claire’e uğraşı tedavisi tavsiye etti. Yehova’nın bir Şahidi olan ve özel ihtiyaçları olan çocuklara yardım etme konusunda deneyimli olan Chris, yine bir Şahit olan Claire’in, Şahitlerin ibadet için kullandığı bir binanın bakımında gönüllü çalışması ve yardım etmesi için düzenleme yaptı.

“Gerçek Dünyada Yaşamayı” Öğrenmek

Başlangıçta Claire, diğer gönüllülerle pek konuşmadı. Bir sorunla karşılaştığında Chris’e bir not yazıyordu; çünkü bu, düşüncelerini dile getirmekten daha kolaydı. Zamanla Chris onu kendisiyle birlikte oturup meseleler hakkında konuşmaya teşvik etti. Chris Claire’e, kendi ifadesiyle “gerçek dünyada yaşamayı” sabırla öğretti. Chris, Claire’in başkalarıyla ilişki kurmaktan kaçınmasının ve sadece kendi istediklerini yapmasının “gerçek dünya” olmadığını açıkladı. Gördüğü yardım sayesinde, Claire bir işi başarırken başkalarıyla işbirliği yapmayı öğrenmeye başladı.

Claire’in geçmişte yaşadığı mutsuz deneyimler özgüven eksikliğine yol açtığından, ona bir görev verildiğinde, ilk tepkisi “bunu yapamam” olurdu. Chris bu sorunu nasıl çözdü? Claire’e küçük bir görev veriyor ve “bu böyle yapılır” diye açıklama yaptıktan sonra “bunu yapabilirsin” diyordu. Claire bir kez başardıktan sonra kendini mutlu hissediyordu. Chris onu sevgiyle övüyor ve başka bir iş veriyordu. Bir dizi sözlü talimatı hatırlamak Claire’e zor gelirken, yazılı bir liste sorun oluşturmuyordu. O yavaş yavaş güven kazandı.

Claire kalabalıklardan hoşlanmadığından, ibadetlerde başkalarıyla konuşmak ona çok zor geliyordu. Bu nedenle, İbadet Salonunda ön sırada tek başına oturuyordu. Fakat, ibadetten sonra hemen yerinden kalkıp salonun arkasına yürümeyi ve orada bir kişiyle konuşmayı kendine hedef edindi.

Zamanla Claire, daha fazla kişiyle konuşmaya başladı. “Fakat bu kolay değil” diyor. Hastalığı yüzünden sohbet etmesi çok zor olsa da, Vaizlik İbadetinde düzenli konuşma yapıyor. (Bu ibadet, tüm Yehova’nın Şahitlerinin kendilerini daha etkili şekilde ifade etmesine yardım etmek üzere tasarlanmış bir programdır.)

Daha Büyük Bir Sorunun Üstesinden Gelmek

Claire’in güveni arttıkça, Chris ona öncü yardımcısı olarak hizmet etmeyi denemesini önerdi. (Yehova’nın Şahitleri öncü yardımcısı terimini, Mukaddes Kitaba dayalı inançlarını başkalarıyla paylaşmak üzere her ay en az  50 saat harcayan vaftizli Şahitler için kullanır.) Claire bu öneriye “bunu yapamam” diye karşılık verdi.

Fakat Chris, o ay 50 saat hedefine ulaşmayı başaramasa bile, en azından bunu denediği için mutlu olabileceğini söyleyerek onu teşvik etti. Bunun üzerine Claire denedi ve yaşadığı deneyim gerçekten hoşuna gitti. Bu hizmeti tekrar tekrar yaptı ve daha da çok zevk aldı. Bu deneyim onun güvenini artırdı, özellikle de Mukaddes Kitap hakkında daha fazla bilgi almak isteyen birçok insan bulduğunda.

Claire ibadetlerde duyduğu teşviki, yani onu daimi öncü (tamgün incil vaizi) olmaktan alıkoyan herhangi bir şeyin olup olmadığını gözden geçirme teşvikini ciddiye aldı. Daimi öncü olmaya karar verdi. Sonuç ne oldu? Claire’in ifadesiyle “Bu, yapılacak en güzel şey!” O, cemaatindeki kişilere çok daha yakınlaştı ve birçok dostluk geliştirdi. Çocuklar onunla arkadaşlık etmeyi seviyor ve birlikte iyi haberi duyururken onlara memnuniyetle yardım ediyor.

