Derin Denizin Dev Canavarları

Denizden aniden bir canavar çıkar, tekneyi yakalar ve denizcileri suyun derinliklerine çeker. Böyle hikâyeler yüzyıllardır efsanelere konu olmuştur. Acaba böylesine büyük canavarlar gerçekten var mı?

ANTARKTİKA açıklarındaki Ross Denizi’nde 2007 yılında balıkçılar tesadüfen bir dev kalamar (Mesonychoteuthis hamiltoni) yakaladı. Kalamar dokunaçlarıyla birlikte yaklaşık 10 metre uzunluğundaydı ve ağırlığı 500 kilogramdan fazlaydı! Bilim insanları bu türdeki kalamarların daha da büyüyebileceğine inanıyor!

Benzer bir deniz canavarı da büyük kalamardır (Architeuthis). Bu canlının vücudu torpil biçimindedir ve gözleri insan kafası kadar büyük olabilir. Çelik bir kabloyu bile kesebilecek güçte, papağanınkine benzer bir gagası vardır. Sekiz kolu vantuzlarla doludur ve yiyecekleri ağzına götürmeye yarayan iki uzun dokunacı vardır. Saatte 30 kilometre hızla kendini suda itebilir ve hatta havaya fırlatabilir!

 Bu deniz canavarlarının geçen yüzyıl boyunca en fazla 50 kez görüldüğü bildirildi. Ayrıca bu canlılar doğal ortamlarında hiç incelenemediler.

Dev Balinalar

Ne var ki, büyük ve dev kalamarlar çok daha büyük bir hayvan olan ispermeçet balinasının sadece bir öğünlük yemeğidir. Bu balina yaklaşık 20 metre uzunluğunda ve 50 ton ağırlığında olabilir. Hayvanın tek bir dişi bile 1 kilograma yakındır! Ölü bulunan bazı ispermeçet balinalarının midesinden büyük kalamarın parçaları çıktı. Ayrıca bu balinaların küt biçimli devasa kafalarında kalamar vantuzlarından kaynaklanan yuvarlak yaralar vardı. Bundan kalamarın büyük bir mücadele verdiği anlaşılıyor. Örneğin, 1965 yılında bir Sovyet balina gemisi mürettebatı büyük kalamar ile 40 tonluk bir ispermeçet balinasının mücadelesine tanık oldu. İki hayvan da bu çarpışmadan sağ çıkamadı. Balinayı bulduklarında boğulmuş bir halde suyun üzerinde yüzüyordu, midesinden de kalamarın kafası çıktı.

Büyük kalamar ve ispermeçet balinası devasa canlılar olsalar da, memeli hayvanların en büyüğü olan mavi balinanın yanında küçük kalırlar. Bilinen en büyük mavi balina Antarktika’da yakalanan 33 metre uzuluğundaki yetişkin bir dişiydi. Mavi balinanın ağırlığı 150 ton kadar gelebilir. Sadece dili bile yetişkin bir filin ağırlığındadır! Bir düşünün, yavrusu bile 7 ila 8 metre uzunluğunda ve 3 ton ağırlığında doğar! 1960’larda avcılar yüzünden mavi balinanın soyu neredeyse tükenmişti. Bugün ise kritik derecede tehlikede olan türler arasındadır.

Vahşi ve Nazik

Beyaz köpekbalığı insanın kanını donduran 3.000 dişiyle belki de en korkunç etobur balıktır. Bilinen en büyük beyaz köpekbalığı 7 metre uzunluğunda ve 3.200 kilogram ağırlığındaydı. Bu köpekbalığının öyle olağanüstü bir koku alma duyusu vardır ki, 100 litre suya karışan bir damla kanı bile fark edebilir!

Balina köpekbalığı ortalama 7,5 metre uzunluğuyla şu anda var olan en büyük balıktır; fakat bazısı bunun neredeyse iki katı büyüklüğe bile erişebilir. Bu balık yaklaşık 1,5 metre açılabilen ağzıyla bir insanı kolaylıkla yutabilir. Ancak bu nazik dev, diğer deniz canlılarını vahşice avlamaktansa ufak plankton ve küçük balıklarla beslenir.

National Geographic dergisi Kutsal Kitapta geçen, Yunus peygamberin büyük bir balık tarafından yutulması olayına değinerek şöyle diyor: “Balina köpekbalığının sıradışı sindirim sistemi  incelendiğinde Yunus öyküsündeki balık akla geliyor. . . . . Bu köpekbalıkları kazara yuttukları ve kolay sindiremedikleri büyük nesnelerden onlara zarar vermeden kurtulur” (Yunus 1:17; 2:10).

Utangaç Dev

Başka bir büyük deniz canlısı 250 kilogram ağırlığında olabilen dev ahtapottur. Bir zamanlar gemileri batırabildiğine inanıldığından ona “şeytanbalığı” denirdi. Oysa bu ahtapot öyle çekingendir ki deniz tabanındaki mağaralara ve kaya yarıklarına saklanır. Kol açıklığı 10 metre olan bu sekiz kollu canlı, omurgasız hayvanlar arasında en büyük beyne sahiptir. Gerçekten de çok zekidir ve labirentte yolunu bulmak ya da kavanoz kapaklarını açmak gibi karmaşık şeyleri bile çözebilir.

Büyük kalamar gibi dev ahtapot da renk değiştirerek kendini kamufle eder, suda ilerlemek için jet itişini kullanır ve tehlikelerden kaçmak için mürekkep fışkırtarak arkasında yoğun bir duman perdesi bırakır. Ahtapot yiyecek aramak için kısa bir süreliğine karaya bile çıkabilir!

Bu derin deniz canlıları varlıklarıyla Yaratıcıları Yehova’yı yüceltirler. Mezmur yazarının Kutsal Kitaptaki şu sözleri gerçekten çok yerindedir: “Yehova’yı yeryüzünden yüceltin, siz deniz canavarları, engin sular” (Mezmur 148:7).

[Sayfa 17’deki şema]

NE KADAR BÜYÜKLER?

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Beyaz köpekbalığı

Dev ahtapot

Balina köpekbalığı

Büyük kalamar*

Dev kalamar*

*yaklaşık boyutu

İspermeçet balinası

Mavi balina

fit 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

metre 30 25 20 15 10 5 0

[Sayfa 15’teki resim]

Beyaz köpekbalığı

[Sayfa 15’teki resim]

Dev ahtapot

[Sayfa 16, 17’deki resim]

İspermeçet balinası

[Sayfa 16’daki resim]

Balina köpekbalığı

[Sayfa 17’deki resim]

Mavi balina ve yavrusu

[Sayfa 15’teki resim tanıtım notları]

Köpekbalığı: © Steve Drogin/SeaPics.com; çizim: Getty Images; ahtapot: © Brandon Cole

[Sayfa 17’deki resim tanıtım notları]

İspermeçet balinası: © Brandon Cole; mavi balinalar: © Phillip Colla/SeaPics.com; balina köpekbalığı: © Steve Drogin/SeaPics.com