Destek Olmak

Asperger sendromu olanların hepsinin tamgün hizmet edemeyeceği doğrudur. Fakat Claire’in örneği, böyle kişilerin farkında olduklarından çok daha fazlasını başarabileceklerine dair bir kanıttır. Claire’in düzenli bir programının olması onun rutin bir yaşama olan ihtiyacını karşılıyor. Ayrıca vicdanlı ve güvenilir oluşu seçtiği hizmette başarılı olmasına yardım ediyor.

Claire insanların onda Asperger sendromu olduğunu bilmesinin önemli olduğunu düşünüyor. Böylece onlar, onun neden dünyayı farklı algıladığını ve farklı tepki gösterdiğini anlayacaklar. O şöyle diyor: “Kendinizi her zaman iyi ifade edemediğinizden, insanlar sizin düşünmekten âciz olduğunuzu sanıyorlar.” Rahatça konuşabileceğiniz birinin olması yararlıdır.

Chris ve Claire her ikisi de, böyle durumdaki insanlara küçük hedefler koyup, tek tek adım atmayı öneriyor. Bu sendromu bilen birinden yardım almak önemli olabilir. Sonuç olarak, özsaygı gelişebilir ve zorlukların üstesinden gelinebilir.

Claire’in öyküsü, sabır ve teşvik sayesinde Asperger sendromu olanlara yardım için çok şey yapılabileceğini gösteriyor. Claire’in şu sözleri bunu doğruluyor: “Birkaç yıl önce, bugün tüm bunları yapıyor olacağımı asla hayal edemezdim.”

[Sayfa 24’teki pasaj]

Claire insanların onda Asperger sendromu olduğunu bilmesinin önemli olduğunu düşünüyor

[Sayfa 22’deki çerçeve]

ASPERGER SENDROMU

Bu hastalık adını, onu ilk kez 1944 yılında tanımlayan Dr. Hans Asperger’den alıyor. Fakat, bu sendromun teşhis edilmesiyle sayıları giderek artan hastaları anlamak ve onlara yardım etmek üzere sadece son yıllarda büyük araştırmalar yapıldı. Tıp alanındaki araştırmacılar bunun otizmin hafif bir türü mü yoksa farklı bir hastalık mı olup olmadığına karar veremiyorlar. Asperger sendromuna neyin yol açtığını henüz kimse bilmiyor. Bununla birlikte, duygusal bir yoksunluk veya yetişme tarzı bu hastalığın sebebi değildir.

[Sayfa 24’teki çerçeve]

ASPERGER SENDROMU OLANLARA YARDIM ETMEK

Asperger sendromu olanlara ilgi gösterin ve onları tanımaya çalışın. Bir sohbet başlatmak onlara zor gelebilirse de, onların dostlar edinmek istediğinin ve buna ihtiyaçları olduğunun farkında olun. Onlar kasten zorluk çıkaran ya da aksi kişiler değildirler.

Sabırlı olun ve onların sorunlarını anlamaya çalışın. Aynı zamanda, bir şeyi tam ve açık şekilde anlatmanız gerektiğinin farkında olun, çünkü onlar sözlerinizi sadece sözcük anlamıyla anlarlar. Eğer rutin işlerde bir değişiklik olacaksa, ayrıntıları açıkça anlatın, hatta mümkünse onlardan beklenen yeni davranış tarzını gösterin.

Eğer gördükleri ve işittikleri bir şeyden dolayı rahatsızlık duyup, saplantı halinde kaygılı olduklarını görüyorsanız, güzel bir resme bakmaları ya da rahatlatıcı bir müzik dinlemeleri için onları teşvik edin.

[Sayfa 23’teki resim]

Claire başkalarıyla arkadaşlık etmek için ilk adımı atmayı öğrendi

[Sayfa 23’teki resim]

Chris, Claire’e bir işi yaparken başkalarıyla nasıl işbirliği yapacağını anlatıyor